Cardano, Geronimo, Offenbarung der Natur und natürlicher dingen auch mancherley subtiler würckungen

Table of contents

< >
[111.] Warumb diſe bücher geſchriben/ vnnd von deren nutzbarkeit/ Das c Capittel.
[112.] Von Subtiliteten. Von ſeltzammen ſachen.
[113.] END.
[114.] Ein kurtzer außzug vnd inhalt aller fürnemmen vnd nutzlicher puncten vnd ar@@k/ len/ ſo in des hochgelerten Hieronymi Cardani/ artzet zů Meyland/ ein vnnd zwentzig bücheren von den ſubteylen hendlen begriffen. Allen liebhabern der nateürlichen vnd künſt-lichen ſachen/ gantz luſtig vnnd nutz-lich zůleſen. Verteütſchet vnnd geordnet durch D. Heinricum Pantaleonem/ in der Vniuerſitet zů Baſel ordenli-chen vnd beſtelten Phyſicum. Anno M. D. lix.
[115.] Dem Erſamen vnd Weiſen her ren Lucas Gebhart/ burger vnnd des Rath in der loblichen ſtatt Baſel/ ſeinem günſtigen lieben herren vnd gůten fründ/ gnad vnnd frid von Gott vnſerem Herren.
[116.] Außzug vonn dem erſten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von anfen gen/ materi/ geſtalt/ vnnd nateürlichen bewegungen.
[117.] Außzug von dem anderen bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den Elementen vnd deren bewegung oder wirckungen.
[118.] Außzug vonn dem dritten bůch der Dubtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von dem Himmel.
[119.] Außzug von dem vierdten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von dem liecht vnnd ſchein.
[120.] Außzug von dem fünfften bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von vermiſchung vnnd vnuollkommenlichen vermiſcheten oder metalliſchen dingen/ etc.
[121.] Außzug von dem ſechſten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den Hetallen.
[122.] Außzug von dem ſiebendẽ bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von edlem geſtein.
[123.] Außzug vonn dem achten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den Plantis vnd erdgewechſen.
[124.] Außzug von dem neünten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den thieren wölliche von feülung wachſend.
[125.] Außzug võ dem zehenden bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den vollkommenen thieren.
[126.] Außzug vonn dem eilffcen bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von notwendigkeit deß menſchen vnnd ſeiner geſtalt.
[127.] Außzug von dem zwölfftẽ bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von des menſchen natur vnd Complexion.
[128.] Außzug vom dreizehenden bůth der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den ſinnen oder entpfindtlichheiten/ vnd dem wolluſt.
[129.] Außzug vom vierzehenden bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von der ſehl vnd dem verſtand.
[130.] Außzug von dem fünffzehenden vnd ſechtzehenden büch der Subtiliteten/ Hierony mi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von künſten vnnd weißheiten.
[131.] Außzug vom ſibenzehendẽ bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von rechten künſten/ vnd künſtlichen dingen.
[132.] Außzug von dem achtzehenden bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani DoC tors der Artzney zů Meyland/ etc. Von wunderbarlichen dingen/ vnnd vngläublichen ſachen.
[133.] Außzug vom neünzehendẽ bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von dem Teüfel vnnd ſei/ nem geſpenſt.
[134.] Außzug vom zwenzigeſten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den höchſten verſtendtnuſſen vnd Englen.
