Cardano, Geronimo, Offenbarung der Natur und natürlicher dingen auch mancherley subtiler würckungen

Table of contents

< >
[Item 1.]
[2.] Offenbarung der Natur vnnd Natürlicher dingen auch mancherley ſubtiler würckungen. Durch den hochgelerten Hieronymum Car/ danum/ Doctorn der artzney zů Meyland erſtlich zů Latin außgangen.
[3.] Innhalt der ſiebenzehen bücher von mancherlei wun derbaren nateürlichen vnd künſtlichen ſachen.
[4.] Dem Hochwirdigen Fürſten vnd Herren-herrn Helchior von Liechtenfelß-von Gottes gnaden Biſchoff zů Baſel/ ſeinem gnedigen herren/ Gnad vnd frid von Gott dem vatter/ durch Ieſum Chriſtum vnſerẽ herren.
[5.] Dem durchleüchtigen- hochwirdigen Fürſten vnnd herren/ herrn Chriſtophel vonn Madrutzen/ Cardinal vnnd Biſchoff zů Triend vnd Brixien/ deßgleichen Gubernator vnd Landtuogt im Herrzogthumb Meyland/ wünſchet Hieronymus Cardanus Doctor der artzney zů Meyland vyl glück vnd heil.
[6.] Regiſter. Vollkommenlich Regiſter/ aller nammhafftiger künſten/ thaten/ vnnd perſonen ſo inn diſem gantzen bůch begriffen.
[7.] END.
[8.] ERRATA.
[9.] Hieronymi Cardani Doctors der Artznei zů Meyland von Mancherlei wun/ derbaren/ nateürlichen/ vnd kunſtlichen ſachen/ Das erſt Bůch. Von der gantzen weldt vnnd ihren au/ genſcheinlichen abtheilungen. Von der Welt/ den Cometen/ vnd Der Winden eigenſchafft Das erſt Capittel.
[10.] Von den Elementen/ das ander Capittel.
[11.] Der erden mancherlei geſtalt vnnd natur/ das dritt Capittel.
[12.] Von den orthen vnd landſchafften/ das iiij. Capitel.
[13.] Von der erden Wunderwerch. das fünfft Capittel.
[14.] Von des waſſers natur/ art vnnd bewegung/ das vj. Capittel.
[15.] Von des waſſers wunderzeichen/ Das vij. Capitel.
[16.] Des Luffts natur vnnd archen/ Das viij. Capitel.
[17.] Von des luffts wunderwerck/ das ix. Capitel.
[18.] Von der Elementen würckung/ Das x. Capitel.
[19.] Hieronymi Cardani Doctors der Artznei zů Meyland von Mancherlei wun/ derbaren/ nateürlichen/ vnd kunſtlichen ſachen/ Das ander Bůch. Von den edleren vnd heiligeren theilen det Weldt. Vom himmel. Das xi. Capitel.
[20.] Von dem liecht vnnd ſchein/ Das xij. Capitel.
[21.] Von deß geſtirns Wirckung vnnd Einfluß Das xiij Cap.
[22.] Hieronymi Cardani Doctors der Artznei zů Meyland von Mancherlei wun/ derbaren/ nateürlichen/ vnd kunſtlichen ſachen/ Das dritt Bůch. Von den vermiſchungen in gemein. Der vermiſchecen dingen eigenſchafft/ Das xiij. Capitel.
[23.] Von den Metalliſchen dingen/ Das xv. Capitel.
[24.] Hieronymi Cardani Doctors der Artznei zů Meyland von Mancherlei wun/ derbaren/ nateürlichen/ vnnd kunſtlichen ſachen/ Das viert Bůch Von Metallen/ Das ſechßzehend Capittel.
[25.] Hieronymi Cardani Doctors der Artznei zů Meyland von Mancherlei wun/ derbaren/ nateürlichen/ vnd kunſtlichen ſachen/ Das fünfft Bůch. Von dem geſtirn. Der ſteinen natur/ wachſſung/ vnd vnderſcheid/ Das xvij. Capittel.
[26.] Von den Edlen geſteinen/ Das xviij. Crpitel.
[27.] Von der ſteinen wunderwerck-Das xix. Capittel.
[28.] Hieronymi Cardani Doctors der Artznei zů Meyland von Mancherlei wun/ derbaren/ nateürlichen/ vnnd kunſtlichen ſachen/ Das ſechſt Bůch Von den zweigen oder gewechſen/ vnnd was daruon kommet. Von den gewächſen vnnd jren vnderſchei-den/ Das xx. Capittel.
[29.] Von Planten vnnd gewechſen/ ſo anzeigend daß waſſer vnder jhnen vorhanden ſeye/ Das xxj. Capittel.
