Cardano, Geronimo, Offenbarung der Natur und natürlicher dingen auch mancherley subtiler würckungen

Table of contents

< >
[101.] Der ringen aber alſo.
[102.] Der ſigillen alſo.
[103.] Von Precantationen/ geſegnen/ oder be beſchwerungen/ Das xcij Capittel.
[104.] Von Geſpenſten/ Geiſteren/ oder Teüfflen vnnd todten/ Das xciij Capittel.
[105.] Hieronymi Cardani Doctors der Artznei zů Meyland von Mancherlei wun/ derbaren/ nateürlichen/ vnd kunſtlichen ſachen/ Das ſiebenzehend Bůch. Von Sachen ſo wirdig zů beſchreiben. Von mancherlei ſitten der völckeren/ Das xciiij Capittel.
[106.] Von mancherlei ſpraachen/ Das xcv Capittel.
[107.] Von Stetten vnd anderen namhaff ten dingen/ Das xcvj Capittel.
[108.] Von ſchatzen/ Das xcvij Capittel.
[109.] Libereien bücher vnd mancherlei exempel der alten koſtlichkeit/ Das xc viij Capittel.
[110.] Em aufflöſung von dem end har/ durch wölche man der erfundenen dingen gebrauch haben mag. Das xcix. Capittel.
[111.] Warumb diſe bücher geſchriben/ vnnd von deren nutzbarkeit/ Das c Capittel.
[112.] Von Subtiliteten. Von ſeltzammen ſachen.
[113.] END.
[114.] Ein kurtzer außzug vnd inhalt aller fürnemmen vnd nutzlicher puncten vnd ar@@k/ len/ ſo in des hochgelerten Hieronymi Cardani/ artzet zů Meyland/ ein vnnd zwentzig bücheren von den ſubteylen hendlen begriffen. Allen liebhabern der nateürlichen vnd künſt-lichen ſachen/ gantz luſtig vnnd nutz-lich zůleſen. Verteütſchet vnnd geordnet durch D. Heinricum Pantaleonem/ in der Vniuerſitet zů Baſel ordenli-chen vnd beſtelten Phyſicum. Anno M. D. lix.
[115.] Dem Erſamen vnd Weiſen her ren Lucas Gebhart/ burger vnnd des Rath in der loblichen ſtatt Baſel/ ſeinem günſtigen lieben herren vnd gůten fründ/ gnad vnnd frid von Gott vnſerem Herren.
[116.] Außzug vonn dem erſten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von anfen gen/ materi/ geſtalt/ vnnd nateürlichen bewegungen.
[117.] Außzug von dem anderen bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den Elementen vnd deren bewegung oder wirckungen.
[118.] Außzug vonn dem dritten bůch der Dubtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von dem Himmel.
[119.] Außzug von dem vierdten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von dem liecht vnnd ſchein.
[120.] Außzug von dem fünfften bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von vermiſchung vnnd vnuollkommenlichen vermiſcheten oder metalliſchen dingen/ etc.
[121.] Außzug von dem ſechſten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den Hetallen.
[122.] Außzug von dem ſiebendẽ bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von edlem geſtein.
[123.] Außzug vonn dem achten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den Plantis vnd erdgewechſen.
[124.] Außzug von dem neünten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den thieren wölliche von feülung wachſend.
[125.] Außzug võ dem zehenden bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den vollkommenen thieren.
[126.] Außzug vonn dem eilffcen bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von notwendigkeit deß menſchen vnnd ſeiner geſtalt.
[127.] Außzug von dem zwölfftẽ bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von des menſchen natur vnd Complexion.
[128.] Außzug vom dreizehenden bůth der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den ſinnen oder entpfindtlichheiten/ vnd dem wolluſt.
[129.] Außzug vom vierzehenden bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von der ſehl vnd dem verſtand.
[130.] Außzug von dem fünffzehenden vnd ſechtzehenden büch der Subtiliteten/ Hierony mi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von künſten vnnd weißheiten.
< >