[135.] Außzug vom ein vndzwentzige ſten bůch der Subtiliteten/ Hieron. Cardani Doc/ tors der Artzney zů Meyland/ etc. Von Gott vnd der gantzen welt.
[136.] Getruckt zů Baſel durch Heinrich Petri im Mertzen Anno Domini M. D. Lix.
< >
page |< < (dcccij) of 997 > >|
858dcccijAußzug von allen ſein vrſprung bekommen/ will ich ein fein inſtrument lernen machen/ mitt
welchem man das mäl beütlen mag/ ſo erſt bey drey jaren har erfunden/ da
mit man ſehe/ wie hoch verſtendige köpff/ etwan auß ſchlechten dingen mö
gend reich werden.
Dann weil die becken all diſes brauchẽ auß großer nutz
barkeit/ vñ aber diſer ein freyheit von dem Keyſer erlanget/ daß niemand
ſich deſſen on des erfinders bewilligung gebrauchen ſolle/ erneeret ſich di-
ſer alſo/ vnnd hatt in kurtzer zeit ein ſchön hauß gebauwen.
Dann es laßẽd
nit allein die becken/ ſonder auch alle ſtifftungen/ clöſter/ vnnd edelleüt/
welche vyl geſinds haben/ auß vylfaltigem nutz vnd notwendigkeit diſes
machen.
darzů vyl andere ſo ſich darab verwunderen.
151[Figure 151]K H F E B D G A C I N M L P O
Man bereitet diſes al
ſo.
Es iſt ein klein rad
B/ welches zů auſſereſt
11Mäl lünſtlich
zůbeüttlen.
ein handhebe hatt/ da-
mit man es möge vmb-
treiben/ mit dem A ver-
zeichnet.
diſe ghond beid
für das inſtrument hin-
auß.
In mitte des rads
ſteth ein ſtecken C/ wel-
cher durch des rads be-
wegung vmbgetriben wirt.
bey dem C ſthond zwen hültzene zincken gegen
einander über/ vnd zwen ander zůnechſt darbey/ welche auch gegen einan-
der ſthond/ doch faſt zwiſchen den zweyen erſten/ alſo wann das rad vmb-
lauffet/ ſie zů dem vierdtẽ malẽ das breit holtz/ oder vyl mehr die taflen D
Eanrürend/ ſo zů beyden ſeiten an dem kaſten hanget.
alſo daß die taflen/
wann das rad vmblauffet/ vnd die zincken daran ſchlagend/ on vnderlaß
durch ein zitterechtige bewegung bewegt wirt.
Es wirt aber das holtz C/
vnd ein theil der taflen mit einem kleinen kaſten bedecket.
Ob dem holtz
oder taflenn D E/ ſteth ein ſib F G/ überzwerch angehencket/ damit man
redert/ welches auch von dem G in das H gehencket/ damit es nitt hinauß
falle.
diſes hatt allenthalben gar dünne vnnd leichte brettlin/ dann allein
inn der mitte do das mäl durch geredet wirt/ dann daſelbſten iſt ein leinen
thůch/ wie der brauch iſt.
Diſes iſt alles mit einem beſchloſſenen kaſtẽ vm̃b
geben.
an welchem zů oberſt ein keſtlein K gemachet/ vnnd inn dem ſelbi-
gen ein viereckechtige hültzene blatten/ in welcher das mäl ligt.
diſe iſt der
maßen gehencket/ daß ſie ſich leichtlich erſchütten mag.
darũb wirt ſie durch
das ſib bewegt/ ſo von dem rechten orth des rad daran gehencket/ namlich
bey dem B.
Du ſolt auch wiſſen daß das ſib F G an beyden ecken ſoll offenn
ſthen.
zů oberſt/ damit es das mäl auß der blatten entpfahe/ zů niderſt/ da
mit es das kriſch auß dem G werffe.
Es ſoll aber der gantz trog in drey theil
abgeſündert werden/ in L M N/ vnnd zůring herumb gůte ſtüd auß her-
ten bretteren auffgerichtet werden/ damit ſie ſteiff vnd vnbeweglich ſey-
end.
Mann mag jn auch in vier theil abtheilen. Wañ nun diſes alſo geord-
net/ vnd man das rad B vmbtreibt/ ſchlecht das ſeil an die ſchüſſel/ vnnd
die zincken an das brett.
die ſchüſſel ſchüttet das mäl in das ſib F G/ die ta-
fel aber ſchüttet das ſib.
alſo begibt ſich daß das aller reineſt mäl zůerſt auß
geſchüttlet wirt/ vnd in den trog fallet/ da das N M ſthet.
Wann es nun

Text layer

  • Dictionary

Text normalization

  • Original
  • Regularized
  • Normalized

Search


  • Exact
  • All forms
  • Fulltext index
  • Morphological index