Cardano, Geronimo, Offenbarung der Natur und natürlicher dingen auch mancherley subtiler würckungen

Table of contents

< >
[101.] Der ringen aber alſo.
[102.] Der ſigillen alſo.
[103.] Von Precantationen/ geſegnen/ oder be beſchwerungen/ Das xcij Capittel.
[104.] Von Geſpenſten/ Geiſteren/ oder Teüfflen vnnd todten/ Das xciij Capittel.
[105.] Hieronymi Cardani Doctors der Artznei zů Meyland von Mancherlei wun/ derbaren/ nateürlichen/ vnd kunſtlichen ſachen/ Das ſiebenzehend Bůch. Von Sachen ſo wirdig zů beſchreiben. Von mancherlei ſitten der völckeren/ Das xciiij Capittel.
[106.] Von mancherlei ſpraachen/ Das xcv Capittel.
[107.] Von Stetten vnd anderen namhaff ten dingen/ Das xcvj Capittel.
[108.] Von ſchatzen/ Das xcvij Capittel.
[109.] Libereien bücher vnd mancherlei exempel der alten koſtlichkeit/ Das xc viij Capittel.
[110.] Em aufflöſung von dem end har/ durch wölche man der erfundenen dingen gebrauch haben mag. Das xcix. Capittel.
[111.] Warumb diſe bücher geſchriben/ vnnd von deren nutzbarkeit/ Das c Capittel.
[112.] Von Subtiliteten. Von ſeltzammen ſachen.
[113.] END.
[114.] Ein kurtzer außzug vnd inhalt aller fürnemmen vnd nutzlicher puncten vnd ar@@k/ len/ ſo in des hochgelerten Hieronymi Cardani/ artzet zů Meyland/ ein vnnd zwentzig bücheren von den ſubteylen hendlen begriffen. Allen liebhabern der nateürlichen vnd künſt-lichen ſachen/ gantz luſtig vnnd nutz-lich zůleſen. Verteütſchet vnnd geordnet durch D. Heinricum Pantaleonem/ in der Vniuerſitet zů Baſel ordenli-chen vnd beſtelten Phyſicum. Anno M. D. lix.
[115.] Dem Erſamen vnd Weiſen her ren Lucas Gebhart/ burger vnnd des Rath in der loblichen ſtatt Baſel/ ſeinem günſtigen lieben herren vnd gůten fründ/ gnad vnnd frid von Gott vnſerem Herren.
[116.] Außzug vonn dem erſten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von anfen gen/ materi/ geſtalt/ vnnd nateürlichen bewegungen.
[117.] Außzug von dem anderen bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den Elementen vnd deren bewegung oder wirckungen.
[118.] Außzug vonn dem dritten bůch der Dubtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von dem Himmel.
[119.] Außzug von dem vierdten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von dem liecht vnnd ſchein.
[120.] Außzug von dem fünfften bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von vermiſchung vnnd vnuollkommenlichen vermiſcheten oder metalliſchen dingen/ etc.
[121.] Außzug von dem ſechſten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den Hetallen.
[122.] Außzug von dem ſiebendẽ bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von edlem geſtein.
[123.] Außzug vonn dem achten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den Plantis vnd erdgewechſen.
[124.] Außzug von dem neünten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den thieren wölliche von feülung wachſend.
[125.] Außzug võ dem zehenden bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den vollkommenen thieren.
[126.] Außzug vonn dem eilffcen bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von notwendigkeit deß menſchen vnnd ſeiner geſtalt.
[127.] Außzug von dem zwölfftẽ bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von des menſchen natur vnd Complexion.
[128.] Außzug vom dreizehenden bůth der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den ſinnen oder entpfindtlichheiten/ vnd dem wolluſt.
[129.] Außzug vom vierzehenden bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von der ſehl vnd dem verſtand.
[130.] Außzug von dem fünffzehenden vnd ſechtzehenden büch der Subtiliteten/ Hierony mi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von künſten vnnd weißheiten.
