Agricola, Georg, De re metallica Libri XII, Quibus Officia, Instrumenta, Machinae, ac omnia ..., 1556
page |< < of 599 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap id="N10018">
            <p id="N1F691" type="main">
              <s id="N1F696">
                <pb pagenum="459" xlink:href="001/01/469.jpg"/>
              nacis pars uacua
                <expan abbr="cõpleatur">compleatur</expan>
              tota
                <expan abbr="ijſdẽ">ijſdem</expan>
              ſaxis aluminoſis: mox igni
                <expan abbr="continẽter">continenter</expan>
                <lb/>
              urantur donec
                <expan abbr="rubeſcãt">rubeſcant</expan>
              , &
                <expan abbr="fumũ">fumum</expan>
                <expan abbr="ſulfureũ">ſulfureum</expan>
                <expan abbr="exhalẽt">exhalent</expan>
              :
                <expan abbr="q̊d">quod</expan>
              eis
                <expan abbr="ſecundũ">ſecundum</expan>
              diuerſam
                <lb/>
                <expan abbr="ipſorũ">ipſorum</expan>
                <expan abbr="naturã">naturam</expan>
              ſpacio decem uel undecim uel duodecim, uel
                <expan abbr="pluriũ">plurium</expan>
              horarum
                <lb/>
              accidit: hoc
                <expan abbr="unũ">unum</expan>
              magiſtro maxime
                <expan abbr="cauendũ">cauendum</expan>
              eſt, ne ſaxa plus minus quàm o­
                <lb/>
              portet, urat:
                <expan abbr="">nam</expan>
              altero modo aquis
                <expan abbr="cõſperſa">conſperſa</expan>
                <expan abbr="">non</expan>
                <expan abbr="molleſcũt">molleſcunt</expan>
              , altero uel duriora
                <lb/>
              fiunt uel in
                <expan abbr="cinerẽ">cinerem</expan>
                <expan abbr="reſoluũtur">reſoluuntur</expan>
              : neutro ex eis alumen copioſum
                <expan abbr="cõficitur">conficitur</expan>
              , quia
                <lb/>
              uires, quas
                <expan abbr="habẽt">habent</expan>
              , ipſa
                <expan abbr="deficiũt">deficiunt</expan>
              : deinde refrigerata extrahantur, & in
                <expan abbr="areã">aream</expan>
                <expan abbr="cõ­uehantur">con­
                  <lb/>
                uehantur</expan>
              , aliaque alijs ſuperponantur, ut ſtrues fiat longa ad pedes quinqua­
                <lb/>
              ginta, lata octo, alta quatuor: quibus aquæ, cochliari alto hauſtæ, inſpergan
                <lb/>
              tur diebus quadraginta: uernis quidem mane & ueſperi, æſtiuis
                <expan abbr="etiã">etiam</expan>
              meri­
                <lb/>
              die: tanto temporis ſpacio madefacta calcis inſtar reſtinctæ reſoluuntur, ori
                <lb/>
              turque noua
                <expan abbr="quædã">quædam</expan>
              aluminis futuri materia, quæ mollis eſt atque ſimillima li­
                <lb/>
              quidæ medullæ in ſaxis repertæ: &
                <expan abbr="quidẽ">quidem</expan>
              candida, ſi ſaxa ante fuerunt can­
                <lb/>
              dida quàm urerentur: roſea, ſi rubor candore miſtus eis inſedit: ex illa fit alu
                <lb/>
              men
                <expan abbr="candidũ">candidum</expan>
              , ex hac
                <expan abbr="roſeũ">roſeum</expan>
              : tum fornax ſit
                <expan abbr="rotũda">rotunda</expan>
              : cuius pars inferior, ut uim
                <lb/>
              caloris ſuſtinere poſſit, fiat ex ſaxis, quæ igni neque liqueſcunt, nec in
                <expan abbr="puluerẽ">puluerem</expan>
                <lb/>
                <expan abbr="reſoluũtur">reſoluuntur</expan>
              , cratis inſtar
                <expan abbr="cõſtructis">conſtructis</expan>
              : ab his alte duobus pedibus in muro,
                <expan abbr="ijſdẽ">ijſdem</expan>
                <lb/>
              ſaxis ducto, collocetur grandis cortinæ
                <expan abbr="fundũ">fundum</expan>
              :
                <expan abbr="q̊d">quod</expan>
              conſtet è laminis æreis: ei
                <lb/>
              us fundi concaui & rotundi linea
                <expan abbr="dimetiẽs">dimetiens</expan>
              ,
                <expan abbr="pedũ">pedum</expan>
              ſit octo: in
                <expan abbr="locũ">locum</expan>
                <expan abbr="uacuũ">uacuum</expan>
              , qui
                <lb/>
              eſt ſub
                <expan abbr="fundũ">fundum</expan>
              , imponentur ligna igni
                <expan abbr="accẽdenda">accendenda</expan>
              . </s>
              <s id="N1F774">Super
                <expan abbr="marginẽ">marginem</expan>
              fundi corti
                <lb/>
              na ſaxis extruatur figura turbinata, ut eius fundi linea
                <expan abbr="dimetiẽs">dimetiens</expan>
              fiat
                <expan abbr="pedũ">pedum</expan>
                <expan abbr="ſe­ptẽ">ſe­
                  <lb/>
                ptem</expan>
              , oris
