Cardano, Geronimo, Offenbarung der Natur und natürlicher dingen auch mancherley subtiler würckungen

Table of contents

< >
[21.] Von deß geſtirns Wirckung vnnd Einfluß Das xiij Cap.
[22.] Hieronymi Cardani Doctors der Artznei zů Meyland von Mancherlei wun/ derbaren/ nateürlichen/ vnd kunſtlichen ſachen/ Das dritt Bůch. Von den vermiſchungen in gemein. Der vermiſchecen dingen eigenſchafft/ Das xiij. Capitel.
[23.] Von den Metalliſchen dingen/ Das xv. Capitel.
[24.] Hieronymi Cardani Doctors der Artznei zů Meyland von Mancherlei wun/ derbaren/ nateürlichen/ vnnd kunſtlichen ſachen/ Das viert Bůch Von Metallen/ Das ſechßzehend Capittel.
[25.] Hieronymi Cardani Doctors der Artznei zů Meyland von Mancherlei wun/ derbaren/ nateürlichen/ vnd kunſtlichen ſachen/ Das fünfft Bůch. Von dem geſtirn. Der ſteinen natur/ wachſſung/ vnd vnderſcheid/ Das xvij. Capittel.
[26.] Von den Edlen geſteinen/ Das xviij. Crpitel.
[27.] Von der ſteinen wunderwerck-Das xix. Capittel.
[28.] Hieronymi Cardani Doctors der Artznei zů Meyland von Mancherlei wun/ derbaren/ nateürlichen/ vnnd kunſtlichen ſachen/ Das ſechſt Bůch Von den zweigen oder gewechſen/ vnnd was daruon kommet. Von den gewächſen vnnd jren vnderſchei-den/ Das xx. Capittel.
[29.] Von Planten vnnd gewechſen/ ſo anzeigend daß waſſer vnder jhnen vorhanden ſeye/ Das xxj. Capittel.
[30.] Von der gewächſen wunderzeichen-Das xxij. Capitel.
[31.] Wie man die Plantas vnnd gewächs inn gůtem bauw vnnd ehren halten ſoll/ Das xxiij. Capitel.
[32.] Von wein vnd eſſig/ Das xxiiij. Capitel.
[33.] Von anderen Saten vnnd dem Honig/ Das xxv. Capittel.
[34.] Wie die ding erhalten werdend/ ſo von den Plan tis oder gewächſen harkommend/ Das xxvj. Capittel.
[35.] Hieronymi Cardani Doctors der Artznei zů Meyland von Mancherlei wun/ derbaren/ nateürlichen vnnd kunſtlichen ſachen/ Das ſibend Bůch Von den chieren/ vnnd was von inen kommet. Ein gemeine rechnung der thieren/ vnnd jr vnderſcheid/ das xxvij Capittel.
[36.] Von den vnuolkommen chieren/ Das xxviij. Capitell.
[37.] Von den Schlangen/ Das xxjx Capittel.
[38.] Wie man die kriechenden thier vnnd andere der geleichen vertreiben ſoll/ das xxx Capittel.
[39.] Von vierfüſſigen thieren/ das xxxj Capittel.
[40.] Wie man zů den vierfüſſigen thieren ſorg haben ſoll/ das xxxij Capittel.
[41.] Von der vierfüſſigen thieren eigen ſchafft/ Das xxxiij. Capitel.
[42.] Von den Vöglen/ Das xxxiiij Capittel.
[43.] Wie man zů den vöglen ſorg haben ſoll. das xxxv. Capittel.
[44.] Der vögel eigenſchafft. Das xxxvj. Capittel.
[45.] Von der fiſchen arch vnd vnderſcheid. Das xxxvij. Capitel.
[46.] Wie die fiſch zůerhalten/ vnnd ihre eigenſchafft/ Das xxxviij. Capittel.
[47.] Was von den Thieren kommet/ Das xxxix. Capittel.
