Agricola, Georg, De re metallica Libri XII, Quibus Officia, Instrumenta, Machinae, ac omnia ..., 1556
page |< < of 599 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap id="N10018">
            <p id="N14F87" type="main">
              <s id="N1511A">
                <pb pagenum="192" xlink:href="001/01/202.jpg"/>
              eandem operam reſeruant: ſed hac ratione
                <expan abbr="argẽti">argenti</expan>
              uiui plus, illa minus perit. </s>
              <s id="N15136">
                <lb/>
              At uena argenti ſi diues fuerit, quale eſt argentum rude, ſed ſæpius ſui colo
                <lb/>
              ris uel plumbei, rarius cinereum, nigrum, rubrum, purpureum, luteum, poſt
                <lb/>
              quam purgatum &
                <expan abbr="calefactũ">calefactum</expan>
              fuerit, eius centumpondium, minus pondus
                <lb/>
              intelligo, in plumbi, in catillo cinereo liquefacti, unciam conijcitur & coqui
                <lb/>
              tur, uſque eò, dum miſtura exhalet plumbum: ſin pauper uel mediocris, pri­
                <lb/>
              mò exiccari debet, deinde comminui, tum ad eius centumpondium plum­
                <lb/>
              bi uncia
                <expan abbr="adiũgi">adiungi</expan>
              , & in catillo fictili coqui quoad liqueſcat. </s>
              <s id="N1514E">Quæ ſi mox ignis
                <lb/>
              calore liquata non fuerit, ei oportet paucum puluerem primi additamenti
                <lb/>
              compoſiti inſpergere: atque ſi tunc etiam liquata non fuerit, iterum atque
                <expan abbr="iterũ">iterum</expan>
                <lb/>
              paucum donec liqueſcat & recrementum exſudet: ut uerò id citius perficia­
                <lb/>
              tur puluis inſperſus agitetur filo ferreo: poſtquam catillus è fornacula fue­
                <lb/>
              rit exemptus, temperatura infundatur in foramen lateris cocti: ubi cùm re­
                <lb/>
              frixerit à recremento purgata, inijciatur in catillum cinereum & coquatur,
                <lb/>
              uſque dum ipſa omne plumbum exhalet. </s>
              <s id="N15163">Argenti, quod in catillo remanet,
                <lb/>
              pondus indicat quotam argenti portionem uena in ſe contineat. </s>
              <s id="N15168">Sed æris
                <lb/>
              uenam ſine plumbo experimur: nam ſi cum eo fuerit excocta, æs euolare ſo
                <lb/>
              let & diſſipari: itaque talis uena certo pondere primo uritur & acri igni cre­
                <lb/>
              matur circiter ſex aut octo horas. </s>
              <s id="N15171">Deinde cùm refrixerit,
                <expan abbr="cõminuitur">comminuitur</expan>
              & la­
                <lb/>
              uatur: tum ramentum lotura collectum rurſus crematur,
                <expan abbr="cõminuitur">comminuitur</expan>
              , laua­
                <lb/>
              tur, ſiccatur, expenditur: portio, quam, dum cremaretur & lauaretur, perdi­
                <lb/>
              dit, reuocatur ad calculos: quod ramentum lotura
                <expan abbr="collectũ">collectum</expan>
              pro pane, ex ue­
                <lb/>
              na æris conflato, habetur: huius tria centumpondia cum ſquamæ æris, hali­
                <lb/>
              nitri, uitri Venetiani ſingulorum totidem centumpondijs
                <expan abbr="cõmiſta">commiſta</expan>
              in catil­
                <lb/>
              lum triangularem inijcito, eumque in circulum ferreum, qui eſt in foco cami­
                <lb/>
              ni ante follem
                <expan abbr="duplicatũ">duplicatum</expan>
              collocatus, imponito: & carbone, ut ne quid in ue­
                <lb/>
              nam excoquendam incidat, & citius liqueſcat, tegito. </s>
              <s id="N15198">Primò autem
                <expan abbr="ſpiritũ">ſpiritum</expan>
                <lb/>
              folle leniter efflato ut uena ſenſim igni caleſcat: deinde ualenter: tum ualenti
                <lb/>
              us, donec liqueſcat, & quæ ad
                <expan abbr="">eam</expan>
              addita ſunt, ignis conſumat, atque ipſa, quic­
                <lb/>
              quid habet
                <expan abbr="recremẽti">recrementi</expan>
              , exſudet: poſtea catillum extractum refrigerato, ac eo
                <lb/>
              tandem fracto inuenies æs, quod expendito ut ſcire poſſis quotam rurſus
                <lb/>
              uenæ partem ignis conſumpſerit. </s>
              <s id="N151B1">
                <expan abbr="Quidã">Quidam</expan>
                <expan abbr="uenã">uenam</expan>
              ſemel
                <expan abbr="tantũmodo">tantummodo</expan>
              cremant,
                <lb/>
                <expan abbr="cõminuunt">comminuunt</expan>
              , lauant: atque iſtiuſmodi
                <expan abbr="ramẽti">ramenti</expan>
              lotura collecti accipiunt tria cen­
                <lb/>
              tumpondia, ſalis
                <expan abbr="cõmunis">communis</expan>
              , fecis uíni uſtæ, recrementi uitri, ſingulorum
                <expan abbr="cen­tũpondium">cen­
                  <lb/>
                tumpondium</expan>
              unum: & ea coquunt in catillo
                <expan abbr="triãgulari">triangulari</expan>
              : qui, ubi refrixerit, in­
                <lb/>
              uenitur maſſula æris puri, ſi uena eius metalli diues ſuerit: ſin minus, maſſu­
                <lb/>
              la lapidea, cui æs eſt immiſtum: quæ rurſus crematur, tunditur, iterumque ex­
                <lb/>
              coquitur in altero catillo fictili, adiectis lapidibus facile liqueſcentib. </s>
              <s id="N151DE">& hali
                <lb/>
              nitro: atque reſidet in fundo catilli æris puri maſſula. </s>
              <s id="N151E3">Quod ſi ſcire uolueris,
                <lb/>
              quota in ipſo
                <expan abbr="argẽti">argenti</expan>
              portio inſit, id ad ipſum adiecto plumbo excoquito in
                <lb/>
              catillo cinereo: de quo experimento dicam poſtea. </s>
              <s id="N151EE">Qui uerò mox ſcire cupi
                <lb/>
              unt, quotam argenti portionem uena æris in ſe contineat, hi eam cremant,
                <lb/>
                <expan abbr="cõminuunt">comminuunt</expan>
              , lauant, cum ramenti lotura collecti, centumpondio
                <expan abbr="paucã">paucam</expan>
              ſpu­
                <lb/>
              mam argenti fuluam
                <expan abbr="cõmiſcent">commiſcent</expan>
              , miſturam inijciunt in catillum, quem ſub te
                <lb/>
              gulam ardentis fornaculæ collocant, ad horæ dimidiæ ſpacium: ubi cùm </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>