< >
page |< < (dlii) of 997 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="de" type="free">
        <div xml:id="echoid-div749" type="section" level="1" n="71">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s17560" xml:space="preserve">
              <pb o="dlii" file="0608" n="608" rhead="Von mancherley wunderbaren"/>
              <figure xlink:label="fig-0608-01" xlink:href="fig-0608-01a" number="125">
                <variables xml:id="echoid-variables95" xml:space="preserve">h c d a b g f e</variables>
              </figure>
            habend/ zwiſchen A vnnd F/ F vnnd G/ G vnnd H/ H
              <lb/>
            vnnd B. </s>
            <s xml:id="echoid-s17561" xml:space="preserve">Geleicher geſtalt wann du der circklen theil wi-
              <lb/>
            derumb zů geleich diuidiert haſt/ ſo für acht andere lini-
              <lb/>
            en auß dem Centro/ damit jren xvj ſeyend/ vnd verzeich
              <lb/>
            nen die mittel puncten zwiſchen denen/ ſo yetz gezeichnet
              <lb/>
            ſeind. </s>
            <s xml:id="echoid-s17562" xml:space="preserve">dẽnach diuidier diſe xvj mittel ſpaciẽ mit xvj ande-
              <lb/>
            ren linien/ ſo von dem centro zů der bogen abtheilungenn gezogen/ vnnd
              <lb/>
            zeichnen auch die puncten in der mitte/ zwiſchen den puncten/ da allwegen
              <lb/>
            die linien einfallend/ alſo mag man von xxxij biß zů lxiiij kom̃men/ vnnd
              <lb/>
            nach weytter wann er groß iſt/ oder bey den ſechßzechnenn beleiben/ wann
              <lb/>
            er faſt klein iſt.</s>
            <s xml:id="echoid-s17563" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s17564" xml:space="preserve">Alſo iſt diſer weg vyl beſſer dañ der erſt/ dieweil die abtheilung allwegen
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0608-01" xlink:href="note-0608-01a" xml:space="preserve">Figurẽ in dz
                <lb/>
              holtz zů ma-
                <lb/>
              chen.</note>
            durch geleiche zal beſchicht/ wie ſich dann derenn am mehrſten Archimedes
              <lb/>
            gebraucht/ weil ſie leichter/ gewiſſer/ vnnd der überflüſſigen/ auch verdrüß
              <lb/>
            lichen abtheilung der linien A B nicht bedarff. </s>
            <s xml:id="echoid-s17565" xml:space="preserve">iſt auch nit vonn nöten/ die
              <lb/>
            zaal hinzů ſchreiben/ wölliches dann in dem ſchreiben vnnd durch thůn/ nit
              <lb/>
            ein kleine arbeit iſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s17566" xml:space="preserve">man mag auch zů letſt die puncten an jren orthen eigent
              <lb/>
            licher verzeichnen. </s>
            <s xml:id="echoid-s17567" xml:space="preserve">Wann nun diſe puncten verzeichnet/ ſolt du ein ſolliche
              <lb/>
            weytte mit dem circkel zů einem yeden ſpacienn/ ſo darzwiſchen gelegen/ ſe-
              <lb/>
            tzen/ ſo weyt der ein puncten auß den zweyen ſthet/ wölcher am weytteſten
              <lb/>
            von dem centro gelegen/ wie auch vorhin angezeigt worden. </s>
            <s xml:id="echoid-s17568" xml:space="preserve">Alſo wirt das
              <lb/>
            centrum an dem erſten theil/ ſo man ſoll außfüren/ in der linien A E ſein/
              <lb/>
            darumb daß die linien A B den ſelbigen theil berüret. </s>
            <s xml:id="echoid-s17569" xml:space="preserve">deßhalben hab ich al
              <lb/>
            lein die Helicam mit acht punctẽ hin zů geſetzet. </s>
            <s xml:id="echoid-s17570" xml:space="preserve">dann in dem exempel erfor
              <lb/>
