Cardano, Geronimo, Offenbarung der Natur und natürlicher dingen auch mancherley subtiler würckungen

Table of contents

< >
[101.] Der ringen aber alſo.
[102.] Der ſigillen alſo.
[103.] Von Precantationen/ geſegnen/ oder be beſchwerungen/ Das xcij Capittel.
[104.] Von Geſpenſten/ Geiſteren/ oder Teüfflen vnnd todten/ Das xciij Capittel.
[105.] Hieronymi Cardani Doctors der Artznei zů Meyland von Mancherlei wun/ derbaren/ nateürlichen/ vnd kunſtlichen ſachen/ Das ſiebenzehend Bůch. Von Sachen ſo wirdig zů beſchreiben. Von mancherlei ſitten der völckeren/ Das xciiij Capittel.
[106.] Von mancherlei ſpraachen/ Das xcv Capittel.
[107.] Von Stetten vnd anderen namhaff ten dingen/ Das xcvj Capittel.
[108.] Von ſchatzen/ Das xcvij Capittel.
[109.] Libereien bücher vnd mancherlei exempel der alten koſtlichkeit/ Das xc viij Capittel.
[110.] Em aufflöſung von dem end har/ durch wölche man der erfundenen dingen gebrauch haben mag. Das xcix. Capittel.
[111.] Warumb diſe bücher geſchriben/ vnnd von deren nutzbarkeit/ Das c Capittel.
[112.] Von Subtiliteten. Von ſeltzammen ſachen.
[113.] END.
[114.] Ein kurtzer außzug vnd inhalt aller fürnemmen vnd nutzlicher puncten vnd ar@@k/ len/ ſo in des hochgelerten Hieronymi Cardani/ artzet zů Meyland/ ein vnnd zwentzig bücheren von den ſubteylen hendlen begriffen. Allen liebhabern der nateürlichen vnd künſt-lichen ſachen/ gantz luſtig vnnd nutz-lich zůleſen. Verteütſchet vnnd geordnet durch D. Heinricum Pantaleonem/ in der Vniuerſitet zů Baſel ordenli-chen vnd beſtelten Phyſicum. Anno M. D. lix.
[115.] Dem Erſamen vnd Weiſen her ren Lucas Gebhart/ burger vnnd des Rath in der loblichen ſtatt Baſel/ ſeinem günſtigen lieben herren vnd gůten fründ/ gnad vnnd frid von Gott vnſerem Herren.
[116.] Außzug vonn dem erſten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von anfen gen/ materi/ geſtalt/ vnnd nateürlichen bewegungen.
[117.] Außzug von dem anderen bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den Elementen vnd deren bewegung oder wirckungen.
[118.] Außzug vonn dem dritten bůch der Dubtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von dem Himmel.
[119.] Außzug von dem vierdten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von dem liecht vnnd ſchein.
[120.] Außzug von dem fünfften bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von vermiſchung vnnd vnuollkommenlichen vermiſcheten oder metalliſchen dingen/ etc.
[121.] Außzug von dem ſechſten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den Hetallen.
[122.] Außzug von dem ſiebendẽ bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von edlem geſtein.
[123.] Außzug vonn dem achten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den Plantis vnd erdgewechſen.
[124.] Außzug von dem neünten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den thieren wölliche von feülung wachſend.
[125.] Außzug võ dem zehenden bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den vollkommenen thieren.
[126.] Außzug vonn dem eilffcen bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von notwendigkeit deß menſchen vnnd ſeiner geſtalt.
[127.] Außzug von dem zwölfftẽ bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von des menſchen natur vnd Complexion.
[128.] Außzug vom dreizehenden bůth der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den ſinnen oder entpfindtlichheiten/ vnd dem wolluſt.
[129.] Außzug vom vierzehenden bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von der ſehl vnd dem verſtand.
[130.] Außzug von dem fünffzehenden vnd ſechtzehenden büch der Subtiliteten/ Hierony mi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von künſten vnnd weißheiten.
< >
page |< < (lviij) of 997 > >|
