Cardano, Geronimo, Offenbarung der Natur und natürlicher dingen auch mancherley subtiler würckungen

Table of contents

< >
[111.] Warumb diſe bücher geſchriben/ vnnd von deren nutzbarkeit/ Das c Capittel.
[112.] Von Subtiliteten. Von ſeltzammen ſachen.
[113.] END.
[114.] Ein kurtzer außzug vnd inhalt aller fürnemmen vnd nutzlicher puncten vnd ar@@k/ len/ ſo in des hochgelerten Hieronymi Cardani/ artzet zů Meyland/ ein vnnd zwentzig bücheren von den ſubteylen hendlen begriffen. Allen liebhabern der nateürlichen vnd künſt-lichen ſachen/ gantz luſtig vnnd nutz-lich zůleſen. Verteütſchet vnnd geordnet durch D. Heinricum Pantaleonem/ in der Vniuerſitet zů Baſel ordenli-chen vnd beſtelten Phyſicum. Anno M. D. lix.
[115.] Dem Erſamen vnd Weiſen her ren Lucas Gebhart/ burger vnnd des Rath in der loblichen ſtatt Baſel/ ſeinem günſtigen lieben herren vnd gůten fründ/ gnad vnnd frid von Gott vnſerem Herren.
[116.] Außzug vonn dem erſten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von anfen gen/ materi/ geſtalt/ vnnd nateürlichen bewegungen.
[117.] Außzug von dem anderen bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den Elementen vnd deren bewegung oder wirckungen.
[118.] Außzug vonn dem dritten bůch der Dubtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von dem Himmel.
[119.] Außzug von dem vierdten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von dem liecht vnnd ſchein.
[120.] Außzug von dem fünfften bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von vermiſchung vnnd vnuollkommenlichen vermiſcheten oder metalliſchen dingen/ etc.
[121.] Außzug von dem ſechſten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den Hetallen.
[122.] Außzug von dem ſiebendẽ bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von edlem geſtein.
[123.] Außzug vonn dem achten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den Plantis vnd erdgewechſen.
[124.] Außzug von dem neünten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den thieren wölliche von feülung wachſend.
[125.] Außzug võ dem zehenden bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den vollkommenen thieren.
[126.] Außzug vonn dem eilffcen bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von notwendigkeit deß menſchen vnnd ſeiner geſtalt.
[127.] Außzug von dem zwölfftẽ bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von des menſchen natur vnd Complexion.
[128.] Außzug vom dreizehenden bůth der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den ſinnen oder entpfindtlichheiten/ vnd dem wolluſt.
[129.] Außzug vom vierzehenden bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von der ſehl vnd dem verſtand.
[130.] Außzug von dem fünffzehenden vnd ſechtzehenden büch der Subtiliteten/ Hierony mi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von künſten vnnd weißheiten.
[131.] Außzug vom ſibenzehendẽ bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von rechten künſten/ vnd künſtlichen dingen.
[132.] Außzug von dem achtzehenden bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani DoC tors der Artzney zů Meyland/ etc. Von wunderbarlichen dingen/ vnnd vngläublichen ſachen.
[133.] Außzug vom neünzehendẽ bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von dem Teüfel vnnd ſei/ nem geſpenſt.
[134.] Außzug vom zwenzigeſten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den höchſten verſtendtnuſſen vnd Englen.
[135.] Außzug vom ein vndzwentzige ſten bůch der Subtiliteten/ Hieron. Cardani Doc/ tors der Artzney zů Meyland/ etc. Von Gott vnd der gantzen welt.
[136.] Getruckt zů Baſel durch Heinrich Petri im Mertzen Anno Domini M. D. Lix.
< >
page |< < (dcccxlvii) of 997 > >|
903dcccxlviiSubteilen ſachen.
Es hatt mir das erzelt Hieronymus Gemmarius/ ich konte es aber nit
glauben
/ ich hett es dann erfaren.
Darumb welche gulden ring tragend/ die ſehen daß ſie nit von queckſil-
ber
verderbt werden.
dann auch der ſchatten iſt ſchedlich/ doch mehr dem
gold
weder dem ſilber/ von wegen ſeiner ſubtilitet/ vnnd kelte.
daß es aber
gar
kalt ſeye/ befindet man am anrüren.
Darumb mit ſeiner kelte treibt es
die
feüchte des golds zůſam̃en/ vnd zerbricht/ gleich wie die glider des men-
11was Queckſil
ber
ſeye.
ſchen von kelte abfallẽ.
So iſt nun queckſilber nichts anders dann ein dick
waſſer
/ nit von hitz/ dañ es lüffnit zůſam̃en/ auch nit von kelte/ dañ es we-
re
ein ſtein/ oder metall/ ſonder von dem dünneſten vnd reineſten ertrich.
darumb iſt es ſchwer/ kalt/ vnd ſcheinet/ es iſt auch flüſſig.
Dieweil nun waſſer vnd queckſilber einanderen nit faſt vngleich ſeind/
findet
man in den bergen do queckſilber iſt/ vyl waſſer/ ſeind faſt grün.
Es macht die anderen metall weiſſer/ darumb weil es zäch iſt.
Queckſilber iſt einer dünnen ſubſtantz/ vnnd die jhenigen ſo wonend do
22was für kräck
heiten
dem
Queckſilber

