Agricola, Georg, De re metallica Libri XII, Quibus Officia, Instrumenta, Machinae, ac omnia ..., 1556
page |< < of 599 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap id="N10018">
            <p id="N1A3BA" type="main">
              <s id="N1A837">
                <pb pagenum="329" xlink:href="001/01/339.jpg"/>
              minus in ſuperiore remaneat, quam
                <expan abbr="rationẽ">rationem</expan>
              liber undecimus explicabit. </s>
              <s id="N1A853">Py
                <lb/>
              rytes autem, quia plerunque non modo æs, ſed etiam argentum in ſe
                <expan abbr="cõtinet">continet</expan>
              ,
                <lb/>
              quomodo excoquendus ſit cùm de argenti uenis ſcriberem, expoſui. </s>
              <s id="N1A85E">Sed ſi
                <lb/>
              in eo argenti minimum fuerit, & æs, quod ex eo conflatur, non facile tracta­
                <lb/>
              ri poterit, ratione,
                <expan abbr="quã">quam</expan>
              proxime explicaui, excoquatur. </s>
              <s id="N1A869">Poſtremò lapis fiſſi­
                <lb/>
              lis æroſus, ſiue bitumen, ſiue ſulfur in ſe contineat, uſtus excoquatur cum la­
                <lb/>
              pidibus, qui facile igni
                <expan abbr="liqueſcũt">liqueſcunt</expan>
              , ſecundi generis,
                <expan abbr="cõficianturque">conficianturque</expan>
              panes, qui­
                <lb/>
              bus recrementa ſupernatant. </s>
              <s id="N1A87A">Ex panibus ſepties plerunque crematis & reco­
                <lb/>
              ctis
                <expan abbr="cõflentur">conflentur</expan>
              recrementa & duplices panes: quorum alteri ærei ſunt, & in­
                <lb/>
              fimum in catino locum occupant: atque hi uenduntur dominis officinarum,
                <lb/>
              in quibus
                <expan abbr="argẽtum">argentum</expan>
              ab ære ſecernitur: alteri cum primarijs panibus recoqui
                <lb/>
              ſolent. </s>
              <s id="N1A88D">Si uerò lapis fiſſilis paruam æris portionem in ſe
                <expan abbr="cõtineat">contineat</expan>
              , uratur, ſub
                <lb/>
              pila ſubiectus
                <expan abbr="cõminuatur">comminuatur</expan>
              , lauetur, cribretur:
                <expan abbr="ramẽtum">ramentum</expan>
              inde confectum ex­
                <lb/>
              coquatur: & ex eo fiant panes: ex quibus crematis æs
                <expan abbr="cõficiatur">conficiatur</expan>
              : uerùm ſi ad
                <lb/>
              lapidem fiſſilem chryſocolla, uel cæruleum, uel terra lutea aut nigra adhæ­
                <lb/>
              ſerit, in quibus æs & argentum inſunt, non lauetur, ſed
                <expan abbr="cõminutus">comminutus</expan>
              cum lapi
                <lb/>
              dibus, qui facile igni liqueſcunt, ſecundi generis eodem modo excoquatur. </s>
              <s id="N1A8AE">
                <lb/>
              At plumbi nigri uena ſiue molybdæna fuerit, ſiue pyrites, ſiue lapis, ex quo
                <lb/>
              id conflatur,
                <expan abbr="plerũque">plerunque</expan>
              excoquitur in proprijs fornacibus, de quibus ſupra di
                <lb/>
              xi, ſed non minus ſæpe in tertia, cuius os ſemper patet. </s>
              <s id="N1A8BA">Focus & catinus con
                <lb/>
              ficiuntur ex puluere, in quo parua quædam ſquamæ ferri portio ineſt: recre
                <lb/>
              menta ferri potiſſimum talis uenæ additamentum ſunt: quorum utrunque ſo
                <lb/>
              lertes excoctores utile arbitrantur, & ère
                <expan abbr="dominorũ">dominorum</expan>
              eſſe: quòd ea ferro na­
                <lb/>
              tura ſit, ut nigrum plumbum in
                <expan abbr="unũ">unum</expan>
              cogat. </s>
              <s id="N1A8CD">Si molybdæna uel lapis, ex quo
                <lb/>
              id conflatur, excoquitur, mox è fornace in catinum effluit plumbum: quod
                <lb/>
              recrementis detractis cochleari hauſtum effunditur: ſi uerò pyrites, primò è
                <lb/>
              fornace, ut Goſelariæ uidere licet, in catinum defluit liquor quidam candi­
                <lb/>
              dus, argento inimicus & nociuus: id enim comburit: quocirca recrementis,
                <lb/>
              quæ ſupernatant, detractis effunditur: uel induratus conto uncinato extra­
                <lb/>
              hitur: eundem liquorem parietes fornacis exudant: deinde ex fornace in ca­
                <lb/>
              tinum defluit ſtannum, hoc eſt miſtura plumbi nigri cum argento: de quo
                <lb/>
              ſtanno prius
                <expan abbr="detrahũtur">detrahuntur</expan>
              recrementa, non raro, ut nonnulli pyritæ ſunt, can
                <lb/>
              dida, poſterius pyritæ panes, ſi quos habet: in his aliqua æris portio ſolet in
                <lb/>
              eſſe: ſed quia perexigua & ſyluæ carbonum copiam non ſuppeditant, æs ex
                <lb/>
              ipſis non conflatur. </s>
              <s id="N1A8EA">Ex ſtanno
                <expan abbr="aũt">aut</expan>
              in catillos ferreos infuſo, item
                <expan abbr="fiũt">fiunt</expan>
              panes:
                <lb/>
              qui, cùm in ſecunda fornace coquuntur, argentum ſeparatur à plumbo:
                <expan abbr="q̊d">quod</expan>
                <lb/>
              partim in
                <expan abbr="ſpumã">ſpumam</expan>
              argenti, partim in molybdænam mutatur: ex quibus in pri
                <lb/>
              ma fornace recoctis conficitur plumbum depauperatum: nam eius centum
                <lb/>
              pondium unam tantummodo argenti drachmam in ſe continet: cùm antea­
                <lb/>
              quam
                <expan abbr="argentũ">argentum</expan>
              ab eo ſepararetur in eius centumpondio argenti plus minus
                <lb/>
              unciæ tres inerant. </s>
              <s id="N1A90D">Sed lapilli nigri & cæteri, ex quibus conficitur
                <expan abbr="plumbũ">plumbum</expan>
                <lb/>
              candidum, excoquantur in ſui generis fornacibus: quæ anguſtiores
                <expan abbr="quã">quam</expan>
              re­
                <lb/>
              liquæ fornaces eſſe
                <expan abbr="debẽt">debent</expan>
              , ut ignis paruus, quem poſtulat uena, paretur: ſed
                <lb/>
              altiores, ut anguſtiam ſua altitudine
                <expan abbr="cõpenſent">compenſent</expan>
              : & ferè
                <expan abbr="eadẽ">eadem</expan>
              capacitas, quæ
                <lb/>
              aliarum eſt
                <expan abbr="fornacũ">fornacum</expan>
              , fiat: ſuperius à fronte clauſæ ſint, ab altero latere
                <expan abbr="pateãt">pateant</expan>
              , </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>