Cardano, Geronimo, Offenbarung der Natur und natürlicher dingen auch mancherley subtiler würckungen

Table of contents

< >
[101.] Der ringen aber alſo.
[102.] Der ſigillen alſo.
[103.] Von Precantationen/ geſegnen/ oder be beſchwerungen/ Das xcij Capittel.
[104.] Von Geſpenſten/ Geiſteren/ oder Teüfflen vnnd todten/ Das xciij Capittel.
[105.] Hieronymi Cardani Doctors der Artznei zů Meyland von Mancherlei wun/ derbaren/ nateürlichen/ vnd kunſtlichen ſachen/ Das ſiebenzehend Bůch. Von Sachen ſo wirdig zů beſchreiben. Von mancherlei ſitten der völckeren/ Das xciiij Capittel.
[106.] Von mancherlei ſpraachen/ Das xcv Capittel.
[107.] Von Stetten vnd anderen namhaff ten dingen/ Das xcvj Capittel.
[108.] Von ſchatzen/ Das xcvij Capittel.
[109.] Libereien bücher vnd mancherlei exempel der alten koſtlichkeit/ Das xc viij Capittel.
[110.] Em aufflöſung von dem end har/ durch wölche man der erfundenen dingen gebrauch haben mag. Das xcix. Capittel.
[111.] Warumb diſe bücher geſchriben/ vnnd von deren nutzbarkeit/ Das c Capittel.
[112.] Von Subtiliteten. Von ſeltzammen ſachen.
[113.] END.
[114.] Ein kurtzer außzug vnd inhalt aller fürnemmen vnd nutzlicher puncten vnd ar@@k/ len/ ſo in des hochgelerten Hieronymi Cardani/ artzet zů Meyland/ ein vnnd zwentzig bücheren von den ſubteylen hendlen begriffen. Allen liebhabern der nateürlichen vnd künſt-lichen ſachen/ gantz luſtig vnnd nutz-lich zůleſen. Verteütſchet vnnd geordnet durch D. Heinricum Pantaleonem/ in der Vniuerſitet zů Baſel ordenli-chen vnd beſtelten Phyſicum. Anno M. D. lix.
[115.] Dem Erſamen vnd Weiſen her ren Lucas Gebhart/ burger vnnd des Rath in der loblichen ſtatt Baſel/ ſeinem günſtigen lieben herren vnd gůten fründ/ gnad vnnd frid von Gott vnſerem Herren.
[116.] Außzug vonn dem erſten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von anfen gen/ materi/ geſtalt/ vnnd nateürlichen bewegungen.
[117.] Außzug von dem anderen bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den Elementen vnd deren bewegung oder wirckungen.
[118.] Außzug vonn dem dritten bůch der Dubtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von dem Himmel.
[119.] Außzug von dem vierdten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von dem liecht vnnd ſchein.
[120.] Außzug von dem fünfften bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von vermiſchung vnnd vnuollkommenlichen vermiſcheten oder metalliſchen dingen/ etc.
[121.] Außzug von dem ſechſten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den Hetallen.
[122.] Außzug von dem ſiebendẽ bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von edlem geſtein.
[123.] Außzug vonn dem achten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den Plantis vnd erdgewechſen.
[124.] Außzug von dem neünten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den thieren wölliche von feülung wachſend.
[125.] Außzug võ dem zehenden bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den vollkommenen thieren.
[126.] Außzug vonn dem eilffcen bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von notwendigkeit deß menſchen vnnd ſeiner geſtalt.
[127.] Außzug von dem zwölfftẽ bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von des menſchen natur vnd Complexion.
[128.] Außzug vom dreizehenden bůth der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den ſinnen oder entpfindtlichheiten/ vnd dem wolluſt.
[129.] Außzug vom vierzehenden bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von der ſehl vnd dem verſtand.
[130.] Außzug von dem fünffzehenden vnd ſechtzehenden büch der Subtiliteten/ Hierony mi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von künſten vnnd weißheiten.
