Cardano, Geronimo, Offenbarung der Natur und natürlicher dingen auch mancherley subtiler würckungen

Table of contents

< >
[Item 1.]
[2.] Offenbarung der Natur vnnd Natürlicher dingen auch mancherley ſubtiler würckungen. Durch den hochgelerten Hieronymum Car/ danum/ Doctorn der artzney zů Meyland erſtlich zů Latin außgangen.
[3.] Innhalt der ſiebenzehen bücher von mancherlei wun derbaren nateürlichen vnd künſtlichen ſachen.
[4.] Dem Hochwirdigen Fürſten vnd Herren-herrn Helchior von Liechtenfelß-von Gottes gnaden Biſchoff zů Baſel/ ſeinem gnedigen herren/ Gnad vnd frid von Gott dem vatter/ durch Ieſum Chriſtum vnſerẽ herren.
[5.] Dem durchleüchtigen- hochwirdigen Fürſten vnnd herren/ herrn Chriſtophel vonn Madrutzen/ Cardinal vnnd Biſchoff zů Triend vnd Brixien/ deßgleichen Gubernator vnd Landtuogt im Herrzogthumb Meyland/ wünſchet Hieronymus Cardanus Doctor der artzney zů Meyland vyl glück vnd heil.
[6.] Regiſter. Vollkommenlich Regiſter/ aller nammhafftiger künſten/ thaten/ vnnd perſonen ſo inn diſem gantzen bůch begriffen.
[7.] END.
[8.] ERRATA.
[9.] Hieronymi Cardani Doctors der Artznei zů Meyland von Mancherlei wun/ derbaren/ nateürlichen/ vnd kunſtlichen ſachen/ Das erſt Bůch. Von der gantzen weldt vnnd ihren au/ genſcheinlichen abtheilungen. Von der Welt/ den Cometen/ vnd Der Winden eigenſchafft Das erſt Capittel.
[10.] Von den Elementen/ das ander Capittel.
[11.] Der erden mancherlei geſtalt vnnd natur/ das dritt Capittel.
[12.] Von den orthen vnd landſchafften/ das iiij. Capitel.
[13.] Von der erden Wunderwerch. das fünfft Capittel.
[14.] Von des waſſers natur/ art vnnd bewegung/ das vj. Capittel.
[15.] Von des waſſers wunderzeichen/ Das vij. Capitel.
[16.] Des Luffts natur vnnd archen/ Das viij. Capitel.
[17.] Von des luffts wunderwerck/ das ix. Capitel.
[18.] Von der Elementen würckung/ Das x. Capitel.
[19.] Hieronymi Cardani Doctors der Artznei zů Meyland von Mancherlei wun/ derbaren/ nateürlichen/ vnd kunſtlichen ſachen/ Das ander Bůch. Von den edleren vnd heiligeren theilen det Weldt. Vom himmel. Das xi. Capitel.
[20.] Von dem liecht vnnd ſchein/ Das xij. Capitel.
[21.] Von deß geſtirns Wirckung vnnd Einfluß Das xiij Cap.
[22.] Hieronymi Cardani Doctors der Artznei zů Meyland von Mancherlei wun/ derbaren/ nateürlichen/ vnd kunſtlichen ſachen/ Das dritt Bůch. Von den vermiſchungen in gemein. Der vermiſchecen dingen eigenſchafft/ Das xiij. Capitel.
[23.] Von den Metalliſchen dingen/ Das xv. Capitel.
[24.] Hieronymi Cardani Doctors der Artznei zů Meyland von Mancherlei wun/ derbaren/ nateürlichen/ vnnd kunſtlichen ſachen/ Das viert Bůch Von Metallen/ Das ſechßzehend Capittel.
[25.] Hieronymi Cardani Doctors der Artznei zů Meyland von Mancherlei wun/ derbaren/ nateürlichen/ vnd kunſtlichen ſachen/ Das fünfft Bůch. Von dem geſtirn. Der ſteinen natur/ wachſſung/ vnd vnderſcheid/ Das xvij. Capittel.
[26.] Von den Edlen geſteinen/ Das xviij. Crpitel.
[27.] Von der ſteinen wunderwerck-Das xix. Capittel.
[28.] Hieronymi Cardani Doctors der Artznei zů Meyland von Mancherlei wun/ derbaren/ nateürlichen/ vnnd kunſtlichen ſachen/ Das ſechſt Bůch Von den zweigen oder gewechſen/ vnnd was daruon kommet. Von den gewächſen vnnd jren vnderſchei-den/ Das xx. Capittel.
[29.] Von Planten vnnd gewechſen/ ſo anzeigend daß waſſer vnder jhnen vorhanden ſeye/ Das xxj. Capittel.
[30.] Von der gewächſen wunderzeichen-Das xxij. Capitel.
