Cardano, Geronimo, Offenbarung der Natur und natürlicher dingen auch mancherley subtiler würckungen

Table of Notes

< >
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
< >
page |< < (diij) of 997 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="de" type="free">
        <div xml:id="echoid-div695" type="section" level="1" n="66">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s16138" xml:space="preserve">
              <pb o="diij" file="0559" n="559" rhead="ſachen/ Das zwölfft bůch."/>
            Man machet ſolliches auch auff diſe weyß. </s>
            <s xml:id="echoid-s16139" xml:space="preserve">Das A ſeye ein zeyt ſtund/ wöl-
              <lb/>
            che gerade linien/ ſoll wider ein A geneñet ſein/ zů diſem ſoll
              <lb/>
              <figure xlink:label="fig-0559-01" xlink:href="fig-0559-01a" number="89">
                <variables xml:id="echoid-variables70" xml:space="preserve">A B 24 23 22 21 20 19 18 17 16 15 14 13 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1</variables>
              </figure>
            ein dreyfache B gethon werden/ vñ ein geleiche ſtund gema
              <lb/>
            chet ſein. </s>
            <s xml:id="echoid-s16140" xml:space="preserve">Alſo beſthet ſie auß der xxxiij ſchlußred im eilfften
              <lb/>
            bůch {der} gründẽ. </s>
            <s xml:id="echoid-s16141" xml:space="preserve">Darũ wirt dz B xxvij ſtund ſein. </s>
            <s xml:id="echoid-s16142" xml:space="preserve">wañ mã nũ
              <lb/>
            ſo vyl die dreyfache ſtũd bringt lär laſſet/ wirt die zeyt B xx-
              <lb/>
            iiij. </s>
            <s xml:id="echoid-s16143" xml:space="preserve">ſtund habẽ. </s>
            <s xml:id="echoid-s16144" xml:space="preserve">Man můß aber dz glaß/ gegẽ einer zeyt übere
              <lb/>
            außwẽdig in alle ſtũd theilẽ/ wie du hie bey ſeytz ſichſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s16145" xml:space="preserve">Wañ
              <lb/>
            nun diſer vmlauff vollkom̃en/ vñ durch die erfarnuß fleyſ-
              <lb/>
            ſig bewert worden/ ſo haſt duein eigentlich inſtrument/ daß
              <lb/>
            weder durch feüchte/ oder von jm ſelbs bald verkeert wirt/ darzů auch von
              <lb/>
            winden nit/ wie andere zeyt ſtunden Die alten machtend ſtunden mit waſ@
              <lb/>
            ſer rören/ ſo in ein blaſen geſtoſſen. </s>
            <s xml:id="echoid-s16146" xml:space="preserve">dann wann das waſſer allgemach in die
              <lb/>
            blaſen fallet/ wölliche leichter dann das waſſer iſt/ thůt ſie ſich auff/ vnd zei
              <lb/>
            get der ſtunden zal durch ein zeichen an. </s>
            <s xml:id="echoid-s16147" xml:space="preserve">Es iſt aber das rein ſand vnnd bley
              <lb/>
            einer mitlen arth zwiſchen den hertten dingen vnnd dem waſſer. </s>
            <s xml:id="echoid-s16148" xml:space="preserve">dañ es fleü
              <lb/>
            ſet wie das waſſer/ vnnd iſt hert wie ein ſtein. </s>
            <s xml:id="echoid-s16149" xml:space="preserve">wie reiner nun diſes ſein wirt/
              <lb/>
            ye ſchneller es fleüſſet/ vnd nimmet deß waſſers natur an ſich. </s>
            <s xml:id="echoid-s16150" xml:space="preserve">Darumb iſt
              <lb/>
            das waſſer ſchwerer vnnd ſtercker dann das bulffer/ dann es iſt wie {der} ſand
              <lb/>
            zů dem aller kleinſten zertheilet. </s>
            <s xml:id="echoid-s16151" xml:space="preserve">Damit ich aber wider zů der ſach komme/
