Cardano, Geronimo, Offenbarung der Natur und natürlicher dingen auch mancherley subtiler würckungen

Table of contents

< >
[111.] Warumb diſe bücher geſchriben/ vnnd von deren nutzbarkeit/ Das c Capittel.
[112.] Von Subtiliteten. Von ſeltzammen ſachen.
[113.] END.
[114.] Ein kurtzer außzug vnd inhalt aller fürnemmen vnd nutzlicher puncten vnd ar@@k/ len/ ſo in des hochgelerten Hieronymi Cardani/ artzet zů Meyland/ ein vnnd zwentzig bücheren von den ſubteylen hendlen begriffen. Allen liebhabern der nateürlichen vnd künſt-lichen ſachen/ gantz luſtig vnnd nutz-lich zůleſen. Verteütſchet vnnd geordnet durch D. Heinricum Pantaleonem/ in der Vniuerſitet zů Baſel ordenli-chen vnd beſtelten Phyſicum. Anno M. D. lix.
[115.] Dem Erſamen vnd Weiſen her ren Lucas Gebhart/ burger vnnd des Rath in der loblichen ſtatt Baſel/ ſeinem günſtigen lieben herren vnd gůten fründ/ gnad vnnd frid von Gott vnſerem Herren.
[116.] Außzug vonn dem erſten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von anfen gen/ materi/ geſtalt/ vnnd nateürlichen bewegungen.
[117.] Außzug von dem anderen bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den Elementen vnd deren bewegung oder wirckungen.
[118.] Außzug vonn dem dritten bůch der Dubtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von dem Himmel.
[119.] Außzug von dem vierdten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von dem liecht vnnd ſchein.
[120.] Außzug von dem fünfften bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von vermiſchung vnnd vnuollkommenlichen vermiſcheten oder metalliſchen dingen/ etc.
[121.] Außzug von dem ſechſten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den Hetallen.
[122.] Außzug von dem ſiebendẽ bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von edlem geſtein.
[123.] Außzug vonn dem achten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den Plantis vnd erdgewechſen.
[124.] Außzug von dem neünten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den thieren wölliche von feülung wachſend.
[125.] Außzug võ dem zehenden bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den vollkommenen thieren.
[126.] Außzug vonn dem eilffcen bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von notwendigkeit deß menſchen vnnd ſeiner geſtalt.
[127.] Außzug von dem zwölfftẽ bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von des menſchen natur vnd Complexion.
[128.] Außzug vom dreizehenden bůth der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den ſinnen oder entpfindtlichheiten/ vnd dem wolluſt.
[129.] Außzug vom vierzehenden bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von der ſehl vnd dem verſtand.
[130.] Außzug von dem fünffzehenden vnd ſechtzehenden büch der Subtiliteten/ Hierony mi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von künſten vnnd weißheiten.
[131.] Außzug vom ſibenzehendẽ bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von rechten künſten/ vnd künſtlichen dingen.
[132.] Außzug von dem achtzehenden bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani DoC tors der Artzney zů Meyland/ etc. Von wunderbarlichen dingen/ vnnd vngläublichen ſachen.
[133.] Außzug vom neünzehendẽ bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von dem Teüfel vnnd ſei/ nem geſpenſt.
[134.] Außzug vom zwenzigeſten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den höchſten verſtendtnuſſen vnd Englen.
[135.] Außzug vom ein vndzwentzige ſten bůch der Subtiliteten/ Hieron. Cardani Doc/ tors der Artzney zů Meyland/ etc. Von Gott vnd der gantzen welt.
