Cardano, Geronimo, Offenbarung der Natur und natürlicher dingen auch mancherley subtiler würckungen

Table of contents

< >
[111.] Warumb diſe bücher geſchriben/ vnnd von deren nutzbarkeit/ Das c Capittel.
[112.] Von Subtiliteten. Von ſeltzammen ſachen.
[113.] END.
[114.] Ein kurtzer außzug vnd inhalt aller fürnemmen vnd nutzlicher puncten vnd ar@@k/ len/ ſo in des hochgelerten Hieronymi Cardani/ artzet zů Meyland/ ein vnnd zwentzig bücheren von den ſubteylen hendlen begriffen. Allen liebhabern der nateürlichen vnd künſt-lichen ſachen/ gantz luſtig vnnd nutz-lich zůleſen. Verteütſchet vnnd geordnet durch D. Heinricum Pantaleonem/ in der Vniuerſitet zů Baſel ordenli-chen vnd beſtelten Phyſicum. Anno M. D. lix.
[115.] Dem Erſamen vnd Weiſen her ren Lucas Gebhart/ burger vnnd des Rath in der loblichen ſtatt Baſel/ ſeinem günſtigen lieben herren vnd gůten fründ/ gnad vnnd frid von Gott vnſerem Herren.
[116.] Außzug vonn dem erſten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von anfen gen/ materi/ geſtalt/ vnnd nateürlichen bewegungen.
[117.] Außzug von dem anderen bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den Elementen vnd deren bewegung oder wirckungen.
[118.] Außzug vonn dem dritten bůch der Dubtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von dem Himmel.
[119.] Außzug von dem vierdten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von dem liecht vnnd ſchein.
[120.] Außzug von dem fünfften bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von vermiſchung vnnd vnuollkommenlichen vermiſcheten oder metalliſchen dingen/ etc.
[121.] Außzug von dem ſechſten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den Hetallen.
[122.] Außzug von dem ſiebendẽ bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von edlem geſtein.
[123.] Außzug vonn dem achten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den Plantis vnd erdgewechſen.
[124.] Außzug von dem neünten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den thieren wölliche von feülung wachſend.
[125.] Außzug võ dem zehenden bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den vollkommenen thieren.
[126.] Außzug vonn dem eilffcen bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von notwendigkeit deß menſchen vnnd ſeiner geſtalt.
[127.] Außzug von dem zwölfftẽ bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von des menſchen natur vnd Complexion.
[128.] Außzug vom dreizehenden bůth der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den ſinnen oder entpfindtlichheiten/ vnd dem wolluſt.
[129.] Außzug vom vierzehenden bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von der ſehl vnd dem verſtand.
[130.] Außzug von dem fünffzehenden vnd ſechtzehenden büch der Subtiliteten/ Hierony mi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von künſten vnnd weißheiten.
[131.] Außzug vom ſibenzehendẽ bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von rechten künſten/ vnd künſtlichen dingen.
[132.] Außzug von dem achtzehenden bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani DoC tors der Artzney zů Meyland/ etc. Von wunderbarlichen dingen/ vnnd vngläublichen ſachen.
[133.] Außzug vom neünzehendẽ bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von dem Teüfel vnnd ſei/ nem geſpenſt.
[134.] Außzug vom zwenzigeſten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den höchſten verſtendtnuſſen vnd Englen.
[135.] Außzug vom ein vndzwentzige ſten bůch der Subtiliteten/ Hieron. Cardani Doc/ tors der Artzney zů Meyland/ etc. Von Gott vnd der gantzen welt.
[136.] Getruckt zů Baſel durch Heinrich Petri im Mertzen Anno Domini M. D. Lix.