              <lb/>
            kan man nit allein der geſtalt/ ſonder auff vyl andere weg/ beſſere zeyt ſtun
              <lb/>
            den machen/ dann die ſo mit rederen vmbgetriben werden.</s>
            <s xml:id="echoid-s16152" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div716" type="section" level="1" n="67">
          <head xml:id="echoid-head85" xml:space="preserve">Ein wunderbarer weg die Ephemerides zů zebe/
            <lb/>
          reiten/ Das lix Capittel.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s16153" xml:space="preserve">GAr herrlich iſt der Ephemeridẽ/ o{der} Planerẽ lauff/ zůbereitũg
              <lb/>
            nit allein darũb/ dz ſie deß him̃els lauff/ vñ alles geſtirns gele
              <lb/>
            genheit vñ brite begreyfft/ ſon{der} auch dz ſie gar leichtlich mag
              <lb/>
            vollendet werdẽ. </s>
            <s xml:id="echoid-s16154" xml:space="preserve">Wañ ſolches zů Ptolemei zeytẽ bekañt gewe-
              <lb/>
            ſen/ wer die kũſt/ auß dẽ geſtirn etwz zů Iudicierẽ vnd acht zů
              <lb/>
            habẽ/ vyl mehr an tag kom̃en. </s>
            <s xml:id="echoid-s16155" xml:space="preserve">weyl zů {der} ſelbẽ zeyt ſie mit großer arbeit alles
              <lb/>
            auß taflen můßten abrechnen. </s>
            <s xml:id="echoid-s16156" xml:space="preserve">Nach dem man aber diſe erfunden/ wölches
              <lb/>
            dañ innerthalbẽ cl jaren beſchehen/ hat man kein ſollichen Philoſophũ vnd
              <lb/>
            werckmeiſter als Ptolemeus geweſen/ gehabt. </s>
            <s xml:id="echoid-s16157" xml:space="preserve">Es ſagen etlich ſie haben deß
              <lb/>
            M ccccxij jars Ephemeriden getrucket geſehen/ ſo doch die kunſt der bůch
              <lb/>
            truckerey erſt in dem M ccccxliij erfunden worden. </s>
            <s xml:id="echoid-s16158" xml:space="preserve">doch mag diſes vorhin
              <lb/>
            erfunden/ vnd harnach getrucket ſein. </s>
            <s xml:id="echoid-s16159" xml:space="preserve">Es habe ſich mit der truckerey vnnd
              <lb/>
            mit den getruckten Ephemeriden wie es welle/ iſt bekannt/ daß vor Ioan-
              <lb/>
            ne Monteregio die kunſt erfundẽ/ durch wölche man ſolche machẽ mögen.</s>
            <s xml:id="echoid-s16160" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s16161" xml:space="preserve">Es ſey nun diſer kunſt Author vnd erfin{der} geweſen wer er welle (dann ich
              <lb/>
            weyß nicht gewüſſes daruõ) hat Georg Peürbachius diſe kunſt zů erſt eroff
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0559-01" xlink:href="note-0559-01a" xml:space="preserve">Ephemeridẽ
                <lb/>
              erfindet.</note>
            net. </s>
            <s xml:id="echoid-s16162" xml:space="preserve">Solche hat Ioañes Monteregius zimlich gemehrt. </s>
            <s xml:id="echoid-s16163" xml:space="preserve">Nach diſem iſt Wil
              <lb/>
            helm Zelan{der} kom̃en/ wölcher ſie zů erſt laſſen außghen. </s>
            <s xml:id="echoid-s16164" xml:space="preserve">vñ diſes durch die in
              <lb/>
            ſtrumentẽ/ ſo ich auch gehabt (vñ als ich mein) ietz zů mal bey Ludwigẽ Fer
              <lb/>
            rarer behaltẽ werdẽ. </s>
            <s xml:id="echoid-s16165" xml:space="preserve">Dẽnach hat Ioannes Stopfflerinus ſolche vollendet/
              <lb/>
            ſo vyl die zůſamen ſetzung belanget/ alſo dz gar nicht mehr manglen möcht</s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>