Cardano, Geronimo, Offenbarung der Natur und natürlicher dingen auch mancherley subtiler würckungen

Table of contents

< >
[111.] Warumb diſe bücher geſchriben/ vnnd von deren nutzbarkeit/ Das c Capittel.
[112.] Von Subtiliteten. Von ſeltzammen ſachen.
[113.] END.
[114.] Ein kurtzer außzug vnd inhalt aller fürnemmen vnd nutzlicher puncten vnd ar@@k/ len/ ſo in des hochgelerten Hieronymi Cardani/ artzet zů Meyland/ ein vnnd zwentzig bücheren von den ſubteylen hendlen begriffen. Allen liebhabern der nateürlichen vnd künſt-lichen ſachen/ gantz luſtig vnnd nutz-lich zůleſen. Verteütſchet vnnd geordnet durch D. Heinricum Pantaleonem/ in der Vniuerſitet zů Baſel ordenli-chen vnd beſtelten Phyſicum. Anno M. D. lix.
[115.] Dem Erſamen vnd Weiſen her ren Lucas Gebhart/ burger vnnd des Rath in der loblichen ſtatt Baſel/ ſeinem günſtigen lieben herren vnd gůten fründ/ gnad vnnd frid von Gott vnſerem Herren.
[116.] Außzug vonn dem erſten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von anfen gen/ materi/ geſtalt/ vnnd nateürlichen bewegungen.
[117.] Außzug von dem anderen bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den Elementen vnd deren bewegung oder wirckungen.
[118.] Außzug vonn dem dritten bůch der Dubtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von dem Himmel.
[119.] Außzug von dem vierdten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von dem liecht vnnd ſchein.
[120.] Außzug von dem fünfften bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von vermiſchung vnnd vnuollkommenlichen vermiſcheten oder metalliſchen dingen/ etc.
[121.] Außzug von dem ſechſten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den Hetallen.
[122.] Außzug von dem ſiebendẽ bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von edlem geſtein.
[123.] Außzug vonn dem achten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den Plantis vnd erdgewechſen.
[124.] Außzug von dem neünten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den thieren wölliche von feülung wachſend.
[125.] Außzug võ dem zehenden bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den vollkommenen thieren.
[126.] Außzug vonn dem eilffcen bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von notwendigkeit deß menſchen vnnd ſeiner geſtalt.
[127.] Außzug von dem zwölfftẽ bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von des menſchen natur vnd Complexion.
[128.] Außzug vom dreizehenden bůth der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den ſinnen oder entpfindtlichheiten/ vnd dem wolluſt.
[129.] Außzug vom vierzehenden bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von der ſehl vnd dem verſtand.
[130.] Außzug von dem fünffzehenden vnd ſechtzehenden büch der Subtiliteten/ Hierony mi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von künſten vnnd weißheiten.
[131.] Außzug vom ſibenzehendẽ bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von rechten künſten/ vnd künſtlichen dingen.
[132.] Außzug von dem achtzehenden bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani DoC tors der Artzney zů Meyland/ etc. Von wunderbarlichen dingen/ vnnd vngläublichen ſachen.
[133.] Außzug vom neünzehendẽ bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von dem Teüfel vnnd ſei/ nem geſpenſt.
[134.] Außzug vom zwenzigeſten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den höchſten verſtendtnuſſen vnd Englen.
[135.] Außzug vom ein vndzwentzige ſten bůch der Subtiliteten/ Hieron. Cardani Doc/ tors der Artzney zů Meyland/ etc. Von Gott vnd der gantzen welt.
[136.] Getruckt zů Baſel durch Heinrich Petri im Mertzen Anno Domini M. D. Lix.
< >
page |< < (dlii) of 997 > >|
