Agricola, Georg, De re metallica Libri XII, Quibus Officia, Instrumenta, Machinae, ac omnia ..., 1556
page |< < of 599 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap id="N10018">
            <pb pagenum="19" xlink:href="001/01/029.jpg"/>
            <p id="N11721" type="head">
              <s id="N11723">GEORGII AGRICO­
                <lb/>
              LAE DE RE METALLICA
                <lb/>
              LIBER SECVNDVS.</s>
            </p>
            <p id="N1172A" type="main">
              <s id="N1172C">Qvalis eſſe debeat perfectus metallicus, & quæ
                <lb/>
              contra artem metallicam & metalla atque ipſos me­
                <lb/>
              tallicos uidentur ualere, uel pro eis ſunt, primo li­
                <lb/>
              bro ſatis explicaui: nunc decreui metallicos ampli
                <lb/>
              us informare. </s>
              <s id="N11737">Qui inprimis neceſſe habent ſan­
                <lb/>
              ctè Deum colere, ac ea, quæ dicam, ſcire, &
                <expan abbr="operã">operam</expan>
                <lb/>
              dare ut quoque opus efficiatur rite atque diligenter. </s>
              <s id="N11742">
                <lb/>
              Etenim diuina prouidentia
                <expan abbr="factũ">factum</expan>
              eſt, ut his qui &
                <lb/>
              norunt ea quæ oportet facere, & curant ut perfici
                <lb/>
              poſſint, plerumque omnia ſecunda accidant: inertibus
                <expan abbr="cõtra">contra</expan>
              & qui curam
                <lb/>
              in rebus abſoluendis non ponunt, aduerſa. </s>
              <s id="N11754">Nemo certe ſatis habet omnes
                <lb/>
              artificij metallici partes in animi notione reponere ſine impenſis, quæ faci­
                <lb/>
              endæ ſunt in metalla: uel ſine laboribus quos ſibi ipſe ſumit & ſuſtinet. </s>
              <s id="N1175B">Ita­
                <lb/>
              que ſi quis facultatem habet id quod opus eſt in
                <expan abbr="ſumptũ">ſumptum</expan>
              erogandi, mercena
                <lb/>
              rios, quotquot uult, in operas cuiuſque generis mittet. </s>
              <s id="N11766">Vt quondam Soſias
                <lb/>
              Thracenſis in
                <expan abbr="argẽtarias">argentarias</expan>
              operas miſit mille ſeruos, quos ipſi elocauerat Ni­
                <lb/>
              cias Athenienſis filius Nicerati. </s>
              <s id="N11771">Si nullam
                <expan abbr="impenſã">impenſam</expan>
              facere poteſt, ex omni­
                <lb/>
              bus operibus
                <expan abbr="facilimũ">facilimum</expan>
              quodque ſibi ad
                <expan abbr="efficiendũ">efficiendum</expan>
              eligat. </s>
              <s id="N11782">Ex quo genere hæc
                <lb/>
              duo potiſsimum ſunt, ducere foſſas, &
                <expan abbr="riuorũ">riuorum</expan>
              ac fluminum arenas lauare. </s>
              <s id="N1178B">
                <lb/>
              Nam ex his ſæpenumero
                <expan abbr="colligũtur">colliguntur</expan>
              auri
                <expan abbr="ramẽta">ramenta</expan>
              : aut lapides nigri, ex qui­
                <lb/>
              bus
                <expan abbr="cõflatur">conflatur</expan>
              plumbum candidum: aut etiam gemmæ. </s>
              <s id="N1179D">Illæ aperiunt uenas,
                <lb/>
              quæ interdum abundant metallis, in ſummo ceſpite inuentis. </s>
              <s id="N117A2">Siue igitur ar
                <lb/>
              te, ſiue caſu in eius manus tales arenæ aut uenæ inciderint, quæſtum ſibi in­
                <lb/>
              ſtituere poterit ſine impendio, et ex paupere diues repente fieri. </s>
              <s id="N117A9">Contrà ue­
                <lb/>
              ro ſi optatis non
                <expan abbr="reſponderũt">reſponderunt</expan>
              , mox de lotione uel foſsione deſiſtere licebit. </s>
              <s id="N117B2">
                <lb/>
              Verum cum unus aliquis rei familiaris
                <expan abbr="amplificãdæ">amplificandæ</expan>
              gratia ſolus facit
                <expan abbr="impẽ­ſas">impen­
                  <lb/>
                ſas</expan>
              in metallum, magni refert ipſum intereſſe operibus, & præſentem uide­
                <lb/>
              re omnia, quæ effici iuſsit. </s>
              <s id="N117C2">Quamobrem aut ad fodinam
                <expan abbr="domiciliũ">domicilium</expan>
              habeat,
                <lb/>
              ut ſe in
                <expan abbr="cõſpectum">conſpectum</expan>
              operarijs ſemper dare poſsit, ſemperque cauere ne quis ſu
                <lb/>
              um munus negligenter exequatur: aut habitet in propinquis locis, ut & cre
                <lb/>
              bro metallicas operas interuiſat, & crebrius ad metallum ſe
                <expan abbr="uenturũ">uenturum</expan>
              , quàm
                <lb/>
              ſit uenturus, operarijs per nuncium ſignificet. </s>
              <s id="N117D9">Etenim ſuo aduentu uel eius
                <lb/>
              denunciatione
                <expan abbr="mercenariũ">mercenarium</expan>
              ferè quenque ſic terrebit, ut
                <expan abbr="nunquã">nunquam</expan>
              non diligen­
                <lb/>
              ter negotium ſuum agat. </s>
              <s id="N117E8">Sed cum inuiſerit
                <expan abbr="metallũ">metallum</expan>
              diligenter operarios lau
                <lb/>
              det, &
                <expan abbr="interdũ">interdum</expan>
              eis det munera, ut & ipſi & alij alacriores ad
                <expan abbr="laborandũ">laborandum</expan>
              fiant:
                <lb/>
              contrà negligentes obiurget atque aliquos ex metallis amoueat, & in eorum
                <lb/>
              locum ſedulos ſubſtituat. </s>
              <s id="N117FD">
                <expan abbr="Quinetiã">Quinetiam</expan>
              dominus ſæpe numero diesnoctesque
                <lb/>
              maneat in metallo. </s>
              <s id="N11805">Quæ non ſit manſio deſidioſa & mollis. </s>
              <s id="N11808">Nam metallici
                <lb/>
              in re familiari augenda diligentis intereſt, frequenter deſcendere in
                <expan abbr="fodinã">fodinam</expan>
              ,
                <lb/>
              & aliquid temporis conferre ad naturam
                <expan abbr="uenarũ">uenarum</expan>
                <expan abbr="fibrarũque">fibrarumque</expan>
                <expan abbr="cognoſcẽdam">cognoſcendam</expan>
              , </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>