Cardano, Geronimo, Offenbarung der Natur und natürlicher dingen auch mancherley subtiler würckungen

Table of contents

< >
[111.] Warumb diſe bücher geſchriben/ vnnd von deren nutzbarkeit/ Das c Capittel.
[112.] Von Subtiliteten. Von ſeltzammen ſachen.
[113.] END.
[114.] Ein kurtzer außzug vnd inhalt aller fürnemmen vnd nutzlicher puncten vnd ar@@k/ len/ ſo in des hochgelerten Hieronymi Cardani/ artzet zů Meyland/ ein vnnd zwentzig bücheren von den ſubteylen hendlen begriffen. Allen liebhabern der nateürlichen vnd künſt-lichen ſachen/ gantz luſtig vnnd nutz-lich zůleſen. Verteütſchet vnnd geordnet durch D. Heinricum Pantaleonem/ in der Vniuerſitet zů Baſel ordenli-chen vnd beſtelten Phyſicum. Anno M. D. lix.
[115.] Dem Erſamen vnd Weiſen her ren Lucas Gebhart/ burger vnnd des Rath in der loblichen ſtatt Baſel/ ſeinem günſtigen lieben herren vnd gůten fründ/ gnad vnnd frid von Gott vnſerem Herren.
[116.] Außzug vonn dem erſten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von anfen gen/ materi/ geſtalt/ vnnd nateürlichen bewegungen.
[117.] Außzug von dem anderen bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den Elementen vnd deren bewegung oder wirckungen.
[118.] Außzug vonn dem dritten bůch der Dubtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von dem Himmel.
[119.] Außzug von dem vierdten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von dem liecht vnnd ſchein.
[120.] Außzug von dem fünfften bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von vermiſchung vnnd vnuollkommenlichen vermiſcheten oder metalliſchen dingen/ etc.
[121.] Außzug von dem ſechſten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den Hetallen.
[122.] Außzug von dem ſiebendẽ bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von edlem geſtein.
[123.] Außzug vonn dem achten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den Plantis vnd erdgewechſen.
[124.] Außzug von dem neünten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den thieren wölliche von feülung wachſend.
[125.] Außzug võ dem zehenden bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den vollkommenen thieren.
[126.] Außzug vonn dem eilffcen bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von notwendigkeit deß menſchen vnnd ſeiner geſtalt.
[127.] Außzug von dem zwölfftẽ bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von des menſchen natur vnd Complexion.
[128.] Außzug vom dreizehenden bůth der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den ſinnen oder entpfindtlichheiten/ vnd dem wolluſt.
[129.] Außzug vom vierzehenden bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von der ſehl vnd dem verſtand.
[130.] Außzug von dem fünffzehenden vnd ſechtzehenden büch der Subtiliteten/ Hierony mi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von künſten vnnd weißheiten.
[131.] Außzug vom ſibenzehendẽ bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von rechten künſten/ vnd künſtlichen dingen.
[132.] Außzug von dem achtzehenden bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani DoC tors der Artzney zů Meyland/ etc. Von wunderbarlichen dingen/ vnnd vngläublichen ſachen.
[133.] Außzug vom neünzehendẽ bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von dem Teüfel vnnd ſei/ nem geſpenſt.
[134.] Außzug vom zwenzigeſten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den höchſten verſtendtnuſſen vnd Englen.
[135.] Außzug vom ein vndzwentzige ſten bůch der Subtiliteten/ Hieron. Cardani Doc/ tors der Artzney zů Meyland/ etc. Von Gott vnd der gantzen welt.
[136.] Getruckt zů Baſel durch Heinrich Petri im Mertzen Anno Domini M. D. Lix.
< >
page |< < (dlxix) of 997 > >|
625dlxixſachen/ Das dreizehend bůch. am beſten/ ſo vorhin gebraucht worden/ dieweil er weicher vnnd ſubteyler
