Cardano, Geronimo, Offenbarung der Natur und natürlicher dingen auch mancherley subtiler würckungen

Table of contents

< >
[101.] Der ringen aber alſo.
[102.] Der ſigillen alſo.
[103.] Von Precantationen/ geſegnen/ oder be beſchwerungen/ Das xcij Capittel.
[104.] Von Geſpenſten/ Geiſteren/ oder Teüfflen vnnd todten/ Das xciij Capittel.
[105.] Hieronymi Cardani Doctors der Artznei zů Meyland von Mancherlei wun/ derbaren/ nateürlichen/ vnd kunſtlichen ſachen/ Das ſiebenzehend Bůch. Von Sachen ſo wirdig zů beſchreiben. Von mancherlei ſitten der völckeren/ Das xciiij Capittel.
[106.] Von mancherlei ſpraachen/ Das xcv Capittel.
[107.] Von Stetten vnd anderen namhaff ten dingen/ Das xcvj Capittel.
[108.] Von ſchatzen/ Das xcvij Capittel.
[109.] Libereien bücher vnd mancherlei exempel der alten koſtlichkeit/ Das xc viij Capittel.
[110.] Em aufflöſung von dem end har/ durch wölche man der erfundenen dingen gebrauch haben mag. Das xcix. Capittel.
[111.] Warumb diſe bücher geſchriben/ vnnd von deren nutzbarkeit/ Das c Capittel.
[112.] Von Subtiliteten. Von ſeltzammen ſachen.
[113.] END.
[114.] Ein kurtzer außzug vnd inhalt aller fürnemmen vnd nutzlicher puncten vnd ar@@k/ len/ ſo in des hochgelerten Hieronymi Cardani/ artzet zů Meyland/ ein vnnd zwentzig bücheren von den ſubteylen hendlen begriffen. Allen liebhabern der nateürlichen vnd künſt-lichen ſachen/ gantz luſtig vnnd nutz-lich zůleſen. Verteütſchet vnnd geordnet durch D. Heinricum Pantaleonem/ in der Vniuerſitet zů Baſel ordenli-chen vnd beſtelten Phyſicum. Anno M. D. lix.
[115.] Dem Erſamen vnd Weiſen her ren Lucas Gebhart/ burger vnnd des Rath in der loblichen ſtatt Baſel/ ſeinem günſtigen lieben herren vnd gůten fründ/ gnad vnnd frid von Gott vnſerem Herren.
[116.] Außzug vonn dem erſten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von anfen gen/ materi/ geſtalt/ vnnd nateürlichen bewegungen.
[117.] Außzug von dem anderen bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den Elementen vnd deren bewegung oder wirckungen.
[118.] Außzug vonn dem dritten bůch der Dubtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von dem Himmel.
[119.] Außzug von dem vierdten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von dem liecht vnnd ſchein.
[120.] Außzug von dem fünfften bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von vermiſchung vnnd vnuollkommenlichen vermiſcheten oder metalliſchen dingen/ etc.
[121.] Außzug von dem ſechſten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den Hetallen.
[122.] Außzug von dem ſiebendẽ bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von edlem geſtein.
[123.] Außzug vonn dem achten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den Plantis vnd erdgewechſen.
[124.] Außzug von dem neünten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den thieren wölliche von feülung wachſend.
[125.] Außzug võ dem zehenden bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den vollkommenen thieren.
[126.] Außzug vonn dem eilffcen bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von notwendigkeit deß menſchen vnnd ſeiner geſtalt.
[127.] Außzug von dem zwölfftẽ bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von des menſchen natur vnd Complexion.
[128.] Außzug vom dreizehenden bůth der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den ſinnen oder entpfindtlichheiten/ vnd dem wolluſt.
[129.] Außzug vom vierzehenden bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von der ſehl vnd dem verſtand.
[130.] Außzug von dem fünffzehenden vnd ſechtzehenden büch der Subtiliteten/ Hierony mi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von künſten vnnd weißheiten.
< >
page |< < (dcccxlix) of 997 > >|