            deret man mehr ein klaren verſtand/ dann ein ſubteyle. </s>
            <s xml:id="echoid-s17571" xml:space="preserve">Wann du aber den
              <lb/>
            handel recht vollbringſt/ werden die centra alle auff die linienn/ ſo ſchnůr-
              <lb/>
            ſchlecht eine vmb die ander oben auff ſthond/ fallenn. </s>
            <s xml:id="echoid-s17572" xml:space="preserve">daß diſe beſchreibung
              <lb/>
            nit allein von deß wegen leicht/ ſonder auch weil der puncten ſtatt leichtlich
              <lb/>
            auß einer vmbfürung deß circkel vermercket werdẽ/ für alle mittel linien/
              <lb/>
            weyl die erſt mẽſur vñ weyte von {der} vorgendẽ punctẽ orthẽ abzogẽ/ für die li
              <lb/>
            nien ſo vor dẽ punct ghet. </s>
            <s xml:id="echoid-s17573" xml:space="preserve">dẽnach dienet in aller circklen theilen/ deß circkels
              <lb/>
            vmb fürung zů dem puncten/ ſo in der linien verzeichnet/ vnd in das theil
              <lb/>
            ſoll eingeſchriben werden.</s>
            <s xml:id="echoid-s17574" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s17575" xml:space="preserve">Weil ich aber vorhin von dem runden holtz meldung gethon/ gefalt mir
              <lb/>
            Georgen Ioachims deß ſinnreichen manns fund hie zů ſetzen/ in wölchem
              <lb/>
            er vns lernet wie man die figuren auff das holtz reyſſen möge. </s>
            <s xml:id="echoid-s17576" xml:space="preserve">nim̃ ein hert/
              <lb/>
            rund/ vnnd außgebutzet holtz/ dz nit gar zů grün nach dürr iſt/ einer fauſt
              <lb/>
            dick/ o{der} größer/ vnd laß es etlich tag in dz waſſer biß es geſchwilt/ vñ bereit
              <lb/>
              <figure xlink:label="fig-0608-02" xlink:href="fig-0608-02a" number="126">
                <image file="0608-02" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0608-02"/>
              </figure>
            dann diſes mit einem eyſen ſtempffel/ vnnd höltzenen hammer/ allge
              <lb/>
            mach wol. </s>
            <s xml:id="echoid-s17577" xml:space="preserve">es ſoll aber ein weckẽ ſein mitt einem anhang wie du hie bey
              <lb/>
            ſeytz ſichſt/ damit er nit tieffer möge hinein ghen. </s>
            <s xml:id="echoid-s17578" xml:space="preserve">wann du es nach dei
              <lb/>
            nem willen außbereittet/ ſo mach das holtz lautter vnnd glatt/ mitt
              <lb/>
            einem eyſen ſo weyt vnnd der eyſen ſtempffel hinein gangen. </s>
            <s xml:id="echoid-s17579" xml:space="preserve">darnach laß es
              <lb/>
            in dem ſchatten trücknen. </s>
            <s xml:id="echoid-s17580" xml:space="preserve">dann wann das holtz mit gewalt getrücknet/ ſo gi
              <lb/>
            bet es blatteren hinauß. </s>
            <s xml:id="echoid-s17581" xml:space="preserve">alſo wirt es gemachet wie du begeret haſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s17582" xml:space="preserve">doch ſoll
              <lb/>
            der ſtempffel nitt zů ſpitz/ ſonder ein klein ſtumpff ſein.</s>
            <s xml:id="echoid-s17583" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s17584" xml:space="preserve">Man mag die bůchſtaben nit alle auß einer quadraten vnnd viereckech-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0608-02" xlink:href="note-0608-02a" xml:space="preserve">Bůchſtaben
                <lb/>
              zů machen.</note>
            tigen figur haben (ich red yetz von Lateiniſchen) ſie ſeyen groß oder klein.</s>
            <s xml:id="echoid-s17585" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>