Cardano, Geronimo, Offenbarung der Natur und natürlicher dingen auch mancherley subtiler würckungen

Table of contents

< >
[Item 1.]
[2.] Offenbarung der Natur vnnd Natürlicher dingen auch mancherley ſubtiler würckungen. Durch den hochgelerten Hieronymum Car/ danum/ Doctorn der artzney zů Meyland erſtlich zů Latin außgangen.
[3.] Innhalt der ſiebenzehen bücher von mancherlei wun derbaren nateürlichen vnd künſtlichen ſachen.
[4.] Dem Hochwirdigen Fürſten vnd Herren-herrn Helchior von Liechtenfelß-von Gottes gnaden Biſchoff zů Baſel/ ſeinem gnedigen herren/ Gnad vnd frid von Gott dem vatter/ durch Ieſum Chriſtum vnſerẽ herren.
[5.] Dem durchleüchtigen- hochwirdigen Fürſten vnnd herren/ herrn Chriſtophel vonn Madrutzen/ Cardinal vnnd Biſchoff zů Triend vnd Brixien/ deßgleichen Gubernator vnd Landtuogt im Herrzogthumb Meyland/ wünſchet Hieronymus Cardanus Doctor der artzney zů Meyland vyl glück vnd heil.
[6.] Regiſter. Vollkommenlich Regiſter/ aller nammhafftiger künſten/ thaten/ vnnd perſonen ſo inn diſem gantzen bůch begriffen.
[7.] END.
[8.] ERRATA.
[9.] Hieronymi Cardani Doctors der Artznei zů Meyland von Mancherlei wun/ derbaren/ nateürlichen/ vnd kunſtlichen ſachen/ Das erſt Bůch. Von der gantzen weldt vnnd ihren au/ genſcheinlichen abtheilungen. Von der Welt/ den Cometen/ vnd Der Winden eigenſchafft Das erſt Capittel.
[10.] Von den Elementen/ das ander Capittel.
[11.] Der erden mancherlei geſtalt vnnd natur/ das dritt Capittel.
[12.] Von den orthen vnd landſchafften/ das iiij. Capitel.
[13.] Von der erden Wunderwerch. das fünfft Capittel.
[14.] Von des waſſers natur/ art vnnd bewegung/ das vj. Capittel.
[15.] Von des waſſers wunderzeichen/ Das vij. Capitel.
[16.] Des Luffts natur vnnd archen/ Das viij. Capitel.
[17.] Von des luffts wunderwerck/ das ix. Capitel.
[18.] Von der Elementen würckung/ Das x. Capitel.
[19.] Hieronymi Cardani Doctors der Artznei zů Meyland von Mancherlei wun/ derbaren/ nateürlichen/ vnd kunſtlichen ſachen/ Das ander Bůch. Von den edleren vnd heiligeren theilen det Weldt. Vom himmel. Das xi. Capitel.
[20.] Von dem liecht vnnd ſchein/ Das xij. Capitel.
[21.] Von deß geſtirns Wirckung vnnd Einfluß Das xiij Cap.
[22.] Hieronymi Cardani Doctors der Artznei zů Meyland von Mancherlei wun/ derbaren/ nateürlichen/ vnd kunſtlichen ſachen/ Das dritt Bůch. Von den vermiſchungen in gemein. Der vermiſchecen dingen eigenſchafft/ Das xiij. Capitel.
[23.] Von den Metalliſchen dingen/ Das xv. Capitel.
[24.] Hieronymi Cardani Doctors der Artznei zů Meyland von Mancherlei wun/ derbaren/ nateürlichen/ vnnd kunſtlichen ſachen/ Das viert Bůch Von Metallen/ Das ſechßzehend Capittel.
[25.] Hieronymi Cardani Doctors der Artznei zů Meyland von Mancherlei wun/ derbaren/ nateürlichen/ vnd kunſtlichen ſachen/ Das fünfft Bůch. Von dem geſtirn. Der ſteinen natur/ wachſſung/ vnd vnderſcheid/ Das xvij. Capittel.
[26.] Von den Edlen geſteinen/ Das xviij. Crpitel.
[27.] Von der ſteinen wunderwerck-Das xix. Capittel.