< >
page |< < (ciij) of 997 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="de" type="free">
        <div xml:id="echoid-div154" type="section" level="1" n="23">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s3597" xml:space="preserve">
              <pb o="ciij" file="0159" n="159" rhead="ſachen/ Das dritt bůch."/>
            tumen oder auß einem kraut/ ſo an dem geſtad wachßet/ oder auß der beü-
              <lb/>
            men hartz/ oder auß einerley anderen materey/ ſo zů nidereſt inn dem meer
              <lb/>
            ſein möchte/ entſtande. </s>
            <s xml:id="echoid-s3598" xml:space="preserve">dann es hatt ſeinen vrſprung oben auff/ da dañ die
              <lb/>
            meerkelber whonend. </s>
            <s xml:id="echoid-s3599" xml:space="preserve">doch iſt der waarheit nitt vngemäß/ daß diſes etwas
              <lb/>
            durch den bittumen gemehret werde/ weil er auch deſſen arth iſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s3600" xml:space="preserve">dann es ha
              <lb/>
            bend die beid ein matery/ namlich ein feißte vnd wol gekochet feüchtigkeit.</s>
            <s xml:id="echoid-s3601" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s3602" xml:space="preserve">Es iſt aber auch inn dem Agſtein/ was von dem thier baß gekochet iſt/
              <lb/>
            vnnd minder jrrdiſch/ von wegen deß meers. </s>
            <s xml:id="echoid-s3603" xml:space="preserve">Der bitumen aber hatt mehr
              <lb/>
            jrrdiſch vnnd verbrennets.</s>
            <s xml:id="echoid-s3604" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s3605" xml:space="preserve">Der biſem aber ſchmecket baß/ vnnd iſt nitt ſo hert/ dieweil der Sonnen
              <lb/>
            werme den baß kochet. </s>
            <s xml:id="echoid-s3606" xml:space="preserve">es werdend alle ding faſt ab der kelte herter. </s>
            <s xml:id="echoid-s3607" xml:space="preserve">Es bren
              <lb/>
            nendt aber beid materien/ von wegen der feißte vnnd kochung.</s>
            <s xml:id="echoid-s3608" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s3609" xml:space="preserve">Alſo ſeye diſes/ von wöllichem vorgeſagt/ genůgſam eroffnet. </s>
            <s xml:id="echoid-s3610" xml:space="preserve">Es mögen
              <lb/>
            aber alle Metalliſche ding leichtlicher verenderet werden/ dann die überi-
              <lb/>
            gen Metall. </s>
            <s xml:id="echoid-s3611" xml:space="preserve">dann ſie ſeind vnuollkommener als der Salpeter/ ſaltz/ ſchwä-
              <lb/>
            bel/ bitumen/ chalcant/ chalcitis/ vnnd miſy. </s>
            <s xml:id="echoid-s3612" xml:space="preserve">Es iſt auch das berg gryen
              <lb/>
            dem gemeinen Alun (ſo Rocha genennet wirt) alſo geleich/ daß auß der wä
              <lb/>
            ſchung deß alten Alun/ das Chryſocolla vnnd berg grien entſthet.</s>
            <s xml:id="echoid-s3613" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s3614" xml:space="preserve">Dieweil wir von dem Chryſocollen ſo kunſtlich zůbereittet an einem an-
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0159-01" xlink:href="note-0159-01a" xml:space="preserve">Chryſocolla.</note>
            deren orth meldung gethon/ wöllend wir yetz von dem nateürlichen reden.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s3615" xml:space="preserve">diſes iſt ein waſſerige matery/ wölliche etwan inn dem gold oder ſilbergrů-
              <lb/>
            ben/ auch zů zeytten inn ertzgrůben gefunden wirt/ alſo daß etwan das waſ
              <lb/>
            ſer bey den Metallen iſt weil es jrrdiſch vnnd ſubteil/ vnd die Metall zwin-
              <lb/>
            get zů flieſſen vnnd zůſamen kommen. </s>
            <s xml:id="echoid-s3616" xml:space="preserve">doch iſt diſes ſo man gemeinlich zůſa
              <lb/>
            men liſet voll ſteinlinn vnnd kaath/ zů wöllichem man ſpäck thůt. </s>
            <s xml:id="echoid-s3617" xml:space="preserve">Alſo wirt
              <lb/>
            ein vermiſchete matery auß kaath vnd ſtein.</s>
            <s xml:id="echoid-s3618" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s3619" xml:space="preserve">Es wachſſen aber die ſteinlin im kaat durch das geſotten waſſer/ nitt an-
              <lb/>
            dereſt dann der Salpeter. </s>
            <s xml:id="echoid-s3620" xml:space="preserve">wann er aber kunſtlich zů ſeiner vollkommen-
              <lb/>
            heit gebracht/ iſt er dẽ alat alſo geleich/ das auch die Goldſchmid dardurch
              <lb/>
            betrogen werden. </s>
            <s xml:id="echoid-s3621" xml:space="preserve">Er hatt gemeinlich ein lange gſtalt/ ſo doch der alat vier
              <lb/>
            eckächt/ oder rotund iſt/ vnnd am geſchmack nitt alſo zůſamen ziehend/ ſon
              <lb/>
            der ein mittel arth vnder dem ſüſſen vñ feißten. </s>
            <s xml:id="echoid-s3622" xml:space="preserve">er macht die Metall ſchmel
              <lb/>
            tzen vnnd füget ſie zůſamen. </s>
            <s xml:id="echoid-s3623" xml:space="preserve">wann man auch diſen brent/ laſſet er
              <lb/>
            minder äſchen dan der alat hinder jhm. </s>
            <s xml:id="echoid-s3624" xml:space="preserve">Es iſt aber ein theil
              <lb/>
            deß Metall/ wie man das in der würckung/ vnnd auß
              <lb/>
            den orthen da er entſpringt/ erlernen mag.</s>
            <s xml:id="echoid-s3625" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>