< >
page |< < (cxxxvi) of 997 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="de" type="free">
        <div xml:id="echoid-div187" type="section" level="1" n="28">
          <pb o="cxxxvi" file="0192" n="192" rhead="Von mancherlei wunderbaren"/>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s4612" xml:space="preserve">Wann yemand den reckholder nitt kennet/ ſo rüre er den an/ dañ er hatt
              <lb/>
            bletter wie dörn. </s>
            <s xml:id="echoid-s4613" xml:space="preserve">er hatt ein ſüße frucht/ die rund vnd rot/ wañ ſie aber zei-
              <lb/>
            tiget/ bey vns blauw/ iſt in der größe etwan wie ein nuß. </s>
            <s xml:id="echoid-s4614" xml:space="preserve">In diſem ſicht er
              <lb/>
            dem Cederbaum gleich/ doch iſt des reckholters baum zweyg krum̃/ klein/
              <lb/>
            ſubteil vnd knöpffechtig. </s>
            <s xml:id="echoid-s4615" xml:space="preserve">des Cederbaums höhe aber kommet biß auff die
              <lb/>
            Cxxx. </s>
            <s xml:id="echoid-s4616" xml:space="preserve">ſchů/ ſo ferr vnnd er zů dem bauw ſoll nützlichẽ ſein. </s>
            <s xml:id="echoid-s4617" xml:space="preserve">Alſo ob wol der
              <lb/>
            Cederbanm einer Fiechten gleich iſt/ hatt er doch on zweifel ein vnderſcheid
              <lb/>
            an der frucht/ dieweil (als vorgemeldet) alle Fiechten vnfruchtbar ſeind/
              <lb/>
            wölches von wegen des lands kälte beſchicht. </s>
            <s xml:id="echoid-s4618" xml:space="preserve">ſolliches zeiget an das kein
              <lb/>
            baum nateürlichen on ein frucht iſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s4619" xml:space="preserve">dann er mag nit on ſaamen ſein. </s>
            <s xml:id="echoid-s4620" xml:space="preserve">es iſt
              <lb/>
            aber die frucht des ſaamen fleiſch vnnd kleidung. </s>
            <s xml:id="echoid-s4621" xml:space="preserve">Alſo hatt auch die Fiech
              <lb/>
              <figure xlink:label="fig-0192-01" xlink:href="fig-0192-01a" number="24">
                <description xml:id="echoid-description38" style="it" xml:space="preserve">Piceę fructus.</description>
                <description xml:id="echoid-description39" style="it" xml:space="preserve">Pineę fructus.</description>
              </figure>
            ten von dem Bechbaum ein vn{der}ſcheid/ dañ der Bechbaum
              <lb/>
            hatt ein lange frucht/ ſo ſtumpff vnd weich iſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s4622" xml:space="preserve">die Fiechte
              <lb/>
            gar keine/ der Cederbaum ein runde/ der Thañenbaum ein
              <lb/>
            herte ſo ſpitz iſt/ wie ein thañzapff. </s>
            <s xml:id="echoid-s4623" xml:space="preserve">Alſo hab ich beide gattũg
              <lb/>
            beſchribẽ/ domit man ſie leichtlichen vnderſcheiden mög-
              <lb/>
            darzů iſt des Thañenbaums frucht vyl größer dañ des Pi-
              <lb/>
            ceen vnd Bechbaums.</s>
            <s xml:id="echoid-s4624" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s4625" xml:space="preserve">Der wilden thannen frucht wirt von des bechbaum in der weiche/ vnd
              <lb/>
            von der Thannen an der geſtalt vnderſcheiden. </s>
            <s xml:id="echoid-s4626" xml:space="preserve">Der Seuenbaum/ Reck-
              <lb/>
            holder vnd Cederbaum bringen kein thañkernen/ ſonder beer/ der Cypreß
              <lb/>
            wie ein nuß/ doch iſt die frucht zertheilt/ vnd an diſem orth den dañkernen
              <lb/>
            gleich. </s>
            <s xml:id="echoid-s4627" xml:space="preserve">Alſo auch der Lerchbaum/ doch etwas lenger.</s>