[28.] Hieronymi Cardani Doctors der Artznei zů Meyland von Mancherlei wun/ derbaren/ nateürlichen/ vnnd kunſtlichen ſachen/ Das ſechſt Bůch Von den zweigen oder gewechſen/ vnnd was daruon kommet. Von den gewächſen vnnd jren vnderſchei-den/ Das xx. Capittel.
[29.] Von Planten vnnd gewechſen/ ſo anzeigend daß waſſer vnder jhnen vorhanden ſeye/ Das xxj. Capittel.
[30.] Von der gewächſen wunderzeichen-Das xxij. Capitel.
< >
page |< < (cxvij) of 997 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="de" type="free">
        <div xml:id="echoid-div165" type="section" level="1" n="26">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s4003" xml:space="preserve">
              <pb o="cxvij" file="0173" n="173" rhead="ſachen/ Das fünfft bůch."/>
            man in ſeinẽ letſten bůch hatt. </s>
            <s xml:id="echoid-s4004" xml:space="preserve">Dann der Saphyr hatt auch guldene tüpff
              <lb/>
            lin/ die himmelblauw vnd Saphyriſch farb haben/ vnd ſeltẽ purpurfarb.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s4005" xml:space="preserve">die beſten findet man bey den Mediern/ aber an keinem orth gar durch ſich
              <lb/>
            tig. </s>
            <s xml:id="echoid-s4006" xml:space="preserve">Es iſt gewüß daß der ſelbig vnſerem edlẽ geſtein nit gleichet/ ſon{der} dem
              <lb/>
            himmelblauwen ſtein/ wölchen auch etliche einẽ ſternen genennet/ dieweil
              <lb/>
            er auch auß deren arth/ ſo mit guldinen flecklinen als mit ſternen bezieret. </s>
            <s xml:id="echoid-s4007" xml:space="preserve">
              <lb/>
            Man ſagt wann diſer den kindern angehencket werde/ vertreib er ihnen al
              <lb/>
            le vnnütze forcht/ vnd mache krauß har. </s>
            <s xml:id="echoid-s4008" xml:space="preserve">Was die alten dem Saphyr zů ge
              <lb/>
            ben/ gehört diſem zů/ dieweil es ein dũckler Saphyriſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s4009" xml:space="preserve">Das Arabiſch edel
              <lb/>
            geſtein iſt dem helffenbein geleich/ aber in der herte hatt es ein vn{der}ſcheid.</s>
            <s xml:id="echoid-s4010" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s4011" xml:space="preserve">Man darff diſe zwey nitt eigentlich vnderſcheiden/ dieweil ihnen nicht
              <lb/>
            gleichförmig. </s>
            <s xml:id="echoid-s4012" xml:space="preserve">Dieweil der Garatronius dem Rechsfäl ſo gar geleich/ alſo
              <lb/>
            daß man nicht geleichers erdencken möchte/ bedarff er auch keiner be-
              <lb/>
            ſchreibung. </s>
            <s xml:id="echoid-s4013" xml:space="preserve">er hatt von dem Stellarẽ vnd ſternẽ allein diſen vnderſcheid/
              <lb/>
            (welchen wir vorgeſagt/ in dem eſſig entpor ſchwim̃en) das der ſtern einer
              <lb/>
            ſubteyleren ſubſtantz/ vnd allenthalben voll ſternlinen iſt/ der Garatoni
              <lb/>
            us aber iſt fleckecht vnd hatt kein ſternlin. </s>
            <s xml:id="echoid-s4014" xml:space="preserve">Es iſt auch die farb des ſternen
              <lb/>
            etwas gemiſcheter/ vnd ſchier eſchfarb. </s>
            <s xml:id="echoid-s4015" xml:space="preserve">Den Pſeudopalen habend wir an
              <lb/>
            einem anderen orth beſchribẽ. </s>
            <s xml:id="echoid-s4016" xml:space="preserve">etlich meinend es ſey der Chabrates/ wölcher
              <lb/>
            den menſchẽ (wie man ſagt) der jn an tregt wol beredt vnd frölich machet/
              <lb/>
            auch mit vyl eheren bezieret/ jm die leüt fründtlich machet/ vnd vor allen
              <lb/>
            vnfalẽ beſchirmet/ darzů die waſſerſucht heylet. </s>
            <s xml:id="echoid-s4017" xml:space="preserve">Solliche vylfaltige ding
              <lb/>
