Cardano, Geronimo, Offenbarung der Natur und natürlicher dingen auch mancherley subtiler würckungen

Table of contents

< >
[101.] Der ringen aber alſo.
[102.] Der ſigillen alſo.
[103.] Von Precantationen/ geſegnen/ oder be beſchwerungen/ Das xcij Capittel.
[104.] Von Geſpenſten/ Geiſteren/ oder Teüfflen vnnd todten/ Das xciij Capittel.
[105.] Hieronymi Cardani Doctors der Artznei zů Meyland von Mancherlei wun/ derbaren/ nateürlichen/ vnd kunſtlichen ſachen/ Das ſiebenzehend Bůch. Von Sachen ſo wirdig zů beſchreiben. Von mancherlei ſitten der völckeren/ Das xciiij Capittel.
[106.] Von mancherlei ſpraachen/ Das xcv Capittel.
[107.] Von Stetten vnd anderen namhaff ten dingen/ Das xcvj Capittel.
[108.] Von ſchatzen/ Das xcvij Capittel.
[109.] Libereien bücher vnd mancherlei exempel der alten koſtlichkeit/ Das xc viij Capittel.
[110.] Em aufflöſung von dem end har/ durch wölche man der erfundenen dingen gebrauch haben mag. Das xcix. Capittel.
[111.] Warumb diſe bücher geſchriben/ vnnd von deren nutzbarkeit/ Das c Capittel.
[112.] Von Subtiliteten. Von ſeltzammen ſachen.
[113.] END.
[114.] Ein kurtzer außzug vnd inhalt aller fürnemmen vnd nutzlicher puncten vnd ar@@k/ len/ ſo in des hochgelerten Hieronymi Cardani/ artzet zů Meyland/ ein vnnd zwentzig bücheren von den ſubteylen hendlen begriffen. Allen liebhabern der nateürlichen vnd künſt-lichen ſachen/ gantz luſtig vnnd nutz-lich zůleſen. Verteütſchet vnnd geordnet durch D. Heinricum Pantaleonem/ in der Vniuerſitet zů Baſel ordenli-chen vnd beſtelten Phyſicum. Anno M. D. lix.
[115.] Dem Erſamen vnd Weiſen her ren Lucas Gebhart/ burger vnnd des Rath in der loblichen ſtatt Baſel/ ſeinem günſtigen lieben herren vnd gůten fründ/ gnad vnnd frid von Gott vnſerem Herren.
[116.] Außzug vonn dem erſten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von anfen gen/ materi/ geſtalt/ vnnd nateürlichen bewegungen.
[117.] Außzug von dem anderen bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den Elementen vnd deren bewegung oder wirckungen.
[118.] Außzug vonn dem dritten bůch der Dubtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von dem Himmel.
[119.] Außzug von dem vierdten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von dem liecht vnnd ſchein.
[120.] Außzug von dem fünfften bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von vermiſchung vnnd vnuollkommenlichen vermiſcheten oder metalliſchen dingen/ etc.
[121.] Außzug von dem ſechſten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den Hetallen.
[122.] Außzug von dem ſiebendẽ bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von edlem geſtein.
[123.] Außzug vonn dem achten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den Plantis vnd erdgewechſen.
[124.] Außzug von dem neünten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den thieren wölliche von feülung wachſend.
[125.] Außzug võ dem zehenden bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den vollkommenen thieren.
[126.] Außzug vonn dem eilffcen bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von notwendigkeit deß menſchen vnnd ſeiner geſtalt.
[127.] Außzug von dem zwölfftẽ bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von des menſchen natur vnd Complexion.
[128.] Außzug vom dreizehenden bůth der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den ſinnen oder entpfindtlichheiten/ vnd dem wolluſt.
[129.] Außzug vom vierzehenden bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von der ſehl vnd dem verſtand.
[130.] Außzug von dem fünffzehenden vnd ſechtzehenden büch der Subtiliteten/ Hierony mi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von künſten vnnd weißheiten.
< >
page |< < (dxvi) of 997 > >|
572dxviVon mancherlei wunderbaren der breite vnderſcheid viij grad vnd x minuten. ſo multiplicier viij mit xl.
ſo werden cccclxxx. zů wölchem thůn xv/ für ſo vyl minuten/ dann würſt
du haben die rechte weitte/ ſo Meyland von Neapels inn Sardinien gele-
gen/ nam̃lich vierhundert vnnd fünff vnd neüntzig tauſent ſchritt.
vnnd
diſes iſt der erſt faal/ bedarff auch keiner taflen.
Hie můß man auff mer-
cken/ daß Ptolemeus vnd die anderen einem yeden theil fünff hundert ſta-
dien zů ſchreiben/ damit es zwey vnd ſechtzig tauſent ſchritt bringend.
doch
rechnen die Hiſpanier allein auß fleiſſiger auffmerckung allein ſechtzig tau
ſet ſtadien/ dieweil tauſent ſchritt bey dem Ptolomeo etwas kürtzer ſeind.