page |< < (cccclxxxvij) of 997 > >|
543cccclxxxvijſachen/ Das zwölfft bůch. der lufft iſt vn{der} dem kamin eingeſchloſſen/ dieweil er in ein enge bracht/ vñ
hatt alſo ein krafft/ wie wir auch von den krifftẽ haben angezeigt.
ſolliches
zeiget auch an/ dz der lufft über ſich faret.
Diſes beſchicht am aller mehrſtẽ/
wann das inſtrument glat vnnd wol außgebutzet iſt/ vnnd das Camin bey
dem windblech allethalben beſchloßen/ daß kein lufft möge haraußkom-
men.
Ich nenne es ietz ein kamin/ damit man mich baß verſtande/ wie ich
etwan ſonſt weitleüffig gebraucht hab.
ich mag wol erkennen daß man es
ſonſt ein herdſtat oder rauchteckel heiſſen ſolt/ es wirt mehr von dem flam-
men dañ rauch getriben/ von wegen deßen ſchnellen bewegung.
von der ko
len beſchicht es keins wegs.
Es můß auch der brotſpiß rund ſein/ an dẽ orth
do er auff dem feüwr eyßen oder dreyfůß ligt/ dann was eckechtig iſt/ laſt
ſich nit bald triben.
Man mag vylicht auch diſes vnder die wunderbaren werch zellen/ ſo Pli
nius von den außgeſpitzten viereckechtigen ſtein/ ſo inn dem feld Martio
ſther/ angezeigt hatt.
Ich will ſeine wort anzeigẽ/ die alſo lauten. Der Key
ſer Auguſtus hatt an dem ſtein ſo in dem feld ſther ein feinen nutz angebẽ/
damit man der ſonnen ſchein auch tag vnnd nacht größe vermercken mö-
ge/ als er ein ſtein gelegt/ an der größe wie ein Obeliſcus/ dem der ſchatten
zů Rom geleich were/ wann es Mitag vnd vmb die ſechſten ſtund worden.
hatt auch allgemach durch linien ſo auß meſch gemachet angezeigt/ wie die
tag abnemmend vnnd wachſend/ welches zwar würdig zůerlenen/ vnd ei-
nem hohen verſtand zůſthet.
Hie ſoll man wider wiſſen was ein Compaß für nutzbarkeit hatt. wölche
11Cöpaſs
barkeit
wir dann ordenlich erzellen wöllend.
Zů erſten/ damit wir den mittag/ das
iſt/ die ſechßte ſtund erlernend.
dann man theilet den tag vnd nacht allwe-
gen/ ſie werend kurtz oder lang inn zwölff geleiche theil ab/ welche wir jetz
zeit oder vngeleiche ſtunden nennen/ weil ſie alle tag ab oder zůnemmend.
diſes iſt gůt zůerkennen/ vnnd auch das fürnemmeſt. Man ſoll ein zeiger
in dem ſtein machen/ vnnd gegen Mitnacht richten/ welcher nitt geendert
werde.
wann die ſonn darzů kommen/ machet ſie dargegen über ein ſchattẽ/
welcher der ſechſten ſtund end anzeigt/ vnnd daß es Mittag were.
in diſer li
nien machet mã clxxxij abtheilung/ vnder welchen die außerſten die Sol
ſtitien bedeüteten.
Die zů nechſt bey dem obeliſco war/ zeiget deß ſommers
Solſtitiũ an/ die am weyteſtẽ deß winters/ vnnd die darzwiſchẽ/ ye ein ab-
nem̃enden oder wachſenden tag jm jar.
als wann deß ſom̃ers ſolſtitium o-
der lengſt tag auff den xxv tag brochmonats gefallẽ/ ſetzet mã die xxiiij/ vñ
xxvi/ in der nechſten abtheilung in geleichẽ ſchatten.
vnd zů dem dritten dẽ
xxvij vnnd xxiij.
welche abrechnung wenig felen mocht/ doch war ſie noch
nitt gar geleich.
dann die tag in welchen die Aequinoctien ſeind/ wann tag
vnnd nacht einanderen geleich/ die der geſtalt in ein abtheilung kommen
ſolten/ habend nitt ein geleiche zal tagen vonn den Solſtitien.
man ſchreib
auch einer yedẽ abtheilũg deß tags lẽge hinzů/ dz mã leichtlich auß dẽ ſchat-
ten dẽ tag vñ ſein größe/ o{der} auß dẽ tag den ſchattẽ vnnd die größe erlangen
mocht.
Man mocht auch von ſtund an auß den tagen die nacht verſthen.
Wie man aber diſe erſte abtheilung machen/ magſt du hie heiter vnnd
warhaffter dann von Vitruuio verſthen.
Setz den Mittag circkel alſo/ das er durch die Polos A B C gange. In
welchem vnſerer oder ein anderer hauptpunct A.
der mittel punct

Text layer

  • Dictionary

Text normalization

  • Original
  • Regularized
  • Normalized

Search


  • Exact
  • All forms
  • Fulltext index
  • Morphological index