608dliiVon mancherley wunderbaren125[Figure 125]h c d a b g f e habend/ zwiſchen A vnnd F/ F vnnd G/ G vnnd H/ H
vnnd B.
Geleicher geſtalt wann du der circklen theil wi-
derumb zů geleich diuidiert haſt/ ſo für acht andere lini-
en auß dem Centro/ damit jren xvj ſeyend/ vnd verzeich
nen die mittel puncten zwiſchen denen/ ſo yetz gezeichnet
ſeind.
dẽnach diuidier diſe xvj mittel ſpaciẽ mit xvj ande-
ren linien/ ſo von dem centro zů der bogen abtheilungenn gezogen/ vnnd
zeichnen auch die puncten in der mitte/ zwiſchen den puncten/ da allwegen
die linien einfallend/ alſo mag man von xxxij biß zů lxiiij kom̃men/ vnnd
nach weytter wann er groß iſt/ oder bey den ſechßzechnenn beleiben/ wann
er faſt klein iſt.
Alſo iſt diſer weg vyl beſſer dañ der erſt/ dieweil die abtheilung allwegen
11Figurẽ in dz
holtz zů ma-
chen.
durch geleiche zal beſchicht/ wie ſich dann derenn am mehrſten Archimedes
gebraucht/ weil ſie leichter/ gewiſſer/ vnnd der überflüſſigen/ auch verdrüß
lichen abtheilung der linien A B nicht bedarff.
iſt auch nit vonn nöten/ die
zaal hinzů ſchreiben/ wölliches dann in dem ſchreiben vnnd durch thůn/ nit
ein kleine arbeit iſt.
man mag auch zů letſt die puncten an jren orthen eigent
licher verzeichnen.
Wann nun diſe puncten verzeichnet/ ſolt du ein ſolliche
weytte mit dem circkel zů einem yeden ſpacienn/ ſo darzwiſchen gelegen/ ſe-
tzen/ ſo weyt der ein puncten auß den zweyen ſthet/ wölcher am weytteſten
von dem centro gelegen/ wie auch vorhin angezeigt worden.
Alſo wirt das
centrum an dem erſten theil/ ſo man ſoll außfüren/ in der linien A E ſein/
darumb daß die linien A B den ſelbigen theil berüret.
deßhalben hab ich al
lein die Helicam mit acht punctẽ hin zů geſetzet.
dann in dem exempel erfor
deret man mehr ein klaren verſtand/ dann ein ſubteyle.
Wann du aber den
handel recht vollbringſt/ werden die centra alle auff die linienn/ ſo ſchnůr-
ſchlecht eine vmb die ander oben auff ſthond/ fallenn.
daß diſe beſchreibung
nit allein von deß wegen leicht/ ſonder auch weil der puncten ſtatt leichtlich
auß einer vmbfürung deß circkel vermercket werdẽ/ für alle mittel linien/
weyl die erſt mẽſur vñ weyte von {der} vorgendẽ punctẽ orthẽ abzogẽ/ für die li
nien ſo vor dẽ punct ghet.
dẽnach dienet in aller circklen theilen/ deß circkels
vmb fürung zů dem puncten/ ſo in der linien verzeichnet/ vnd in das theil
ſoll eingeſchriben werden.
Weil ich aber vorhin von dem runden holtz meldung gethon/ gefalt mir
Georgen Ioachims deß ſinnreichen manns fund hie zů ſetzen/ in wölchem
er vns lernet wie man die figuren auff das holtz reyſſen möge.
nim̃ ein hert/
rund/ vnnd außgebutzet holtz/ dz nit gar zů grün nach dürr iſt/ einer fauſt
dick/ o{der} größer/ vnd laß es etlich tag in dz waſſer biß es geſchwilt/ vñ bereit
126[Figure 126] dann diſes mit einem eyſen ſtempffel/ vnnd höltzenen hammer/ allge
mach wol.
es ſoll aber ein weckẽ ſein mitt einem anhang wie du hie bey
ſeytz ſichſt/ damit er nit tieffer möge hinein ghen.
wann du es nach dei
nem willen außbereittet/ ſo mach das holtz lautter vnnd glatt/ mitt
einem eyſen ſo weyt vnnd der eyſen ſtempffel hinein gangen.
darnach laß es
in dem ſchatten trücknen.
dann wann das holtz mit gewalt getrücknet/ ſo gi
bet es blatteren hinauß.
alſo wirt es gemachet wie du begeret haſt. doch ſoll
der ſtempffel nitt zů ſpitz/ ſonder ein klein ſtumpff ſein.
Man mag die bůchſtaben nit alle auß einer quadraten vnnd viereckech-
22Bůchſtaben
zů machen.
tigen figur haben (ich red yetz von Lateiniſchen) ſie ſeyen groß oder klein.

Text layer

  • Dictionary

Text normalization

  • Original

Search


  • Exact
  • All forms
  • Fulltext index
  • Morphological index