Cardano, Geronimo, Offenbarung der Natur und natürlicher dingen auch mancherley subtiler würckungen

Table of contents

< >
[101.] Der ringen aber alſo.
[102.] Der ſigillen alſo.
[103.] Von Precantationen/ geſegnen/ oder be beſchwerungen/ Das xcij Capittel.
[104.] Von Geſpenſten/ Geiſteren/ oder Teüfflen vnnd todten/ Das xciij Capittel.
[105.] Hieronymi Cardani Doctors der Artznei zů Meyland von Mancherlei wun/ derbaren/ nateürlichen/ vnd kunſtlichen ſachen/ Das ſiebenzehend Bůch. Von Sachen ſo wirdig zů beſchreiben. Von mancherlei ſitten der völckeren/ Das xciiij Capittel.
[106.] Von mancherlei ſpraachen/ Das xcv Capittel.
[107.] Von Stetten vnd anderen namhaff ten dingen/ Das xcvj Capittel.
[108.] Von ſchatzen/ Das xcvij Capittel.
[109.] Libereien bücher vnd mancherlei exempel der alten koſtlichkeit/ Das xc viij Capittel.
[110.] Em aufflöſung von dem end har/ durch wölche man der erfundenen dingen gebrauch haben mag. Das xcix. Capittel.
[111.] Warumb diſe bücher geſchriben/ vnnd von deren nutzbarkeit/ Das c Capittel.
[112.] Von Subtiliteten. Von ſeltzammen ſachen.
[113.] END.
[114.] Ein kurtzer außzug vnd inhalt aller fürnemmen vnd nutzlicher puncten vnd ar@@k/ len/ ſo in des hochgelerten Hieronymi Cardani/ artzet zů Meyland/ ein vnnd zwentzig bücheren von den ſubteylen hendlen begriffen. Allen liebhabern der nateürlichen vnd künſt-lichen ſachen/ gantz luſtig vnnd nutz-lich zůleſen. Verteütſchet vnnd geordnet durch D. Heinricum Pantaleonem/ in der Vniuerſitet zů Baſel ordenli-chen vnd beſtelten Phyſicum. Anno M. D. lix.
[115.] Dem Erſamen vnd Weiſen her ren Lucas Gebhart/ burger vnnd des Rath in der loblichen ſtatt Baſel/ ſeinem günſtigen lieben herren vnd gůten fründ/ gnad vnnd frid von Gott vnſerem Herren.
[116.] Außzug vonn dem erſten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von anfen gen/ materi/ geſtalt/ vnnd nateürlichen bewegungen.
[117.] Außzug von dem anderen bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den Elementen vnd deren bewegung oder wirckungen.
[118.] Außzug vonn dem dritten bůch der Dubtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von dem Himmel.
[119.] Außzug von dem vierdten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von dem liecht vnnd ſchein.
[120.] Außzug von dem fünfften bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von vermiſchung vnnd vnuollkommenlichen vermiſcheten oder metalliſchen dingen/ etc.
[121.] Außzug von dem ſechſten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den Hetallen.
[122.] Außzug von dem ſiebendẽ bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von edlem geſtein.
[123.] Außzug vonn dem achten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den Plantis vnd erdgewechſen.
[124.] Außzug von dem neünten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den thieren wölliche von feülung wachſend.
[125.] Außzug võ dem zehenden bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den vollkommenen thieren.
[126.] Außzug vonn dem eilffcen bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von notwendigkeit deß menſchen vnnd ſeiner geſtalt.
[127.] Außzug von dem zwölfftẽ bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von des menſchen natur vnd Complexion.
[128.] Außzug vom dreizehenden bůth der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den ſinnen oder entpfindtlichheiten/ vnd dem wolluſt.
[129.] Außzug vom vierzehenden bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von der ſehl vnd dem verſtand.
[130.] Außzug von dem fünffzehenden vnd ſechtzehenden büch der Subtiliteten/ Hierony mi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von künſten vnnd weißheiten.