dann ein Hiſpaniſche meil haltet drey tauſent Italiſche ſchritt.
vñ ein grad
4040[Handwritten note 40]4141[Handwritten note 41] am him̃el haltet xx Hiſpaniſche meil.
du magſt aber ein weyß für dich nem-
men/ welche dir gefalt/ es ligt nit vyl daran.
Der ander faal ſeye/ daß das ein orth ſeye E/ das ander F/ aber B C vnd
B F ſeyend gleich/ ſo werden ſie ein breite vnnd nit ein lenge habenn.
es ſoll
4040[Handwritten note 40]4141[Handwritten note 41] auch der vnderſcheid F E bekannt ſein/ vnd der bogen A D/ dañ magſt du
auff zwen weg die rechte weite vnd gelegenheit erlangen.
Du magſt diſem
exempel nach volgen.
Iliſſus/ welche ſtatt allein noch in der jnſel Rhodis
vorhanden/ hatt inn der lenge lviij grad vñ ein drittheil.
Paphara aber bey
Hierapolis inn Syria/ welche man heüttigs tags Alepen nennet/ hatt an
der lenge lxxj grad.
deßhalbenn ſeind ſie inn einem Parallelo/ habend aber
nit ein lenge.
Deßhalben ſolt du durch vnſer taflen alſo handlen. Sůch ein
geraden ſinum oder ſchooß von liiij graden/ das iſt das überig an der orthẽ
breite gegen einem quadranten/ vnd iſt 2913.
vnd ein gerade ſchoos võ ſechs
theilen vnnd xxxv minuten/ auch der orthen lenge vnderſcheid eines hal-
ben bogen/ vnd iſt 412.
diſes multiplicier mit 2912. ſo werden 1199744. diſes
diuidier durch den gantzen geraden Sinum/ welcher 3600.
hatt/ ſo kom̃en
333 der rechten ſeiten ſchooß harfür.
dann fůch den bogen/ ſo fünff grad vñ
xix minutenn hatt/ welche zwifache zaal der weitgelegenheit bogenn hal-
tet in dem großen circkel/ nam̃lich x grad xxxix minuten.
deßhalben iſt die
ware weite vnd gelegenheit dcxxxix.
tauſent ſchritt. Aber durch des Mon-
teregien taflen/ weil man A D für bekannt ſetzet/ iſt der lenge vnderſcheid
in dem eck B vnd E A/ vnd F D der bekannten/ namlich die gleiche breite.
auß welchem begibt ſich daß kein eck E oder F bekannt ſeye. ſonſt were nach
der ſiebenden ſchlußred das B Polus in E F vnd nit in A D.
Deßhalben
ſetzt man/ wann E F in geleich abgetheilet/ vnd der bogen auß dem B kom
met/ ſo eigentlich ſchnůrſchlecht auff das E F fallet.
darumb mit dem hal-
ben theil xiij grad vnd x minuten/ welches dann ſechs grad vnd dreiſſig mi
nuten bey ſeitz/ vñ vnder dem liiij grad der größe B F/ vnd der überblibe-
nen breitte/ find ich das halb F C/ als des groſſen bogen fünff grad vnnd
neünzehẽ minuten/ welches doplet ſeye zehẽ grad vnd faſt neun vñ dreyſſig
minuten.
diſes iſt die rechte weite. wann man diſe mit ſechtzig multipliciert/
kommen dcxxxix tauſent ſchritt.
Der dritt caſus oder faal iſt/ daß die orth ſeyend G vnd F/ vnd die breite
bekannt/ vnd der bogen A D der lenge vnderſcheid/ vnnd ſeye B F nit ge-
leich dem B G.
ich begert auch die rechte weite ſo zwiſchẽ jnen iſt zůerfarẽ/
ſo far für/ wie in dem dritten faal daoben angezeigt.
welches exempel ſeye.
Zů Rom iſt die lenge dreiſſig ſechs grad vnnd viertzig minuten/ die breitte
zwey vñ viertzig grad.
Nürenberg in Teütſchlanden hatt ſieben vñ

Text layer

  • Dictionary

Text normalization

  • Original
  • Regularized
  • Normalized

Search


  • Exact
  • All forms
  • Fulltext index
  • Morphological index