[30.] Von der gewächſen wunderzeichen-Das xxij. Capitel.
< >
page |< < (xlij) of 997 > >|
98xlijVon mancherley wunderbaren vnnd ein rauch. man vermeinet es ſeye ein metall das do ſiede. Deßhalben
wie man cxl arm lang/ das iſt faſt clxxxvij ſchů einen knecht in einem trog
hinab gelaſſen hatt/ ſeind von ſtund an bey dem feüwr geweſen/ die ring an
der ketten weichworden.
Es iſt noch mehr zů verwunderen/ die weil weder
laub noch graß da wachſet/ ſagtman doch/ es kommen die ſpatzen dofür.
deßhalben můß die hüle einen reinen lufft von jr laſſen. In Quahutemallã
aber/ wölches auch ein land deſſelbigen occidentiſchen Indien/ doch mehr
gegen mittnacht am meer/ ſagt man/ wachſe ſo reiner ſchwebel/ das er on al
le leüterung zů dem buluer gůt ſeye.
daſelbſten fleüſſet auch das geſchweblet
bäch wie das öl dohar/ wölches weidlich breñet.
es ſeind auch die berg do ſel-
bſten mancherley farben/ alſo das man mitt deren erden ſeltzame ding fer-
bet.
die vrſach habẽd wir ſonſt angezeigt. Aber in der hitzigen Zona/ von we
gen der ſubtilen materien/ werden die ſchwere ſtuck baß geferbet.
Von des waſſers natur/ art
vnnd bewegung/ das vj. Capittel.
DIE weil der Indus/ Ganges/ Nilus/ vnd der ſchwartz Ma-
11warüb groſ
ſe waſſer vn
der der heiſ
ſen zona.
ragnonus/ vnd Dabaida ſant Martha/ auch der Vraparia/
wölches die aller größeſt flüſſ in der welt ſeind/ ia da auch die
Thůnauw nitt gröſſer/ ſonder kaum geleich iſt/ in der hitzigẽ
Zona entſpringend vnnd zů nemmẽd/ mag man billich zweyf-
fel wo har es komme/ das diſes warm vnnd heißland/ ſo des waſſers elemẽt
von natur zů wider/ die weil es on allen geſpan dz kälteſt vnd feüchteſt iſt/
die waſſer alſo meret.
Es iſt aber die vrſch offenbar. dañ die hitz der ſonnen
zeüchet vyl mehr dämpff daſelbſten auff/ als an anderen orthen angezeigt.
deßhalben auch ſtätige regen entſthond. es iſt auch ein gröſſere ebne/ wölche
die flüß zů ſam̃en thůt.
Deßhalben weil in Europa vyl berg ſeind/ lauffend die waſſer alle in dz
meer.
Doch ſeind gegen Mittnacht/ über die Thůnauw auch andere groſſe
waſſer als die Volga (ſo Ptolomeus Rha nennet) in wölche der Occa lauf
fet.
dann er lauffet an xxv orthẽ in das meer/ die andere ſagend an lxx. Do
auch der Boriſthenes in das meer lauffet/ iſt er einem ſee geleich/ doch nitt
einem tieffen.
das alſo mehr die gelegenheitt/ dann die gröſſe des waſſers/
ein ſolliche breitte machet.
vnnd das noch mehr iſt/ man ſagt ſie kom̃end nit
auß dem gebirg wie andere/ ſonder auß den welden/ nitt weytt von Fronou
ua der pfitzen/ bey dem flecken Dnycberſko.
jaes entſpringt ein anderer
doch vyl gröſſer bey dem cloſter der heyligen tryfaltigkeytt.
Man ſagt auch es habe der fluß Obius bey den lx tauſſer ſchritten in der
breitte.
wölches ich für ein fabel halt. man verſtande dañ dz von dẽ orth/ do
er ſich auſſpreyttet vnnd einem ſee gleich iſt iſt.
dañ es mögend ſich die waſ-
ſer in den Mittnachtiſchen landen nitt alſo außſpeytten wie in Mittagi
ſchen/ die weil die erden vneben vnnd bergechtig iſt.
Deßhalben iſt ein ge-
mein in den warmen landen/ wo berg vnnd thaler ſeind/ mehr waſſer.
wo a-
ber die erden eben/ do iſt mehr waſſer gegen Mittnacht.
die dar zwiſchen li-

Text layer

  • Dictionary

Text normalization

  • Original

Search


  • Exact
  • All forms
  • Fulltext index
  • Morphological index