Cardano, Geronimo, Offenbarung der Natur und natürlicher dingen auch mancherley subtiler würckungen

Table of contents

< >
[121.] Außzug von dem ſechſten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den Hetallen.
[122.] Außzug von dem ſiebendẽ bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von edlem geſtein.
[123.] Außzug vonn dem achten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den Plantis vnd erdgewechſen.
[124.] Außzug von dem neünten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den thieren wölliche von feülung wachſend.
[125.] Außzug võ dem zehenden bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den vollkommenen thieren.
[126.] Außzug vonn dem eilffcen bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von notwendigkeit deß menſchen vnnd ſeiner geſtalt.
[127.] Außzug von dem zwölfftẽ bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von des menſchen natur vnd Complexion.
[128.] Außzug vom dreizehenden bůth der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den ſinnen oder entpfindtlichheiten/ vnd dem wolluſt.
[129.] Außzug vom vierzehenden bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von der ſehl vnd dem verſtand.
[130.] Außzug von dem fünffzehenden vnd ſechtzehenden büch der Subtiliteten/ Hierony mi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von künſten vnnd weißheiten.
[131.] Außzug vom ſibenzehendẽ bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von rechten künſten/ vnd künſtlichen dingen.
[132.] Außzug von dem achtzehenden bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani DoC tors der Artzney zů Meyland/ etc. Von wunderbarlichen dingen/ vnnd vngläublichen ſachen.
[133.] Außzug vom neünzehendẽ bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von dem Teüfel vnnd ſei/ nem geſpenſt.
[134.] Außzug vom zwenzigeſten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den höchſten verſtendtnuſſen vnd Englen.
[135.] Außzug vom ein vndzwentzige ſten bůch der Subtiliteten/ Hieron. Cardani Doc/ tors der Artzney zů Meyland/ etc. Von Gott vnd der gantzen welt.
[136.] Getruckt zů Baſel durch Heinrich Petri im Mertzen Anno Domini M. D. Lix.
< >
page |< < (li) of 997 > >|
107liſachen/ Das erſt bůch.
Deßhalben wann das waſſer von ſeinem ablauff in die ebne kom̃et/ laßt
die bewegung nach/ vnd wann es widerumb angeth hinab zůlauffen/ wirt
die gemehret/ vnd ſchneller/ dann das es der mehren theil am anfang durch
die berg fallet/ vnd auch deſter ſchneller laufft/ vnd wann es zů dem meer
kommet/ findet es ein hindernuß vnd laufft langſamer/ darumb iſt es inn
der mitte/ vnd bald hernach am aller ſchnelleſten.
gleicher gſtalt/ bey dem
11warumb die
f üſs bey dem
vrſprüg dünn
ſeind.
end am aller tüffeſten/ vnnd bey dem anfang am aller nidereſten/ darumb
ſeind die flüß nit allein auß mangel der waſſeren/ ſonder auch das die gera
den linien/ nit weit von der linien des runs/ auß notwendigkeit gar nider.
wann nun das waſſer über das port geht/ lauffet es gleich über/ vnnd diſes
zů end des waſſers/ als in dem Pado bey Ferrar vnnd Mantua.
dann das
port ſoll der geraden linien gleich ſein/ wiewol der erden gelegenheit etwas
niderer iſt/ dann das waſſer lauffet dahin.
Wañ es auch zů dem meer kom-
met/ weil daſſelbig orth zůnidereſt iſt/ růwet es/ aber es hatt die natur den
ablauff vnnd zůlauff erfunden/ domit das waſſer nit faulete.
Darumb iſt
offenbar das die waſſerleitung nit an der größe der teüchlen gelegen/ ſon-
der (wie geſagt) wann man die proportz der breite behaltet.
Deßhalben be-
greiffe das mundloch zwey lot waſſer deſſen weite hab B C.
die
13[Figure 13]a b c d14[Figure 14]e f g15[Figure 15]l h k m höhe aber A B wir wöllend aber ein vierfachẽ anfang machẽ/
vnd ſeye die breite B D/ die höhe auch alſo/ wie angezeigt iſt.
Nun ſetzend wir auch darzů F G/ dz zweyfach gegen B C/ vñ
E F/ ſo zwifach gegẽ A B.
darumb wirt E F G auß dem ſo von
Euclide bewiſen iſt/ vierfach gegen A B C/ vnnd dem A B
D geleich.
Nun ſeye widerumb ein rundes mundloch vnnd
vrſprung/ wölches halber theil H K dem A B C geleich iſt/
oder gantz eines vnuermercklichen vnderſcheyds/ daß das
L M abermal gegen dem H K zwifach.
vnd ſeye das waſſer ſo
durch das H K lauffet gerad zwey lot/ weil auch das H K ni-
derer iſt dañ das A B/ ſo wirt auch auß dem ſo vor angezeigt/
das H K kleiner ſein dann das A B C.
Weil auch das waſſer/
ſo durch den vrſprung L M lauffet/ langſamer fleüſſet/ wirt
es achtlot minder haben/ dann wañ es gleich lieffe/ wnrde es
jnen gleich ſein.
vyl minder das durch E F G laufft/ weil es
zwey malen tieffer an dem waſſer iſt.
Darumb mag man al ein
das waſſer abmeſſen/ nach den vier eckẽ zů obereſt/ in der
breite des fundaments/ nit nach der liniẽ/ wölche bey der
proportz in mitten ſeind.
in den teüchlẽ aber keines wegs/
dann es wurde allwegen dem keüffer ein ſchaden darauß
entſthan.
Damit wir aber beyde auſſerſte trib haben des
waſſers/ wañ es in einer wag ſtath/ iſt es in mitten/ vnnd
lauffet nit/ ſonder ſteth ſtill.
wañ es aber geſtracks geht/ iſt es am gröſten/
wann die bleywag hinab ſicht.
überſich aber gar keines. alſo treibt es das
zünglin o{der} tächlin nit/ wölches waſſer aber in der wag ſtaht/ treibt die leff
zen/ darũb hatt es nit gar kein bewegũg/ doch wirt es hin{der}halten dz es nit
lauffet.
Hie möcht mir aber yemand fürwerffen/ wañ es dz waſſer ſo hin
ab lauffet/ an ſich zeücht/ wirt der kenel gar außgeſogen?
wölche rechnũg
auch in den teüchlen beſchehen mag.
Darumb můß allein das waſſer des
gantzen bach/ oder allein ein theyl ſchneller lauffen/ vnd alſo getheilt vnd

Text layer

  • Dictionary

Text normalization

  • Original
  • Regularized
  • Normalized

Search


  • Exact
  • All forms
  • Fulltext index
  • Morphological index