Cardano, Geronimo, Offenbarung der Natur und natürlicher dingen auch mancherley subtiler würckungen

Table of contents

< >
[111.] Warumb diſe bücher geſchriben/ vnnd von deren nutzbarkeit/ Das c Capittel.
[112.] Von Subtiliteten. Von ſeltzammen ſachen.
[113.] END.
[114.] Ein kurtzer außzug vnd inhalt aller fürnemmen vnd nutzlicher puncten vnd ar@@k/ len/ ſo in des hochgelerten Hieronymi Cardani/ artzet zů Meyland/ ein vnnd zwentzig bücheren von den ſubteylen hendlen begriffen. Allen liebhabern der nateürlichen vnd künſt-lichen ſachen/ gantz luſtig vnnd nutz-lich zůleſen. Verteütſchet vnnd geordnet durch D. Heinricum Pantaleonem/ in der Vniuerſitet zů Baſel ordenli-chen vnd beſtelten Phyſicum. Anno M. D. lix.
[115.] Dem Erſamen vnd Weiſen her ren Lucas Gebhart/ burger vnnd des Rath in der loblichen ſtatt Baſel/ ſeinem günſtigen lieben herren vnd gůten fründ/ gnad vnnd frid von Gott vnſerem Herren.
[116.] Außzug vonn dem erſten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von anfen gen/ materi/ geſtalt/ vnnd nateürlichen bewegungen.
[117.] Außzug von dem anderen bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den Elementen vnd deren bewegung oder wirckungen.
[118.] Außzug vonn dem dritten bůch der Dubtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von dem Himmel.
[119.] Außzug von dem vierdten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von dem liecht vnnd ſchein.
[120.] Außzug von dem fünfften bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von vermiſchung vnnd vnuollkommenlichen vermiſcheten oder metalliſchen dingen/ etc.
[121.] Außzug von dem ſechſten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den Hetallen.
[122.] Außzug von dem ſiebendẽ bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von edlem geſtein.
[123.] Außzug vonn dem achten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den Plantis vnd erdgewechſen.
[124.] Außzug von dem neünten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den thieren wölliche von feülung wachſend.
[125.] Außzug võ dem zehenden bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den vollkommenen thieren.
[126.] Außzug vonn dem eilffcen bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von notwendigkeit deß menſchen vnnd ſeiner geſtalt.
[127.] Außzug von dem zwölfftẽ bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von des menſchen natur vnd Complexion.
[128.] Außzug vom dreizehenden bůth der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den ſinnen oder entpfindtlichheiten/ vnd dem wolluſt.
[129.] Außzug vom vierzehenden bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von der ſehl vnd dem verſtand.
[130.] Außzug von dem fünffzehenden vnd ſechtzehenden büch der Subtiliteten/ Hierony mi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von künſten vnnd weißheiten.
[131.] Außzug vom ſibenzehendẽ bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von rechten künſten/ vnd künſtlichen dingen.
[132.] Außzug von dem achtzehenden bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani DoC tors der Artzney zů Meyland/ etc. Von wunderbarlichen dingen/ vnnd vngläublichen ſachen.
[133.] Außzug vom neünzehendẽ bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von dem Teüfel vnnd ſei/ nem geſpenſt.
[134.] Außzug vom zwenzigeſten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den höchſten verſtendtnuſſen vnd Englen.
[135.] Außzug vom ein vndzwentzige ſten bůch der Subtiliteten/ Hieron. Cardani Doc/ tors der Artzney zů Meyland/ etc. Von Gott vnd der gantzen welt.
[136.] Getruckt zů Baſel durch Heinrich Petri im Mertzen Anno Domini M. D. Lix.