                <expan abbr="decẽ">decem</expan>
              : ipſa alta octo: quæ intus oleo perfricetur, deinde malthetur, ut
                <lb/>
              aquas bullientes
                <expan abbr="cõtinere">continere</expan>
              poſſit: maltha fiat è calce recenti, cuius gleba uino
                <lb/>
              ſit reſtincta, è ſquama ferri, ex umbilicis cum albumine
                <expan abbr="ouorũ">ouorum</expan>
              & oleo tuſis
                <lb/>
              atque permiſtis: margini cortinæ ſuperponatur ligneus circulus, craſſus
                <expan abbr="pe­dẽ">pe­
                  <lb/>
                dem</expan>
              , altus
                <expan abbr="ſemipedẽ">ſemipedem</expan>
              : in quo excoctores reponant batilla lignea, quibus aquas
                <lb/>
              à terreno & glebis
                <expan abbr="ſaxorũ">ſaxorum</expan>
              non reſolutis, quæ reſident in cortinæ fundo, pur
                <lb/>
              gant. </s>
              <s id="N1F7AF">Cortina ſic præparata fere tota
                <expan abbr="cõpleatur">compleatur</expan>
              aquis, in eam per
                <expan abbr="canaliculũ">canaliculum</expan>
                <lb/>
              infuſis, quas acri igni coquere conuenit uſque dum bulliant: deinde materiæ,
                <lb/>
              ex ſaxis uſtis & aqua
                <expan abbr="cõſperſis">conſperſis</expan>
              ortæ, ciſia octo paulatim à quatuor excocto
                <lb/>
              ribus conijciantur in
                <expan abbr="cortinã">cortinam</expan>
              : qui batillis, quæ uſque ad fundum pertingant,
                <lb/>
                <expan abbr="materiã">materiam</expan>
              ab imo reuoluant & cum aquis
                <expan abbr="miſceãt">miſceant</expan>
              :
                <expan abbr="ijſdẽ">ijſdem</expan>
              glebas
                <expan abbr="ſaxorũ">ſaxorum</expan>
              non re­
                <lb/>
              ſolutas è cortina eximant: quo modo ter aut quater
                <expan abbr="oẽm">omnem </expan>
                <expan abbr="materiã">materiam</expan>
                <expan abbr="inijciẽt">inijcient</expan>
              ho
                <lb/>
              ris plus minus duabus uel tribus interpoſitis: quibus aquæ, ſaxea illa mate­
                <lb/>
              ria refrigeratæ, rurſus
                <expan abbr="incipiẽt">incipient</expan>
              feruere: aquas
                <expan abbr="tandẽ">tandem</expan>
              ſatis purgatas & ad
                <expan abbr="cõgelandum">conge
                  <lb/>
                landum</expan>
              aptas altis cochlearibus effuſas per canaliculos ducant in triginta la­
                <lb/>
              cus roboreos, uel quernos, uel cerreos:
                <expan abbr="quorũ">quorum</expan>
              pars uacua ſit
                <expan abbr="lõga">longa</expan>
              pedes ſex,
                <lb/>
              alta quinque, lata quatuor. </s>
              <s id="N1F805">In his aquæ congelant & in alumen denſantur uer
                <lb/>
              no
                <expan abbr="tẽpore">tempore</expan>
              diebus quatuor, æſtiuo ſex: poſtea foraminib. </s>
              <s id="N1F80E">quæ in
                <expan abbr="lacuũ">lacuum</expan>
              fun­
                <lb/>
              do ſunt, apertis, aquæ
                <expan abbr="">non</expan>
                <expan abbr="cõgelatæ">congelatæ</expan>
              excipiantur uaſculis, et
                <expan abbr="refundãtur">refundantur</expan>
              in cor
                <lb/>
                <expan abbr="tinã">tinam</expan>
              , uel
                <expan abbr="reſeruẽtur">reſeruentur</expan>
              in uacuis lacubus, ut
                <expan abbr="">cum</expan>
              magiſtro
                <expan abbr="excoctorũ">excoctorum</expan>
              uiſum fuerit
                <lb/>
              eas miniſtri in
                <expan abbr="cortinã">cortinam</expan>
                <expan abbr="refundãt">refundant</expan>
              : quæ quia
                <expan abbr="">non</expan>
              carent alumine, meliores ſunt
                <lb/>
              aquis eius prorſus expertibus: tum
                <expan abbr="alumẽ">alumen</expan>
              ſcalpro uel cultro excindetur:
                <expan abbr="q̊d">quod</expan>
                <lb/>
              craſſum & præſtans erit
                <expan abbr="ſecundũ">ſecundum</expan>
              ſaxi uires:
                <expan abbr="candidũ">candidum</expan>
              uel
                <expan abbr="roſeũ">roſeum</expan>
                <expan abbr="ſecundũ">ſecundum</expan>
              eiuſ­
                <lb/>
              dem ſaxi
                <expan abbr="colorẽ">colorem</expan>
              . </s>
              <s id="N1F864">At terrenus puluis, qui aluminis particeps in fundo
                <expan abbr="lacuũ">lacuum</expan>
                <lb/>
              reſidet craſſus ad digitos tres aut quatuor, denuo
                <expan abbr="">cum</expan>
              noua aluminis materia </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>