[48.] Hieronymi Cardani Doctors der Artznei zů Meyland von Mancherlei wun/ derbaren/ nateürlichen vnnd kunſtlichen ſachen/ Das acht Bůch Von dem Menſchen. Von Menſchlicher natur/ Das xl. Capittel.
[49.] Von den ſinnen/ Das xli. Capittel.
[50.] Von dem gemůt/ Das xlij. Capittel.
< >
page |< < (cccxvi) of 997 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="de" type="free">
        <div xml:id="echoid-div377" type="section" level="1" n="45">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s10296" xml:space="preserve">
              <pb o="cccxvi" file="0372" n="372" rhead="Von mancherlei wunderbaren"/>
            ſchlim̃e ſtrich/ ſchwartz/ vnnd geleich weit voneinanderen/ der ſchwantz iſt
              <lb/>
            krum̃ wie der Mon. </s>
            <s xml:id="echoid-s10297" xml:space="preserve">Die Mugilen ſeind auch den hechten feind/ doch wer-
              <lb/>
            den ſie von jnen überwunden/ vnd ob jnẽ wol etwan der ſchwantz abgehau
              <lb/>
            wen/ leben ſie doch/ wie auch die Congrẽ von Murenen o{der} meerſchlangen.</s>
            <s xml:id="echoid-s10298" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s10299" xml:space="preserve">Diſes iſt alles in gemein geſagt. </s>
            <s xml:id="echoid-s10300" xml:space="preserve">wo aber yemand begert ein yetliches in
              <lb/>
            ſonderheit zůerfahren/ mag ſich nit allein inn der alten büchern üben/ als
              <lb/>
            in Ariſtotelis/ Athenei/ Plinij/ zů vnſeren zeiten in Rondelletij vnd Bel-
              <lb/>
            lonij/ ſonder vnderſtãde auch in bedenckung diſer dingẽ/ alle ding mit de-
              <lb/>
            nen zůuergleichen/ ſo wir beſchriben haben. </s>
            <s xml:id="echoid-s10301" xml:space="preserve">dann ich achten/ es werden we
              <lb/>
            nig noch vorhanden ſein/ welche nit jr offenbare vrſach/ auß diſen dingẽ ſo
              <lb/>
            hie beſchriben/ oder auß gleichförmigẽ/ leichtlich haben mögen. </s>
            <s xml:id="echoid-s10302" xml:space="preserve">Dann wa@
              <lb/>
            von den flecken angezogen/ mag auch von den ſtrichen vnd jren vnderſchei
              <lb/>
            den geſagt werden. </s>
            <s xml:id="echoid-s10303" xml:space="preserve">als nammlich hatt der goldſtreimer oder ſtockfiſch von
              <lb/>
            den fiſchſchoren/ biß zů dem ſchwãtz zů beiden ſeiten zehen ſtrich/ vn{der} wel-
              <lb/>
            chen der ein ſchwartz/ die anderen alle gäl vnd honigfarb ſeind/ ſo den fiſch
              <lb/>
            wunderbarer geſtalt vnderſcheiden. </s>
            <s xml:id="echoid-s10304" xml:space="preserve">der Stromateus hatt goldfarb/ doch
              <lb/>
            klein. </s>
            <s xml:id="echoid-s10305" xml:space="preserve">Man findet diſen im roten meer groß/ vnd in vnſerem kleiner/ vnd
              <lb/>
            iſt eben diſer ſo zů Rom Fiatola genennet wirt. </s>
            <s xml:id="echoid-s10306" xml:space="preserve">er hatt nit gantze ſtrich von
              <lb/>
            den fiſchſchoren/ biß zů dem ſchwantz. </s>
            <s xml:id="echoid-s10307" xml:space="preserve">darumb iſt er auch nit auß der ſelbi-
              <lb/>
            gen arth/ vorab weil der ſtrichen zal einanderen nit gleich iſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s10308" xml:space="preserve">Wie auch der
              <lb/>
            Mormyrus oder Mormylus nit diſer art iſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s10309" xml:space="preserve">dann er hatt zů beyden ſeiten