[136.] Getruckt zů Baſel durch Heinrich Petri im Mertzen Anno Domini M. D. Lix.
< >
page |< < (diij) of 997 > >|
559diijſachen/ Das zwölfft bůch. Man machet ſolliches auch auff diſe weyß. Das A ſeye ein zeyt ſtund/ wöl-
che gerade linien/ ſoll wider ein A geneñet ſein/ zů diſem ſoll
89[Figure 89]A B 24 23 22 21 20 19 18 17 16 15 14 13 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 ein dreyfache B gethon werden/ vñ ein geleiche ſtund gema
chet ſein.
Alſo beſthet ſie auß der xxxiij ſchlußred im eilfften
bůch {der} gründẽ.
Darũ wirt dz B xxvij ſtund ſein. wañ mã nũ
ſo vyl die dreyfache ſtũd bringt lär laſſet/ wirt die zeyt B xx-
iiij.
ſtund habẽ. Man můß aber dz glaß/ gegẽ einer zeyt übere
außwẽdig in alle ſtũd theilẽ/ wie du hie bey ſeytz ſichſt.
Wañ
nun diſer vmlauff vollkom̃en/ vñ durch die erfarnuß fleyſ-
ſig bewert worden/ ſo haſt duein eigentlich inſtrument/ daß
weder durch feüchte/ oder von jm ſelbs bald verkeert wirt/ darzů auch von
winden nit/ wie andere zeyt ſtunden Die alten machtend ſtunden mit waſ@
ſer rören/ ſo in ein blaſen geſtoſſen.
dann wann das waſſer allgemach in die
blaſen fallet/ wölliche leichter dann das waſſer iſt/ thůt ſie ſich auff/ vnd zei
get der ſtunden zal durch ein zeichen an.
Es iſt aber das rein ſand vnnd bley
einer mitlen arth zwiſchen den hertten dingen vnnd dem waſſer.
dañ es fleü
ſet wie das waſſer/ vnnd iſt hert wie ein ſtein.
wie reiner nun diſes ſein wirt/
ye ſchneller es fleüſſet/ vnd nimmet deß waſſers natur an ſich.
Darumb iſt
das waſſer ſchwerer vnnd ſtercker dann das bulffer/ dann es iſt wie {der} ſand
zů dem aller kleinſten zertheilet.
Damit ich aber wider zů der ſach komme/
kan man nit allein der geſtalt/ ſonder auff vyl andere weg/ beſſere zeyt ſtun
den machen/ dann die ſo mit rederen vmbgetriben werden.
Ein wunderbarer weg die Ephemerides zů zebe/
reiten/ Das lix Capittel.
GAr herrlich iſt der Ephemeridẽ/ o{der} Planerẽ lauff/ zůbereitũg
nit allein darũb/ dz ſie deß him̃els lauff/ vñ alles geſtirns gele
genheit vñ brite begreyfft/ ſon{der} auch dz ſie gar leichtlich mag
vollendet werdẽ.
Wañ ſolches zů Ptolemei zeytẽ bekañt gewe-
ſen/ wer die kũſt/ auß dẽ geſtirn etwz zů Iudicierẽ vnd acht zů
habẽ/ vyl mehr an tag kom̃en.
weyl zů {der} ſelbẽ zeyt ſie mit großer arbeit alles
auß taflen můßten abrechnen.
Nach dem man aber diſe erfunden/ wölches
dañ innerthalbẽ cl jaren beſchehen/ hat man kein ſollichen Philoſophũ vnd
werckmeiſter als Ptolemeus geweſen/ gehabt.
Es ſagen etlich ſie haben deß
M ccccxij jars Ephemeriden getrucket geſehen/ ſo doch die kunſt der bůch
truckerey erſt in dem M ccccxliij erfunden worden.
doch mag diſes vorhin
erfunden/ vnd harnach getrucket ſein.
Es habe ſich mit der truckerey vnnd
mit den getruckten Ephemeriden wie es welle/ iſt bekannt/ daß vor Ioan-
ne Monteregio die kunſt erfundẽ/ durch wölche man ſolche machẽ mögen.
Es ſey nun diſer kunſt Author vnd erfin{der} geweſen wer er welle (dann ich
weyß nicht gewüſſes daruõ) hat Georg Peürbachius diſe kunſt zů erſt eroff
11Ephemeridẽ
erfindet.
net.
Solche hat Ioañes Monteregius zimlich gemehrt. Nach diſem iſt Wil
helm Zelan{der} kom̃en/ wölcher ſie zů erſt laſſen außghen.
vñ diſes durch die in
ſtrumentẽ/ ſo ich auch gehabt (vñ als ich mein) ietz zů mal bey Ludwigẽ Fer
rarer behaltẽ werdẽ.
Dẽnach hat Ioannes Stopfflerinus ſolche vollendet/
ſo vyl die zůſamen ſetzung belanget/ alſo dz gar nicht mehr manglen möcht

Text layer

  • Dictionary

Text normalization

  • Original

Search


  • Exact
  • All forms
  • Fulltext index
  • Morphological index