Cardano, Geronimo, Offenbarung der Natur und natürlicher dingen auch mancherley subtiler würckungen

Table of contents

< >
[111.] Warumb diſe bücher geſchriben/ vnnd von deren nutzbarkeit/ Das c Capittel.
[112.] Von Subtiliteten. Von ſeltzammen ſachen.
[113.] END.
[114.] Ein kurtzer außzug vnd inhalt aller fürnemmen vnd nutzlicher puncten vnd ar@@k/ len/ ſo in des hochgelerten Hieronymi Cardani/ artzet zů Meyland/ ein vnnd zwentzig bücheren von den ſubteylen hendlen begriffen. Allen liebhabern der nateürlichen vnd künſt-lichen ſachen/ gantz luſtig vnnd nutz-lich zůleſen. Verteütſchet vnnd geordnet durch D. Heinricum Pantaleonem/ in der Vniuerſitet zů Baſel ordenli-chen vnd beſtelten Phyſicum. Anno M. D. lix.
[115.] Dem Erſamen vnd Weiſen her ren Lucas Gebhart/ burger vnnd des Rath in der loblichen ſtatt Baſel/ ſeinem günſtigen lieben herren vnd gůten fründ/ gnad vnnd frid von Gott vnſerem Herren.
[116.] Außzug vonn dem erſten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von anfen gen/ materi/ geſtalt/ vnnd nateürlichen bewegungen.
[117.] Außzug von dem anderen bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den Elementen vnd deren bewegung oder wirckungen.
[118.] Außzug vonn dem dritten bůch der Dubtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von dem Himmel.
[119.] Außzug von dem vierdten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von dem liecht vnnd ſchein.
[120.] Außzug von dem fünfften bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von vermiſchung vnnd vnuollkommenlichen vermiſcheten oder metalliſchen dingen/ etc.
[121.] Außzug von dem ſechſten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den Hetallen.
[122.] Außzug von dem ſiebendẽ bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von edlem geſtein.
[123.] Außzug vonn dem achten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den Plantis vnd erdgewechſen.
[124.] Außzug von dem neünten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den thieren wölliche von feülung wachſend.
[125.] Außzug võ dem zehenden bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den vollkommenen thieren.
[126.] Außzug vonn dem eilffcen bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von notwendigkeit deß menſchen vnnd ſeiner geſtalt.
[127.] Außzug von dem zwölfftẽ bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von des menſchen natur vnd Complexion.
[128.] Außzug vom dreizehenden bůth der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den ſinnen oder entpfindtlichheiten/ vnd dem wolluſt.
[129.] Außzug vom vierzehenden bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von der ſehl vnd dem verſtand.
[130.] Außzug von dem fünffzehenden vnd ſechtzehenden büch der Subtiliteten/ Hierony mi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von künſten vnnd weißheiten.
[131.] Außzug vom ſibenzehendẽ bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von rechten künſten/ vnd künſtlichen dingen.
[132.] Außzug von dem achtzehenden bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani DoC tors der Artzney zů Meyland/ etc. Von wunderbarlichen dingen/ vnnd vngläublichen ſachen.
[133.] Außzug vom neünzehendẽ bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von dem Teüfel vnnd ſei/ nem geſpenſt.
[134.] Außzug vom zwenzigeſten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den höchſten verſtendtnuſſen vnd Englen.
