Cardano, Geronimo, Offenbarung der Natur und natürlicher dingen auch mancherley subtiler würckungen

Table of contents

< >
[111.] Warumb diſe bücher geſchriben/ vnnd von deren nutzbarkeit/ Das c Capittel.
[112.] Von Subtiliteten. Von ſeltzammen ſachen.
[113.] END.
[114.] Ein kurtzer außzug vnd inhalt aller fürnemmen vnd nutzlicher puncten vnd ar@@k/ len/ ſo in des hochgelerten Hieronymi Cardani/ artzet zů Meyland/ ein vnnd zwentzig bücheren von den ſubteylen hendlen begriffen. Allen liebhabern der nateürlichen vnd künſt-lichen ſachen/ gantz luſtig vnnd nutz-lich zůleſen. Verteütſchet vnnd geordnet durch D. Heinricum Pantaleonem/ in der Vniuerſitet zů Baſel ordenli-chen vnd beſtelten Phyſicum. Anno M. D. lix.
[115.] Dem Erſamen vnd Weiſen her ren Lucas Gebhart/ burger vnnd des Rath in der loblichen ſtatt Baſel/ ſeinem günſtigen lieben herren vnd gůten fründ/ gnad vnnd frid von Gott vnſerem Herren.
[116.] Außzug vonn dem erſten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von anfen gen/ materi/ geſtalt/ vnnd nateürlichen bewegungen.
[117.] Außzug von dem anderen bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den Elementen vnd deren bewegung oder wirckungen.
[118.] Außzug vonn dem dritten bůch der Dubtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von dem Himmel.
[119.] Außzug von dem vierdten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von dem liecht vnnd ſchein.
[120.] Außzug von dem fünfften bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von vermiſchung vnnd vnuollkommenlichen vermiſcheten oder metalliſchen dingen/ etc.
[121.] Außzug von dem ſechſten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den Hetallen.
[122.] Außzug von dem ſiebendẽ bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von edlem geſtein.
[123.] Außzug vonn dem achten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den Plantis vnd erdgewechſen.
[124.] Außzug von dem neünten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den thieren wölliche von feülung wachſend.
[125.] Außzug võ dem zehenden bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den vollkommenen thieren.
[126.] Außzug vonn dem eilffcen bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von notwendigkeit deß menſchen vnnd ſeiner geſtalt.
[127.] Außzug von dem zwölfftẽ bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von des menſchen natur vnd Complexion.
[128.] Außzug vom dreizehenden bůth der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den ſinnen oder entpfindtlichheiten/ vnd dem wolluſt.
[129.] Außzug vom vierzehenden bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von der ſehl vnd dem verſtand.
[130.] Außzug von dem fünffzehenden vnd ſechtzehenden büch der Subtiliteten/ Hierony mi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von künſten vnnd weißheiten.
[131.] Außzug vom ſibenzehendẽ bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von rechten künſten/ vnd künſtlichen dingen.
[132.] Außzug von dem achtzehenden bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani DoC tors der Artzney zů Meyland/ etc. Von wunderbarlichen dingen/ vnnd vngläublichen ſachen.
[133.] Außzug vom neünzehendẽ bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von dem Teüfel vnnd ſei/ nem geſpenſt.
[134.] Außzug vom zwenzigeſten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den höchſten verſtendtnuſſen vnd Englen.
[135.] Außzug vom ein vndzwentzige ſten bůch der Subtiliteten/ Hieron. Cardani Doc/ tors der Artzney zů Meyland/ etc. Von Gott vnd der gantzen welt.
[136.] Getruckt zů Baſel durch Heinrich Petri im Mertzen Anno Domini M. D. Lix.