905dcccxlixSubteilen ſachen. wunderen. dann ein vntzen gold decket acht pfund ſilbers. Wann es aber zů
bletteren gemachet wirt/ mag man nitt wüſſen ob das gold oder ſilber dün
ner ſeye.
aber das gold iſt allwegen hundert mal dünner dann das ſilber/ al
ſo daß ein vntzen gold mehr dann zehen juharten bedecken mag.
Darumb
daß es ein reine ſubſtantz hat.
Alſo vergüldet man mit kleinem koſten.
Das gold in bläch geſchmidet/ vermiſchet man mit queckſilber/ wann es
alſo heiß von dem feüwr iſt/ geüßt man es in waſſer/ darnoch beſtreicht mã
das ſilber mit dem queckſilber/ dannethin wirt das geſchirr warm/ ſo bür-
ſtet man es/ biß es allenthalben anhangt/ vnnd ſo das queckſilber von dem
feüwr verzeeret wirt/ beleibt das gold an dem ſilber hangen.
Wann du kupffer oder eyſen vergülden wilt/ ſo thůn jm alſo. Weſch das
11Metall zů ver
gülden.
geſchirr zů erſten mit wein/ in wöllichem Salarmoniac vnnd Spongrün/
jedes geleich vyl/ mitt zwen theil weintrůſen diſſoluiert ſeye/ dannethin ſo
es ertrucknet beſtreich es wie vorhin mit queckſilber.
Man machet es auch
auff ein andre weiß mit ſcheidwaſſer.
Oder daß man auff ein feũwrig eyſen
goldbletter lege/ darnoch mit dem Hiſpaniſchen Hematite (wöllicher auß-
wendig blůtfarb iſt/ von dannen er ſein nam̃en hat/ innwendig eyſenfarb/
vnnd alſo hert/ daß er ſich auch kümerlich feilen laſſet) geriben diſes iſt nit
der weich/ wöllichen man in Teütſchlanden findet.
Deßhalben iſt bekannt daß der Hiſpaniſch das blůt ſtellet. der mag klein
gebülfferet werden/ zeücht zůſammen vnnd dörret hefftig.
Darumb wer-
den die Artzet betrogen/ wölche den Teütſchen brauchen/ dan ev ſoll nicht/
aber der Hiſpaniſch iſt gůt für das blůt außſpeüwen.
Es iſt ein gold beſſer vnnd vollkommener weder das ander. dann wölli-
ches auß Indien kommet/ iſt beſſer dann alles ander gold.
Das gold wirt
mit ſcheidwaſſer von dem ſilber geſcheiden/ dann das ſelbig waſſer machet
all andere metall weich.
die goldkörner aber/ farend alle zů boden/ darnoch
ſchmeltzen ſie/ vnnd zerghond.
Ein andere weiß. Man ſchmeltzet ein klo-
tzen auß gold vnnd ſilber/ vnd wann er zergangen iſt/ thůt man ſtybſtein
vnnd ſchwebel darzů/ deßgeleichen den vier vnnd zwentzigeſten theil kupf-
fers/ darnoch wann der ſchwebel verzeeret vnnd das geſchirr drey oder vier
mal geſchütlet/ faret das gold zů boden/ vonn wegen ſeiner ſchwere/ daß
doch nitt zergangenn oder geſchmultzen iſt/ demnoch ſo das ſilber außge-
ſchüttet/ findeſt du das gold.
Gold wirt alſo gereiniget. Geſtoſſen vnnd in kleine bletter gemachet in
harn oder eſſig geduncket/ in wöllichem Salarmoniac diſſoluiert/ vnd zer
loſſen ſeye.
Darnoch thůt man ein bulffer darauff ſo dünn/ auß drey theil
ziegelſtein/ vnd ein theil ſaltz.
darnoch legt man darauff ein goldblatt/ auff
ſolliches wider bulffer/ vnd alſo ſtratum ſuperſtratũ/ das iſt eines auff das
ander biß es voll wirt.
darnoch wann es xxxiiij ſtund ob dem feüwr bleibt/
wirt alles verzeeret/ das gold ſchmeltzet/ das ſilber ſo es vorhanden/ bleibt
in der äſchen.
lůg auch daß du das feüwr nitt allein darunder/ ſonder auch
darumb macheſt/ damit es ſchmeltzen möge.
Gold iſt die vollkommenheit
aller metallẽ/ darnoch das ſilber/ diſe beide ſeind in einem jetlichen metall
verborgen als inn dem bley ſilber/ in dem ertz gold/ auch in dẽ ſilber gold/
dann der beſt theil deß ſilbers iſt das gold.
Ob nun auß queckſilber oder anderem metall (wie oben gemeldet) gold
22Ob vſs queck
ſilber gold mö
ge werden.
zů machen ſeye/ wöllend wir anzeigen.
Dann es habend vyl gemeinet es mö

Text layer

  • Dictionary

Text normalization

  • Original
  • Regularized
  • Normalized

Search


  • Exact
  • All forms
  • Fulltext index
  • Morphological index