kommend
.
man mit vmb ghet/ ſeind ſollichen kranckheiten vnderworffen/ die von jm
kommen
.
Dann der dünn dampff durch die naßlöcher in das hirn gezogẽ/
bringt
das zitteren/ läme/ kompt auch der lungen/ vnd bringt das abne
men
/ oder ſchweinſucht.
Dann ich hab mer als hundert goldſchmit geſehẽ/
die
all in die kranckheit gefallen ſeind/ welche aber ſtercker ſeind/ die werdẽ
Paralytici
o{der} bethriſen/ die andere zitterẽ/ dañ der metalliſch dunſt geth in
die
neruen o{der} ſpanaderẽ.
darũb iſt es ſorglich mit queckſilber vmbzeghon/
oder
an orth vnd enden whonen/ do man mit vmb ghet.
Die weiber die ſich
maalen
/ überkommen gemeinlich ſchwartz zeen/ vnd ſtinckende athem/ ſo
wirt
jnen dann der recht lon.
Es wirt firmiert/ vnd geſtelt von allen den
jhenigen
die ſein feůchtigkeit verzeeren/ als von yrrdiſcher/ vnd die zůſam-
menziehen
/ ſo ferr ſie jn an tragend.
Es wirt zůſam̃en triben mit ſchwebel/
vnd
mit der metallen ſubſtantz.
Es wirt auch fein oder ſteiff von ſpeützel.
auß ſeiner großen kelte vnd ſchwere/ vnd von wegen der nagenden krafft/
tödtet
es die bäum/ ſo es dem marck kompt.
Deßgleichen die fliegen/ floe/
wentelen
/ vnd tödtet es alles mit ſchwartzer ſeiffen gemiſchet.
Gůten zinober mach alſo. Thůn ſchwebel in ein hafen/ mach jn weich/
33Cinober. thůn zwey mal als vyl queckſilber darzů/ miſch es im̃erdar ob dem feüwr/
biß
du kein queckſilber mehr ſichſt/ laß darnach kalt werden/ koch es wide-
rumb
/ ſo lang biß es nit mehr kirrt/ laß es ſo lang ob dem feüwr/
biß
ein roter rauch daruon gange/ ſo iſt es gůter
Zinober
/ ſchreiben vnnd
maalen
.

Text layer

  • Dictionary

Text normalization

  • Original
  • Regularized
  • Normalized

Search


  • Exact
  • All forms
  • Fulltext index
  • Morphological index