< >
page |< < (xx) of 997 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="de" type="free">
        <div xml:id="echoid-div48" type="section" level="1" n="10">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s955" xml:space="preserve">
              <pb o="xx" file="0076" n="76" rhead="Von mancherlei wunderbaren"/>
            dig vnd weich. </s>
            <s xml:id="echoid-s956" xml:space="preserve">welches nitt ſein möchte/ wañ es an ſeiner natur als gar kalt
              <lb/>
            wäre wie weich es iſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s957" xml:space="preserve">Darum̃ mag dz waſſer nitt hert zůſam̃en gefrorẽ ſein/
              <lb/>
            wañ es hitzig iſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s958" xml:space="preserve">dañ die weiche geſtalt behalttet es für eigen.</s>
            <s xml:id="echoid-s959" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s960" xml:space="preserve">Es iſt auch nitt eigẽtlich feücht/ dieweil ob wol die erdẽ trockẽ/ {der} lufft nit
              <lb/>
            warlich alſo/ ſõder weich iſt/ alſo dz noch diſer eigẽſchafft drey vnderſcheid
              <lb/>
            genommen werden. </s>
            <s xml:id="echoid-s961" xml:space="preserve">daß waſſer weich vñ fließig/ die erden trocken vñ hert/
              <lb/>
            {der} lufft am aller weichiſten vñ lauterſten. </s>
            <s xml:id="echoid-s962" xml:space="preserve">diſe vnderſcheid můß mañ auch in
              <lb/>
            vermiſcheten dingen gleicher geſtalt nem̃en. </s>
            <s xml:id="echoid-s963" xml:space="preserve">Ein yedes vermiſchet ding iſt
              <lb/>
            an jm̃ ſelbs kalt/ wann es kein leben an jm̃ hatt. </s>
            <s xml:id="echoid-s964" xml:space="preserve">dann es bedarff einer wer-
              <lb/>
            me/ vnnd iſt weich/ oder noch weicher/ oder hert/ oder etwas mittels zwi-
              <lb/>
            ſchen diſen. </s>
            <s xml:id="echoid-s965" xml:space="preserve">dann wie des weichen oder herten vermiſchung ſein/ alſo würt
              <lb/>
            auch daß waſſer vermiſchett. </s>
            <s xml:id="echoid-s966" xml:space="preserve">Dañ wir habend angezeigt daß allein zwey ele
              <lb/>
            ment jñ den vermiſcheten ſeind/ darum̃ iſt jñ der warheyt nicht recht gemi-
              <lb/>
            ſchet. </s>
            <s xml:id="echoid-s967" xml:space="preserve">dz waſſer mag wol weicher ſin/ ob wol ettliche an jrer art für weicher ge
              <lb/>
            achtet. </s>
            <s xml:id="echoid-s968" xml:space="preserve">Alſo halten ſich diſe ding/ vnnd ſeind jñ einem anderen orth angezei
              <lb/>
            get. </s>
            <s xml:id="echoid-s969" xml:space="preserve">Mañ můß aber nun diſes bewyſſen/ daß nicht alſo ſein möge/ wie etlich
              <lb/>
            daruon reden/ wie auch der pfeffer nitt warm/ oder daß Aizoum kalt. </s>
            <s xml:id="echoid-s970" xml:space="preserve">dann
              <lb/>
            von dẽ trocken vnnd feüchten/ weil es kein qualiteten vñ eigenſchafften jñ
              <lb/>
            elemẽtẽ/ möchte es vyllicht wol ſein. </s>
            <s xml:id="echoid-s971" xml:space="preserve">aber wie geſagt/ mögen diſe gemiſchet
              <lb/>
            nitt alſo an dem werck ſelbs ſein. </s>
            <s xml:id="echoid-s972" xml:space="preserve">Wañ nun der pfeffer mag warm ſein/ wirt
              <lb/>
            er auch an dem werck vnnd mitt der that etwas ſein. </s>
            <s xml:id="echoid-s973" xml:space="preserve">Es ſeye wie es wölle/
              <lb/>
            weil die that ſelbs dem vermögen vorghet/ dann es iſt jm̃ vermögen ein ſol