[135.] Außzug vom ein vndzwentzige ſten bůch der Subtiliteten/ Hieron. Cardani Doc/ tors der Artzney zů Meyland/ etc. Von Gott vnd der gantzen welt.
[136.] Getruckt zů Baſel durch Heinrich Petri im Mertzen Anno Domini M. D. Lix.
< >
page |< < (dccccvii) of 997 > >|
963dccccviiSubteilen ſachen. als rüben/ nuß/ vnd limonen. Man weſſeret ſie lang/ vnnd ſchütt für vnd
für friſches darüber.
Man ſeüdet ſie biß daß ſie weich werdend/ dörret ſie
darnoch an dem ſchatten/ vnd wann ſie mitt honig oder zucker ob dẽ feüwr
verſchaumet ſeind/ machet man ſie ein.
Honig vnnd zucker reiniget man mit dem weiſſen von dem ey/ weil man
ſie ſeüdet vnnd kochet.
Vnnd wann die tropffen bleiben vnd zůſam̃en lauf-
fen/ ſo ſeind ſie genůg geſotten.
Die trauben werdend in eſſig erhalten/ wann man honig darzů thůt/ ſo
11Frücht zů er-
halten.
ſchadet es jnen nichts.
Ich hab ſie alſo noch grün geſehen. In kalten landen
werden die treübel von jnen ſelbs erhaltẽ/ wañ ſie gereiniget vnd auffgehen
cket werden gegen mitnacht.
Die nuß erhaltẽ ſich gar wol im honig/ ſie wer-
den ſüß/ vnd dienet dz ſelbig honig gar wol dem rauchen rachen vnd kälen.
Das fleiſch wirt in dẽ ſom̃er auff diſe weyß erhalten. Seüd oder ſchwell es
22Fleiſch zů er-
halten.
ein wenig/ truck dz waſſer daruon auß/ vnd laß es an einem ſchattechtẽ vñ
lüfftigen orth dürr vnd trocken werden.
darnoch beſprütz es mit weiſſem eſ-
ſig vnd ſalß/ thůn es in ein hafen an ein kalt orth/ vnd keer es all tag vmb.
das mag ſich alſo zehen tag erhalten. Du magſt es auch anderſt kochen oder
ſchwellen vnd trucknen/ darnoch ſtoß es mit ſaltz vnd geſtoſſenem weckhol-
der/ thůn es in ein hafen mit eſſig/ laß an einem kalten orth ſthen/ keere es
alltag vmb/ ſo wirt es wunderbarlich wolgeſchmackt.
Die lorberbletter erhalten nitt allein die fiſch/ ſonder bringen dz verdor-
ben waſſer wider zů recht/ machen es gar vnſchedlich/ vnd wolgeſchmackt/
ſie ſeind auch für dz gifft gar gůt vnd nutzlich.
Den warmen wein oder waſ-
ſer ſo in einem geſchirr iſt/ ſetz oder tunck in ein ander waſſer in/ wölchem ein
pfund ſalpeter diſſoluiert vnd zerlaſſen ſeye/ beweg es aber für vnd für/ ſo
wirt es gar bald kalt.
Wiewol aber dz ein ſubteiler weg iſt das waſſer vnd den wein im waſſer zů
crkelten/ thůt man es vyl beſſer mit eyß vnd ſchnee/ diſe kan man behalten
biß zů end deß ſom̃ers in großen ſtucken/ die mit langweren{der} kelte zůſamen
gewachſen ſeind/ diſe findet man/ wie Münſterus ſagt/ bey den gipfflẽ vñ
höchenen der bergen in Wallis/ welche vyl tauſent jar alſo gewert habend.
Dann dz land iſt alſo kalt/ dz kein ſom̃er ſo heiß/ der ſolche eyß ſchmeltzẽ mö
33walli@ land. ge.
jedoch wirt es vnderweilẽ vom feüwr vnd {der} Sonnẽ hitz gſchmeltzet/ aber
gar langſam.
Deß ſelbẽ eyß ein ſtuck wie ein ey/ erkelt ein gantz groß geſchirr
mit waſſer/ vñ dz gſchwind geleich wie den wein.
Diſer ſagt er habe ein ſolch
ſcheützlich eyß geſehen/ an größe vnd ſpelten ſo erſchrockenlich/ daß es auch
die waſſer vnd bronnen bewegt/ vnd wann es bricht/ gibt es ein ſolchen gro
ßen thon vnd krach/ dz man vermeinet der himmel falle harnider.
Wañ die pferd vnd mauleſel mit kürpſen bletter ſafft beſtri-
5151[Handwritten note 51] chen/ ſeind ſie ſicher vor den weſpen vnd mucken/
auch mitten inn dem ſommer.
alſo daß
ich mich offt darab verwun-
deret hab.

Text layer

  • Dictionary

Text normalization

  • Original
  • Regularized
  • Normalized

Search


  • Exact
  • All forms
  • Fulltext index
  • Morphological index