Agricola, Georg, De re metallica Libri XII, Quibus Officia, Instrumenta, Machinae, ac omnia ..., 1556
page |< < of 599 > >|
1Itaque pecunia fretæ gentes multum inter ſe diſtantes longeque ſeiuncta facil­
lime faciunt mercaturas, quibus uita ciuilis uix carere poteſt.
Deinde ma­
ledicta quæ dicuntur in ferrum, æs, plumbum, neipſa quidem apud uiros
prudentes & graues locum habent.
Etenim ut illa metalla tollantur de me­
dio, homines certè uehementius efferueſcentes iracundia, & effrenato furo
re incitati, pugnis, calcibus, unguibus, dentibus tanquam feræ certabunt.

Alij alijs fuſtes impingent, alios lapidibus percutient, alios proſternent, quin
etiam homo hominem non ſolum ferro interficit, ſed necat ueneno, inedia,
ſiti: premit faucibus & ſtrangulat, uiuum defodit in terra: immergit in aquas
& ſuffocat, comburit, ſuſpendit, ut faciat omne elementum particeps humanæ
necis.
Tum denique alius feris obijcitur: alius in mactati pecoris cadauer to
tus inſuitur, excepto capite, ſicque uermibus dilaniandus relin quitur: alium ui
uarijs immerſum, totum pariter murenæ diſtrahunt: alius oleo incoquitur:
alius oliuo inunctus ligatuſque muſcis & crabronibus uexandus proponitur:
alius uirgis cæſus uel fuſtibus mulctatus neci datur: alius ſaxis facta lapida­
tione obruitur: alius præcipitatur ex altis locis.
Præterea homo ſine metal
lis cruciatur non uno modo?
ut cum carnifex cereis ardentibus inguina ip­
ſi & alas adurit: uel linteum imponit in os, id que per inſpirationem ſenſim & leni
ter in fauces tractum, repente & uiolenter retrahit: uel manibus poſt tergum
illigatis, ipſum fune paulatim in ſublime tractum, ſubito deijcit: uel ſimiliter
à trabe religato ſaxum grandis ponderis è pedibus funiculo appendit: uel de­
nique eius artus torto diſtrahit.
Itaque ex his intelligimus non metalla eſſe cul
panda, ſed noſtra uitia, iram dico, crudelitatem, diſcordiam, cupiditatem latè
regnandi, auaritiam, libidinem.
Sed exiſtit hoc loco quæſtio, utrum res foſ­
ſiles in numero bonorum habere debeamus, an reponere in malorum cœtu.

Vniuerſas quidem diuitias Peripatetici in bonorum numero duxerunt, &
modo nominarunt externa, quod neque in animo neque in corpore, ſed extra
ſint.
Tum autem ut multa alia dixerunt eſſe poſſe bona, quod his bene uelma
uti ſit in noſtra ſitum poteſtate.
Etenim boni uiri his bene utuntur, eiſque ſunt
utiles: mali, male, eiſque inutiles ſunt.
Socratis eſt dictum, uinum ad uaſa mu­
tari, diuitias ad eorum, qui ipſas poſsident mores.
Stoici uero quorum mos
eſt ut ſubtiliter & argute diſputent, quamuis diuitias ex bonorum choro ſuſtu
lerint, non tamen numerarunt in malis, ſed in eo genere quod appellatur in­
differens collocarunt.
Etenim ipſis uirtus eſt una, bonum, uitium tantum
modo malum, omne reliquum genus indifferens.
Itaque ut ipſi de hac re ſen
tiunt, nihil intereſt bene ualeat quiſpiam, an grauiter ægrotet: nihil inter­
eſt formoſus ſit an deformis.
Denique
Diues ne priſco natus ab Inacho
Nil intereſt, an pauper & infima
De gente ſub dio moreris.
At ego quidem non uideo cauſam cur ei quod naturaliter & per ſe bonum
eſt, inter bona eſſe aliquid loci non debeat.
Res foſsiles certè natura creat,
& humano generi præbent multiplicem neceſſariumque uſum, ut taceam de or­
natu, qui cum utilitate mirifice congruit.
Igitur ipſa deijci de ſuo ſtatu & gra
du quem tenent in bonis æquum non eſt.
Nec uero ſi quis malè ipſis eſt uſus,

Text layer

  • Dictionary
  • Places

Text normalization

  • Original

Search


  • Exact
  • All forms
  • Fulltext index
  • Morphological index