              <lb/>
            lich ding/ wie daß ſelbig ietz ſchon iſt/ wirt ein qualitet vor der erſten ſein/
              <lb/>
            wölches doch der red nitt gleich. </s>
            <s xml:id="echoid-s974" xml:space="preserve">Demnach weil etwas mitt der that eint-
              <lb/>
            weders warm/ vnnd der ſinn ſolliches falſch befindet/ oder kalt/ vnnd alſo
              <lb/>
            würt jñ dem kalten oder auß dem kalten als ſeinẽ eigenen vrſprung ein wär
              <lb/>
            me entſthen. </s>
            <s xml:id="echoid-s975" xml:space="preserve">Diſes zeiget der ſiñ ſelbs an. </s>
            <s xml:id="echoid-s976" xml:space="preserve">dañ wañ einer dẽ pfeffer keüwet/
              <lb/>
            entpfindet er nitt gleich der wärme/ ſonder würt zum erſten vermercken dz
              <lb/>
            er jñ auff die zũgẽ breñet/ vñ dẽnach auch {der} wärme jñ jm̃ entpfindt. </s>
            <s xml:id="echoid-s977" xml:space="preserve">Deßhal
              <lb/>
            ben bekant/ wie dz feüwr durch die bewägũg auß dẽ ſteinẽ geſchlagen/ alſo
              <lb/>
            bringt mã auch auß des pfeffers ſchärpffe die wärme. </s>
            <s xml:id="echoid-s978" xml:space="preserve">wie auch in dẽ entpfin-
              <lb/>
            dlichẽ inſtrumentẽ/ alſo auch jm̃ magẽ/ läberẽ/ vñ anderẽ orthẽ. </s>
            <s xml:id="echoid-s979" xml:space="preserve">Darum̃ iſt
              <lb/>
            diſes nitt die erſt qualiter jñ im̃/ ſonder etwz anders. </s>
            <s xml:id="echoid-s980" xml:space="preserve">Mã hatt dẽ aber dẽ nã
              <lb/>
            men der qualitet gebẽ/ auß {der} nam̃en mãgel/ dieweil kein andere nam̃en inn
              <lb/>
            ſo vnderſchüdlichẽ dingẽ jrẽ ſonſt gebürẽ wöllẽ. </s>
            <s xml:id="echoid-s981" xml:space="preserve">Dañ dẽ erſtẽ qualitetẽ ſther
              <lb/>
            eigentlichen zů/ das ander darauß entſtanden/ darinnen habend ſie auch
              <lb/>
            den nammen bekommen/ wie die auſſerliche qualiteten/ vnnd würckun-
              <lb/>
            gẽ/ als die werme des feür iſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s982" xml:space="preserve">dañ es wärmet zů erſt/ dẽnach brẽt es/ vñ wer
              <lb/>
            met nitt darũ dz es breñet. </s>
            <s xml:id="echoid-s983" xml:space="preserve">Ich weiß wol wie diſer veraltet irthũ gar ſchwär-
              <lb/>
            lich auß {der} mẽſchẽ gemüterẽ zůbringẽ iſt/ vorab {der} taglönerẽ/ die auß des Ari-
              <lb/>
            ſtotelis vñ Galeni nam̃en/ ich will {der} lehr halbẽ geſchweygẽ/ jr narũg vñ be-
              <lb/>
            ſoldũg überkom̃en. </s>
            <s xml:id="echoid-s984" xml:space="preserve">So doch diſe/ die ſollichẽ gründẽ nachuolgẽd in gar ſch-
              <lb/>
            wäre fragen fallend/ wölche ſie nimmer mehr recht mögen außlegen. </s>
            <s xml:id="echoid-s985" xml:space="preserve">darum̃
              <lb/>
            iſt es beſſer die warheit etwan anemmen/ wiewoletwan ſpath/ dann nim-
              <lb/>
            mermehr. </s>
            <s xml:id="echoid-s986" xml:space="preserve">darum̃ mögẽd die vermiſchete ding kalt o{der} warm ſin/ doch habẽd
              <lb/>
            ſie vorhin ein andere qualitet/ durch wölche/ entpfindũg von natur o{der} auß
              <lb/>
            dem ſiñ/ die werme oder kälte jñ vnſere leib kom̃et. </s>
            <s xml:id="echoid-s987" xml:space="preserve">wie auch vn{der} diſen ſo mit
              <lb/>
            {der} that ſind/ die erſte qualitetẽ {der} anderen vrſachen/ alſo ſind auch iñ denẽ ſo
              <lb/>
            </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>