iſt/ vnd das eyſen etwas glantzender machet.
Es möchte yemand diſes zů vylachten/ dañ in ſo kleinem handel von nö
ten.
es iſt aber vngleüblich zů ſagen was großen nutz es bringt/ wann die in
ſtrument recht bereittet/ denẽ ſo für vnd für mit ſchreiben vmbghond.
dañ
die arbeit wirt geminderet/ vnd iſt minder verdruß darbey.
man mag auch
mehr außrichten vnd alles luſtiger.
Du ſolt auch eingedenck ſein daß du al-
le geſchirr/ darzů die ſeiden vnd ſchwom̃ zů mehrmalen abweſcheſt/ dann es
fallet leichtlich der wůft hinein/ alſo daß die dintẽ nit gern fleüſſet/ dz auch
dolckechtig bůchſtaben/ vnd voll wůſt werdend/ wölches dann gar ſchandt
lich iſt.
Alſo ſthet es auch mit den federen. es hinderet auch die dürre dintẽ/
daß diſes ſo weich nit recht flieſſen mag.
wann ſie auch zů hert bey einander/
fallet etwan ein gantzer klotzen harauß/ vorauß wañ deren vyl iſt/ vnd be-
ſcheißt die geſchrifft.
darum̃ iſt gůt daß du die feder vorhin ſchütteſt ehe dañ
du ſchreibſt.
es iſt auch gůt daß man/ ſo offt geſchriben/ die federẽ wider trü
ckne vnd ſeübere.
es ſoll der mehrtheil dinten außwendig der federẽ ſein/ o-
der hinauß geblaſen werden.
dañ wañ deren zů vyl iñwendig/ fallet ſie eins
mal hinauß/ vñ verdilcket die bůchſtaben.
Es ſoll {der} Smirgel/ daran man
die meſſerlin wetzet gar dünn/ auch waſſer darbey ſein/ dann wañ er nit ſub
teyl vnd dünn/ ſo verderbt er ſie.
wañ kein waſſer darbey/ mag man wenig
außrichten.
darumb iſt er beſſer (wie geſagt) wann er auß teglichem brauch
etwas verſchliſſen iſt.
dann er höret ſchier ehe auff/ dann er recht möge auß
butzen vnd wetzen.
Alſo iſt es ein andere rechnung zů lernen/ was in einer ye
den ſach notwẽdig/ vñ ein andere zů gebrauchẽ/ vñ ein andere wz für vnkõ-
lichkeit volget/ wañ man es nit recht braucht/ vnd ein andere die vrſach zů
wüſſen warumb etwas nutz oder ſchad ſeye.
Wölcher vnderſcheid in allẽ din
gen/ deren brauch geleert wirt/ gantz nutzlich zů wüſſen iſt.
Man trücknet alles das ſo geſchribẽ alſo auff/ daß es eintweders für ſich
11Geſchriben
ding zů trück-
nen.
ſelbs trocken wirt/ wölches dann die beſte weyß iſt/ ſo veerr man zeyt vnnd
weil darzů hat/ oder bey dem feüwr/ oder mit ſtaub/ o{der} gebülfferet metall/
oder anderem papeyr.
Das papeyr wirt durch das feüwr verletzet/ vnd trü
cknet es nit gleichlich.
das papeyr aber wölches nit geleimbt (dañ man brau
chet allein diſes darzů) machet die dinten flieſſen/ vnnd nimmet den bůch-
ſtaben vyl von jrer ſchönen geſtalt.
doch iſt es beſſer wann man an der ande
ren ſeyten auff dem papeyr ſchreiben ſoll/ wie hargegen das bulffer vnd der
ſtaub dann vnnütz/ ſonſt drücknet er das papeyr gar bald.
es drücknen auch
die ſegſpen/ vnd das ſand/ vnd der gebrant kißling/ wann man den zů bulf
fer geſtoſſen.
Diſes iſt beſſer dann das ſand. vnder dem ſand iſt diſes am be-
ſten ſo rein vnnd ſchwartz iſt.
wann es gebrennet worden/ mag nicht beſſers
funden werden.
es iſt auch diſes beſſer dann das bulffer ſo von dem metall
kommet.
Vnder diſem wirt für das beſt gehalten/ ſo von dem möſch gefey-
let iſt.
dann ob diſes wol ſchwer/ iſt es doch leichter dann dz ander/ vnd ſcher
net mehr.
wölches die dinten an ſich zeücht/ hanget zů faſt an. wölche ſie nit
an ſich ziechen/ trücknen langſam vnnd ſeind hert.
was hert iſt/ dienet nitt
wol/ wann man auff der anderen ſeyten ſchreiben ſoll.
Der bůchtruckerey dinten vnnd farb (als vorgeſagt) machet man vonn
22Bůchtrucke-
rey.
dem růß/ leinſamen/ vnd öl/ alſo wirt ſie geleicher vnnd ſubteyler dann an
dere dinten/ darzů gar ſchwartz/ vnd hencket ſich treffenlich faſt an.

Text layer

  • Dictionary

Text normalization

  • Original

Search


  • Exact
  • All forms
  • Fulltext index
  • Morphological index