< >
page |< < (dxi) of 997 > >|
567dxiſachen/ Das zwölfft bůch. quadrant/ vnd die ſeiten D geſtrackt/ zeigt ſie an daß alle
93[Figure 93]a d e f g c b ſeyten bekant/ vnnd diſes auß den propoſitionen ſo vorhin
fürgehalten/ vnd auß den vier ſchlußreden ſo ich bald her
nach will ſetzen.
Deßhalben fürt ſie die ſeitẽ C D biß zů A/
damit C A ein quadrant ſeye/ das iſt neüntzig grad.
vnnd
zeücht A B ſchnůr ſchlecht auff A C.
Alſo iſt durch die
fünffte propoſition das C des A B Polus.
wann nun A B
neüntzig grad iſt/ wirt das B Polus durch die ſelbigen zů A C gezogen/ deß
halben C F biß zů E/ ſo wirt C E ſchnůrſchlecht auff A B ſthen/ nach der
ſechßten propoſitiõ.
Weil auch das C des A B Polus iſt/ wirt C B nach der
vierdtẽ p ropoſition des C B quadrãt/ vnd eigentlich auff dem A B ſthen.
Alſo haſt du in diſer figur fünff quadrantẽ A C/ C B/ A B/ D B/ vñ C E.
ſie ſthond auch alle ſchnůr ſchlecht auff den ſeyten ſo gegen einanderẽ ſeind/
damit die eck ſeyend A/ C/ B/ D/ E.
vnd ſeind alle ſieben gerad. Diſes iſt
die figur welche er zůerſt ſtellet.
Demnach ſetzet er vier ſchlußreden/ vnder
welchen die erſt.
Wañ man ein geſtrackt eck D ſetzet/ ſo wirt die proportz des
gantzen Sinus oder ſchoß ſein/ das iſt des quadranten gegen der ſchoß der
überigen ſeyten/ ſo die rechte begreifft/ nammlich A D.
als des eck ſchoß/
wann die geſtrackte die ſeyten begreifft/ nammlich A E zů dem ſinu oder
ſchoß des übrigen eck/ ſo gegen der ſelbigen ſeyten ſicht/ welches das F iſt.
di
ſes lernet er inn der achzehenden propoſition des vierdten bůchs von den
trianglen.
Für welches man wiſſen ſoll/ daß des eck ſchoß genẽnet wirt/ der
bogen am außgeſtreckten circkel gegen dem eck ſo an dem Polo deſſelbigen
circkel ſteth.
als des eck ſchoß A B D/ iſt ein ſchoß des bogen A D/ vñ wirt
die ſchoß C D/ ein ſchoß des übrigẽ eck A B D geneñet.
vnd iſt des eck ſchoß
A C E ein ſchoß des bogen A E/ vnnd des übrigen bogen E B.
Man ſoll
auch wüſſen daß man in allen propoſitionen ſolliches enderen vnd vmbke-
ren mag.
als wir jetz zůmal ſagen/ der gantzen ſchoß proportz ſeye gegen der
eck ſchoß C/ wie die ſchoß der übrigen ſeytten C D gegen der ſchoß des über-
blibenen eck F.
Die ander propoſition iſt die neünzehend deſſelbigen vierdten bůch. vnd
iſt.
Wann man ein triangel mitt rechten ecken ſetzet C D F/ welches D ge-
ſtrackt iſt/ iſt der gantzen ſchoß proportz zů der ſchoß F B/ vnd das übrig an
der ſeyten D F.
gleich wie die ſchoß zů der übrigen ſeytẽ C D gegen der ſchoß
F E ſo an der ſeytten C F überbiben/ nach der außgeſtreckten geraden lini-
en.
Alſo bedenckt er in diſer propoſition das übrig an dreyen ſeitten des tri-
angels/ damit die proportz der gantzen ſchoß gegen der ſchoß ſeye/ ſo das ü-
berig begreifft/ wie das überig an der anderen ſeite/ ſo do begreifft beyder
ſchoß der übrigen entgegen geſetzten ſeiten am rechten eck.
Die dritt propoſition iſt allen trianglen geleich/ ſie habend geleiche eck o-
der nit/ vnd iſt die ſiebẽzehend deſſelben vierdten bůchs/ inn welcher er an-
zeigt/ daß inn einem jeden triangel der größeren circklen die proportz an der
eck en ſchoß vnder jnen ſelbs iſt/ wie auch der ſchoß ſeiten ſo einander anſe-
ben.
Deßhalben wañ man diſe regel vmb keeret/ iſt der ſchoßen eck proportz
gegen den ſchoßen ſo der ſeyten eck anſchauwẽ/ ein ding.
diſes bedarff auch
keines exempel.
Die vierdte propoſition iſt/ daß inn einem yeden triangel der größeren
circklenn/ er ſeye vonn geleichen graden linienn oder nitt/ die

Text layer

  • Dictionary

Text normalization

  • Original

Search


  • Exact
  • All forms
  • Fulltext index
  • Morphological index