114lviijVon mancherlei wunderbaren ſolliches bedacht ſo die erfarũg auß weiſet/ vnd dem menſchlichẽ geſchlächt
etwas
mochten nutz ſein/ dann mit ſollichen zanckiſchen vnd zweyfelhaffti
gen
dingen vmbghan.
Man möchte aber ſollichs erfarẽ in den güblen der
höchſten
bergen/ vnnd wo der lufft am aller ſtilleſten iſt.
Mit dem ſelbigen
argument
aber erfaret man/ das der lufft von Auffgang in Nidergang fa
ret
/ mit dem wir vor angezeigt/ das er nur einerley geſtalt bewegt wirt.
da-
rumb
iſt nun offenbar/ das er bewegt/ vnnd gegen wölchem orth er bewegt
werde
/ nitt auß gewalt/ ſonder nach der natur.
Ob er aber auch wider hin-
der
ſich lauffe/ als in dem meer dz waſſer/ oder ob er gleich bewegt werde
obereſt
vnd nidereſt/ zweyfelt man billich.
Auß diſem aber hatt man die
weyß
der bewegung/ als in den ſchiffen durch den hinderſich lauff des mee-
res
/ wann der lufft in den rüſtungen vnd gebeüwen/ als inn den mülenen
zůſammen
gezogen wirt.
doch wöllen wir von diſem hernach reden. Es iſt
aber
gar fein das man diſes wüſſe/ vnd wie alle hohe ding ſenfftiglich vmb
getriben
vnnd bewegt werden/ nit wie der himmel miteinanderen/ ſonder
(wie geſagt) ein theil nach dem anderen/ im hinderſich lauffen des meers.
Vnd diſer lufft war ein klein vor in India. ich red aber dem obern theil
der
kuglen/ dañ der vnder theil wirt hin vnd wider getriben von der Son-
nen
vnnd des geſtirns ſtreymen/ auch von des glantzes widerſchein vnnd
den
dünſten.
Wann du nun wilt erfaren wie der lufft ſeye/ ſo nimme einen drockneen
11wie man den
lufft
erkenne.
vnnd ſauberen ſchwum̃/ vnnd ſtell ihn wann die nacht heyter iſt vnder den
himmel
.
wann du jhn am morgen drocken findeſt/ ſo iſt der lufft auch alſo/
wann
er naß iſt/ ſo iſt rägen vorhanden/ wann er feücht vnd weich iſt/ ſo iſt
ein
feüchter tauw.
Wann du aber ein friſch brot hinauß ſetzeſt/ ſo wirt es
von
einem verderbten lufft ſchimlecht/ von einem dürren trocken/ von ei-
nem
feüchten bleibt es in ſeinem wert.
es wirt auch das fleiſch leichtlich ver
derbt
/ wann ein vergiffter lufft iſt/ es verleürt auch das fleiſch ſein rote
farb
/ vnd die feyßte die weyſſe.
Von einem trüben lufft werden die Mar-
molſtein
vnd die glatten kißlin leichtlichen vnnd offt naß.
dañ von einem
dünnen
lufft beſchicht diſes nit ſo faſt/ ob er wol feücht neblechtiſt.
Du
ſolt
auch die lären blaſen eigenlichen wägen wie ſchwer ſie ſeyen.
wann nun
diſe
auff dz hindereſt voll geblaſen/ ſo vermerck den vnderſcheid/ dañ in
wölchem
land oder was zeit ein gröſſerer vnderſcheid/ do iſt auch der
lufft
dicker/ vnnd vmb ſo vyl dicker/ ſo vyl er nach der proportz gröſſer iſt.
Man můß aber ſollichs erfaren wann der lufft ſchön iſt/ vnd einer ſchö
nen
zeit des jars/ mit gantz dünnen vnnd großen blaſen/ vnnd auff einer
gantz
gewiſſen wag.
Sonſt hatt man auch anzeigungen eines gůtẽ oder bö-
ſen
luffts auß der thieren geſtalt/ auch auß deren eingeweid/ fürnemlich
auß
der lebern/ als ich an anderen orthen angezeigt hab.
Wir haben aber
bißhar
vonn dem gegenwertigen geredt/ vnnd von dem vergiffteten ett-
liche
zeichen geben/ darzů von ſeiner ſubſtantz vnnd eygenſchafften ſo nit
entpfindtlich
ſeind.
dann wir verſtond bald die kälte vnnd werme auß des
luffts
natur wie groß die ſeyend.
Es iſt aber verwunderen/ das der winden art/ weil es doch theil des
luffts
ſeind/ dem nit nach ſchlagen.
dann ettlich kommend herab/ als wañ
die
ſtraal kommen/ vnd diſes mit ſollicher vngeſtüme/ das man meinet es
komme
kein lufft/ ſonder ein treffenlicher groſſer laſt dohar.
dergleichen

Text layer

  • Dictionary

Text normalization

  • Original
  • Regularized
  • Normalized

Search


  • Exact
  • All forms
  • Fulltext index
  • Morphological index