            kommend (als wir an anderen orthen angezeygt) auß einem vrſprung/ die-
              <lb/>
            weiler vnſere feüchtigkeit tẽperiert. </s>
            <s xml:id="echoid-s4018" xml:space="preserve">Es iſt gnůgſam bekañt dz diſer ſtein
              <lb/>
            auß dem brannſchwartz weiß iſt/ vnd an {der} herte etwas minder dañ der Cry
              <lb/>
            ſtall. </s>
            <s xml:id="echoid-s4019" xml:space="preserve">Vnder den edlen ſteinẽ iſt Topazius der weicheſt/ demnach {der} Cry-
              <lb/>
            ſtall/ wölcher in mitten des edlen geſteins vnd der ſteinen ſthet. </s>
            <s xml:id="echoid-s4020" xml:space="preserve">dañ der To
              <lb/>
            pazius hatt allein von ſeiner adelichen vnd ſchönen geſtalt/ vnd nitt von
              <lb/>
            ſeiner herte den nammen eines edlen geſteins erlangt.</s>
            <s xml:id="echoid-s4021" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s4022" xml:space="preserve">Der Adamant iſt der aller herteſt/ demnach der durchſichtig Saphyr/
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0173-01" xlink:href="note-0173-01a" xml:space="preserve">Edlen geſtei-
                <lb/>
              nen herte.</note>
            vff diſen der Carfunckel/ vnder wölchen auch die Pyropen vnd Granatẽ.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s4023" xml:space="preserve">Darnach der Achates vñ Sarda/ vff wölchẽ der Charchedoniſch Onyx/
              <lb/>
            dẽnach {der} Smaragd/ wölcher von dem Chryſtall ein kleinẽ vn{der}ſcheid hat. </s>
            <s xml:id="echoid-s4024" xml:space="preserve">
              <lb/>
            der Chryſolith iſt gleich wie der Carfunckel/ wie {der} Ametiſch dẽ Smaragd
              <lb/>
            gleichet/ vnd iſt doch herter dañ der Orientaliſch. </s>
            <s xml:id="echoid-s4025" xml:space="preserve">Wir habẽ auch ſchon ge
              <lb/>
            ſagt dz der Meerwaſſer dem Peruinen faſt geleichet/ vnd den ſelbigẽ dem
              <lb/>
            Cryſtall. </s>
            <s xml:id="echoid-s4026" xml:space="preserve">der Hyacinth iſt dem Sarda geleich/ vñ der Indiſch Iaſpis dem
              <lb/>
            Onychiopacẽ. </s>
            <s xml:id="echoid-s4027" xml:space="preserve">die übrige ſcheinẽde/ auch der ander Onyx/ vñ ſo drey farbẽ
              <lb/>
            hatt/ ſeind ſaſt einan{der}en gleich/ vñ ghend nach dem Cryſolith. </s>
            <s xml:id="echoid-s4028" xml:space="preserve">der Praſius
              <lb/>
            iſt auch den vorgendẽ gleich. </s>
            <s xml:id="echoid-s4029" xml:space="preserve">Es möchte aber yemãd in wachſung des edlẽ
              <lb/>
            geſteins ſo jetz gemeldet zweyflẽ/ wie doch ſolliches in einẽ löcherechtẽ ſtein
              <lb/>
            möchte zů ghan/ dieweil jetz der Smaragd auß dem Iaſpis/ der Berill auß
              <lb/>
            dem Ophitẽ/ der Carfunckel auß dẽ Balaſiẽ (wölchen etlich Palatiẽ darũb
              <lb/>
            nennend) entſtath. </s>
            <s xml:id="echoid-s4030" xml:space="preserve">dañ man weißt daß diſe ſtein bleiben/ vñ nit löcherecht
              <lb/>
            werden. </s>
            <s xml:id="echoid-s4031" xml:space="preserve">doch wirt in diſen nit einer auß dem anderen/ daß er warlich dar-
              <lb/>
            auß wachſe/ ſonder weil das edel geſtein wirt/ bleibt die můter. </s>
            <s xml:id="echoid-s4032" xml:space="preserve">wann es
              <lb/>
            aber zů end gebracht/ wirt ſie wider auff getröcknet. </s>
            <s xml:id="echoid-s4033" xml:space="preserve">Inn etlichẽ/ weil zwey
              <lb/>
            auß einem werden/ meinet man es kemme einer vonn dem anderen. </s>
            <s xml:id="echoid-s4034" xml:space="preserve">wie
              <lb/>
            </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>