              <lb/>
            zwölff ſtrich überzwerch/ ſo ſchwartzlechtig vñ gleich weit voneinanderen
              <lb/>
            ſthond/ vnd iſt ye ein ſtrich größer dann der ander/ als namlich der erſt iſt
              <lb/>
            gröſſer dann der ander/ vnnd der drit dann der viert/ vnnd alſo für vnnd
              <lb/>
            für. </s>
            <s xml:id="echoid-s10310" xml:space="preserve">an dem leib iſt er weyß/ vnnd ſonſt dem Auraten vnd goldfiſch geleich.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s10311" xml:space="preserve">Doch beſchreibt Rondelletius diſen fiſch mit worten anderſt/ vnd zeigt ein
              <lb/>
            anders jm gemäldt an/ welcher irthum im Fiatola (wie in die Römer nen-
              <lb/>
            nen) noch gröſſer iſt/ weil er in etwan mit überzwerchen vnd gebogenen ſtri
              <lb/>
            chen/ etwan mit geſtrackten vnnd goldfarben beſchreibt vnnd angezeigt. </s>
            <s xml:id="echoid-s10312" xml:space="preserve">
              <lb/>
            darumb ſoll man dem Bellonio als dem beſtendigeren glauben/ namlich
              <lb/>
            daß diſer/ ſo ſchöne überzwerche vnnd gebogene ſchwartze ſtriche batt/ der
              <lb/>
            Mormylus ſeye. </s>
            <s xml:id="echoid-s10313" xml:space="preserve">vnnd der welcher gerade vnnd goldfarbe hatt/ ſie Fiatola/
              <lb/>
            ſo auch Stromateus genennet wirt.</s>
            <s xml:id="echoid-s10314" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s10315" xml:space="preserve">Der fiſch aber/ ſo S. </s>
            <s xml:id="echoid-s10316" xml:space="preserve">Peters geneñet (welcher zů beidẽ ſeyten in der mitt
              <unsure/>
              <lb/>
            runde flecken hatt/ als wann noch anzeigungen der fingeren vor handen/
              <lb/>
            mit welchẽ man jn angriffen) mag der hautinck oder weyßer hautinck ſein
              <lb/>
            dañ diſe haben alle (wie geſagt) in der mite flecken. </s>
            <s xml:id="echoid-s10317" xml:space="preserve">wie auch der ſparbrachſ-
              <lb/>
            men/ geißbraſchmen vnd ſchwartzfleckig brachſmen/ bey dem ſchwantz. </s>
            <s xml:id="echoid-s10318" xml:space="preserve">die
              <lb/>
            flecken hatt er darumb/ daß allein die haut vnnd nit das fleiſch etwas ent-
              <lb/>
            pfindet. </s>
            <s xml:id="echoid-s10319" xml:space="preserve">In anderen thierẽ aber entpfindet die haut etwas von wegen der
              <lb/>
            dempffen/ als wann die haar vnnd der ſelbigen matery zů jren faren. </s>
            <s xml:id="echoid-s10320" xml:space="preserve">Den
              <lb/>
            fiſchen aber wirt von der dicken haut wegen kein haar/ vnnd iſt die haut da
              <lb/>
            rumb dick/ damit ſie nit von dem waſſer geletzet werden/ nit allein von deſ
              <lb/>
            ſen qualiteten vnnd eigenſchafft/ ſonder auch daß ſie an jrer ſubſtantz vnd
              <lb/>
            bewegung verſchliſſen wurde. </s>
            <s xml:id="echoid-s10321" xml:space="preserve">es wurden auch die haar diſe vntüchtig zů
              <lb/>
            ſchwimmen machen/ wie man ſolliches in den meerkelberen ſicht. </s>
            <s xml:id="echoid-s10322" xml:space="preserve">weil ab-
              <lb/>
            er diſe auch lungen vnd füß haben/ mögend ſie an ſtat deß ſchnellẽ ſchwim
              <lb/>
            mens/ ſich an deß meers geſtad thůn.</s>
            <s xml:id="echoid-s10323" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>