< >
page |< < (cccclxxxviij) of 997 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="de" type="free">
        <div xml:id="echoid-div695" type="section" level="1" n="66">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s15773" xml:space="preserve">
              <pb o="cccclxxxviij" file="0544" n="544" rhead="Von mancherlei wunderbaren"/>
              <figure xlink:label="fig-0544-01" xlink:href="fig-0544-01a" number="80">
                <variables xml:id="echoid-variables61" xml:space="preserve">o a e b g f n d m l k h</variables>
              </figure>
            Centrum gãg ge-
              <lb/>
            ſtrackt durch A D
              <lb/>
            C. </s>
            <s xml:id="echoid-s15774" xml:space="preserve">ſchnůr ſchlecht
              <lb/>
            ob diſem gãg deß
              <lb/>
            zeigers oder Com
              <lb/>
            paß ſchattẽ C H.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s15775" xml:space="preserve">der zeiger ſeye C
              <lb/>
            D. </s>
            <s xml:id="echoid-s15776" xml:space="preserve">diſes obereſt
              <lb/>
            theil D ſeye mitt
              <lb/>
            dẽ Cẽtro ein ding/
              <lb/>
            von wegen der er
              <lb/>
            dẽ/ ſo klein iſt/ vñ
              <lb/>
            zů der Soñen hö
              <lb/>
            he gerechnet. </s>
            <s xml:id="echoid-s15777" xml:space="preserve">deß
              <lb/>
            lands weytte ſeye
              <lb/>
            A B. </s>
            <s xml:id="echoid-s15778" xml:space="preserve">deßhalbenn
              <lb/>
            wirt dz B deß Aequinoctien punctẽ ſein. </s>
            <s xml:id="echoid-s15779" xml:space="preserve">Vñ nem̃e man dañ zů beiden ſeitẽ
              <lb/>
            xxiij grad oder theil vñ ein halbẽ/ damit der Solſtitien punctẽ ſeyen E vñ
              <lb/>
            F. </s>
            <s xml:id="echoid-s15780" xml:space="preserve">ſo iſt gewüß daß der eccentriſch circkel/ ſo nit in einem centro oder mitel
              <lb/>
            puncten ſthet/ an dem ſchatten nicht enderẽ wirt (Ob wol das O höher dañ
              <lb/>
            das N ſthet nach dem zwölfften theil eines halben Diameters an der ſoñen
              <lb/>
            eccentrico. </s>
            <s xml:id="echoid-s15781" xml:space="preserve">dann alſo großer vnderſcheid iſt von dem Apogeo biß zů ſeinem
              <lb/>
            gegen theil) dann es ſeye die ſonn in dem O oder N/ ſo ligt nicht daran. </s>
            <s xml:id="echoid-s15782" xml:space="preserve">dañ
              <lb/>
            der ſchatten iſt C M. </s>
            <s xml:id="echoid-s15783" xml:space="preserve">Wann man nun ein ſchattẽ erlernet/ namlich C K/
              <lb/>
            als die Soñ im G ſthet/ würſt du auß der erklärung taflen wüßen wie groß
              <lb/>
            G B ſeye/ auch deß equinocktiſchen circkels ſtatt/ vnd der Solſtitien/ wañ
              <lb/>
            du ſchon deß lands breite vnd gelegen heit nit hetteſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s15784" xml:space="preserve">dẽnach in deß circkels
              <lb/>
            theil E F/ beſchreib das orth nach der größe/ ſo die erklärũg der ſoñen ſtatt
              <lb/>
            angibt/ ye nach zweyen tagen welche zůſammen ſtim̃en. </s>
            <s xml:id="echoid-s15785" xml:space="preserve">wann ſollichs voll-
              <lb/>
            bracht/ ſo leg dein linial auff die verzeichnetẽ puncten/ an deß circkels theil
              <lb/>
            E F/ vnnd auff den mitel puncten D. </s>
            <s xml:id="echoid-s15786" xml:space="preserve">wo nun die regel oder linial die linien
              <lb/>
            B C zertheilen/ da wirt deß ſchatten orth zů mittag in den ſelbigen tagen
              <lb/>
            ſthen. </s>
            <s xml:id="echoid-s15787" xml:space="preserve">Wann du daßelbig erfunden/ ſoltu noch der ſelbigen proportz dei
              <lb/>
            nes Compaß mitag linien abtheilen/ die nam̃en vnd anders darzů ſchreibẽ.</s>
            <s xml:id="echoid-s15788" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s15789" xml:space="preserve">Weil nun diſe vier vollbracht/ iſt noch überig daß wir auß der ſoñen ſcha
              <lb/>
            ten/ durch den zeiger/ die zeyt ſtund erkeñen/ wie es die Römer in dẽ brauch
              <lb/>
            gehabt. </s>
            <s xml:id="echoid-s15790" xml:space="preserve">dann du wirſt auß diſer auch die gleiche ſtund erkennen/ dann es iſt
              <lb/>
            darzů geſchribẽ/ der tag ſeye wie lang er wölle. </s>
            <s xml:id="echoid-s15791" xml:space="preserve">wañ du die vngeleiche ſtundẽ/
              <lb/>
            ſo dir bekañt/ durch die ſtũden zeüchſt/ ye noch deß tags größe/ vnd dẽnach
              <lb/>
            das harauß kommet mit xij abtheileſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s15792" xml:space="preserve">Ein exempel. </s>
            <s xml:id="echoid-s15793" xml:space="preserve">ich hab auß dem zei-
              <lb/>
              <figure xlink:label="fig-0544-02" xlink:href="fig-0544-02a" number="81">
                <variables xml:id="echoid-variables62" xml:space="preserve">p q r d t ſ e</variables>
              </figure>
            ger die fünffte ſtund im tag/ wann der tag neün
              <lb/>
            theil/ vñ dreytheil auß fünffẽ hatt. </s>
            <s xml:id="echoid-s15794" xml:space="preserve">ſo zeüch ich die
              <lb/>
            neün theil/ vnd drey fünffte theil in fünff theil/
              <lb/>
            ſo werdẽ xlviij theil darauß. </s>
            <s xml:id="echoid-s15795" xml:space="preserve">diſes theil ich durch
              <lb/>
            xij/ ſo kom̃end viere. </s>
            <s xml:id="echoid-s15796" xml:space="preserve">diſes iſt eigentlichen die ge-
              <lb/>
            leiche ſtund. </s>
            <s xml:id="echoid-s15797" xml:space="preserve">damit du nun die ſelbigẽ vngeleichẽ
              <lb/>
            ſtunden habeſt/ ſo beſchreib die Mittags linien/
              <lb/>
            vnd mach die linien D P vnd D Q ſo zů </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>