            <s xml:id="echoid-s4628" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s4629" xml:space="preserve">Der Sapinus hatt ein frucht ſo des Bechbaums geleichet/ aber doch
              <lb/>
            mehr herab ſicht/ wie des Lerchbaums dem Cypreſſen/ doch etwas lenger.</s>
            <s xml:id="echoid-s4630" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s4631" xml:space="preserve">Der Lentiſcus hatt die allenthalben an den zweygen/ vnd über diſes et-
              <lb/>
            liche beſchloßne belglin/ in wölche ein lautere feüchte eingefaßt/ wölcher
              <lb/>
            hernach in ein dicke zähe art verkert wirt. </s>
            <s xml:id="echoid-s4632" xml:space="preserve">die bletter ſeind wie des Piſtaci-
              <lb/>
            enbaum/ an der ordnung wie ein haſelſtaud. </s>
            <s xml:id="echoid-s4633" xml:space="preserve">Der Therebinthus hatt die
              <lb/>
            allenhalben geleiche ſchößlin/ einerley art/ vnd ein blůſt wie der ölbaum/
              <lb/>
            aber roter farb/ wölcher an den kam̃en hauffechtig harfür kommet.</s>
            <s xml:id="echoid-s4634" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s4635" xml:space="preserve">Deßhalben bringend dreyzehenerley art beümen (dañ ich will den Thul
              <lb/>
            am als ein vnerkanten/ vnd der edleſt iſt vnder den Cederbäumen nit mel-
              <lb/>
            den) die Thañkernen/ der thañbaum/ wilde thañen/ bechbaum/ ſapinus/
              <lb/>
            nußbaum/ Tupreßbaũ/ vnd lerchbaum. </s>
            <s xml:id="echoid-s4636" xml:space="preserve">aber der Cederbaum/ ſeuẽbaum/
              <lb/>
            lorbeerbaum vnd reckholter bringend beer. </s>
            <s xml:id="echoid-s4637" xml:space="preserve">der lorbaum lang vnd vnlieb-
              <lb/>
            liche. </s>
            <s xml:id="echoid-s4638" xml:space="preserve">der lentiſcus vnd terebinthus bringẽd ſie kam̃echtig wie die trauben/
              <lb/>
            vnd klein. </s>
            <s xml:id="echoid-s4639" xml:space="preserve">der fiechtbaum iſt vnfruchtbar. </s>
            <s xml:id="echoid-s4640" xml:space="preserve">Diſe haben alle das laub on vn-
              <lb/>
            derlaß/ außgenommen der lerchbaum. </s>
            <s xml:id="echoid-s4641" xml:space="preserve">Der bechbaum/ thañbaum/ wild
              <lb/>
            thannen/ lerchbaum/ lentiſcus vnd therebintus/ bringend vyl hartz. </s>
            <s xml:id="echoid-s4642" xml:space="preserve">der
              <lb/>
            Cederbaum vnd Seuenbaum weniger. </s>
            <s xml:id="echoid-s4643" xml:space="preserve">der Thannbaum/ Lorbaum vnd
              <lb/>
            Cypreßbaum faſt gar keines. </s>
            <s xml:id="echoid-s4644" xml:space="preserve">Des reckholters vñ Lentiſcẽ hartz ſchmeckẽd
              <lb/>
            gar ſtarck/ alſo auch des Seuenbaum/ Lorbaum Cupreßbaum/ vñ wo die
              <lb/>
            threnen von jnen ghand/ das waſſer ſelbs. </s>
            <s xml:id="echoid-s4645" xml:space="preserve">Alſo auch dz holtz/ wölches gantz
              <lb/>
            lieblich anzůſehen. </s>
            <s xml:id="echoid-s4646" xml:space="preserve">Sie habend alle ſpitze vnnd kleine bletter/ außgenom-
              <lb/>
            men der lorbaum/ Lentiſcus oder Maſtixbaum vnnd terebinthus. </s>
            <s xml:id="echoid-s4647" xml:space="preserve">deß-
              <lb/>
            halben man ſie auch billicher Oxyphillos oder ſambletter bäum/ dann
              <lb/>
            thannkernen bäum nennen mag/ vnnd den reckholter darzů thůn. </s>
            <s xml:id="echoid-s4648" xml:space="preserve">Sie
              <lb/>
            </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>