< >
page |< < of 997 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="de" type="free">
        <div xml:id="echoid-div154" type="section" level="1" n="23">
          <pb file="0160" n="160"/>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div157" type="section" level="1" n="24">
          <head xml:id="echoid-head29" xml:space="preserve">Hieronymi Cardani Doctors
            <lb/>
          der Artznei zů Meyland von Mancherlei wun/
            <lb/>
          derbaren/ nateürlichen/ vnnd kunſtlichen ſachen/
            <lb/>
          Das viert Bůch</head>
          <head xml:id="echoid-head30" xml:space="preserve">Von Metallen/ Das
            <lb/>
          ſechßzehend Capittel.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s3626" xml:space="preserve">EYſen vnnd der ſtahel die werdẽ vil ehe roſtig
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0160-01" xlink:href="note-0160-01a" xml:space="preserve">wider dẽ roſt.</note>
            dann das ertz/ es wirt auch das eyſen durch
              <lb/>
            den roſt mehr geſchediget/ dann das ertz. </s>
            <s xml:id="echoid-s3627" xml:space="preserve">dar
              <lb/>
            vmb was man entpären mag/ behaltet man
              <lb/>
            inn dem krüſch. </s>
            <s xml:id="echoid-s3628" xml:space="preserve">wölliches man aber tregt/ o-
              <lb/>
            der můß vnder augen ſein/ ſtreichet man mit
              <lb/>
            öl an. </s>
            <s xml:id="echoid-s3629" xml:space="preserve">Darumb iſt bekannt daß der roſt an dẽ
              <lb/>
            eyſen vnd ertz vß einer wäſſerigẽ feüchtigkeit
              <lb/>
            entſthet. </s>
            <s xml:id="echoid-s3630" xml:space="preserve">dañ ſie werden auch vnder {der} erden
              <lb/>
            verderbt/ da kein lufft iſt/ vnnd vil mehr dañ
              <lb/>
            anderſtwo. </s>
            <s xml:id="echoid-s3631" xml:space="preserve">dann es iſt geleich vil geredt/ es
              <lb/>
            ſeye kein lufft vnder der erden/ oder es ſeye ſo
              <lb/>
            wenig daß ſein würckung der vile nitt gleich-
              <lb/>
            förmig ſeye. </s>
            <s xml:id="echoid-s3632" xml:space="preserve">anzůzeigenn/ das der lufft kein roſt machet/ dann ſo vil er zů
              <lb/>
            waſſer wirt. </s>
            <s xml:id="echoid-s3633" xml:space="preserve">Darumb entſthet der roſt/ dieweil ein kleine werme inn Metal
              <lb/>
            len iſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s3634" xml:space="preserve">alſo wirt weder das ſilber nach das gold roſtig/ vnnd vil minder das
              <lb/>
            gold. </s>
            <s xml:id="echoid-s3635" xml:space="preserve">Deßhalben laſſet das öl kein wäſſerige feüchtigkeit zů. </s>
            <s xml:id="echoid-s3636" xml:space="preserve">Die kleyẽ aber
              <lb/>
            laſſend kein roſt werden/ vnnd wann ſchon worden iſt/ nemmen ſie den wi-
              <lb/>
            der hinweg/ darumb ſeind ſie auch etwas beſſer. </s>
            <s xml:id="echoid-s3637" xml:space="preserve">Dieweil dann das öl dẽ roſt
              <lb/>
            weeret/ vnnd das waſſer ſollichen machet/ vermerckend wir wol daß {der} roſt
              <lb/>
            weder von der kelte nach von der feüchte entſthet. </s>
            <s xml:id="echoid-s3638" xml:space="preserve">dan das öl iſt an jm ſelbs
              <lb/>
            kalt/ es mag auch feücht werdẽ/ oder an jhm ſelbs ſein. </s>
            <s xml:id="echoid-s3639" xml:space="preserve">darumb wirt der roſt
              <lb/>
            von einer faulendẽ werme/ es feület aber das waſſer. </s>
            <s xml:id="echoid-s3640" xml:space="preserve">darumb iſt diſes ding
              <lb/>
            ein gifft.</s>
            <s xml:id="echoid-s3641" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s3642" xml:space="preserve">Wölliche aber ein eigene arth habend/ die wachſſend mehr auß der erden
              <lb/>
            werme dann deß luffts. </s>
            <s xml:id="echoid-s3643" xml:space="preserve">ſie werdend aber durch die himmliſche werme auß-
              <lb/>
            gemachet. </s>
            <s xml:id="echoid-s3644" xml:space="preserve">Dann ob wol Schottland ein überauß kalt land iſt/ vorauß bey
              <lb/>
            der hohen ſchůl der ſtatt Glaguen inn dem land Gludiſdalien/ ſo bey Ar-
              <lb/>
            gadien gegen Nidergang inn Schotten ligt/ zů nechſt bey Hybernia/ fin-
              <lb/>
            det man doch den ſtein Cyaneum/ demnach auch dẽ Adamant vñ Karfun
              <lb/>
            ckel. </s>
            <s xml:id="echoid-s3645" xml:space="preserve">dañ von dem Gold iſt vorgeſagt. </s>
            <s xml:id="echoid-s3646" xml:space="preserve">Es mögen aber diſe nitt außgemacht
              <lb/>
            werden/ on der Sonnen werme. </s>
            <s xml:id="echoid-s3647" xml:space="preserve">eintwäders ſie werdend groß vnnd vnuoll
              <lb/>
            kom̃en/ oder ſie werdẽ klein vollkom̃en. </s>
            <s xml:id="echoid-s3648" xml:space="preserve">Es iſt aber wol zů verwunderẽ war
              <lb/>
            umb die ding nitt mehr iñ Engelland ſeyẽ/ wölches mehr gegẽ Mittag ligt/
              <lb/>
            vñ wermer iſt/ darzů allein bley bringt/ oder ſilber? </s>
            <s xml:id="echoid-s3649" xml:space="preserve">Die vrſach iſt/ dz groß
              <lb/>
            berg in Schottẽ ſeind. </s>
            <s xml:id="echoid-s3650" xml:space="preserve">dañ die herteren ſtein wachſſen in herten ſteinẽ/ vñ al
              <lb/>
            ſo in den bergẽ. </s>
            <s xml:id="echoid-s3651" xml:space="preserve">Es iſt aber Engelland gar eben/ darzů ein getẽperiert lãd/
              <lb/>
            wölliches nitt geſchlacht iſt das Metall zů bringen/ dieweil die feüchtigkeit
              <lb/>
            </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>