Cardano, Geronimo, Offenbarung der Natur und natürlicher dingen auch mancherley subtiler würckungen

Table of contents

< >
[21.] Von deß geſtirns Wirckung vnnd Einfluß Das xiij Cap.
[22.] Hieronymi Cardani Doctors der Artznei zů Meyland von Mancherlei wun/ derbaren/ nateürlichen/ vnd kunſtlichen ſachen/ Das dritt Bůch. Von den vermiſchungen in gemein. Der vermiſchecen dingen eigenſchafft/ Das xiij. Capitel.
[23.] Von den Metalliſchen dingen/ Das xv. Capitel.
[24.] Hieronymi Cardani Doctors der Artznei zů Meyland von Mancherlei wun/ derbaren/ nateürlichen/ vnnd kunſtlichen ſachen/ Das viert Bůch Von Metallen/ Das ſechßzehend Capittel.
[25.] Hieronymi Cardani Doctors der Artznei zů Meyland von Mancherlei wun/ derbaren/ nateürlichen/ vnd kunſtlichen ſachen/ Das fünfft Bůch. Von dem geſtirn. Der ſteinen natur/ wachſſung/ vnd vnderſcheid/ Das xvij. Capittel.
[26.] Von den Edlen geſteinen/ Das xviij. Crpitel.
[27.] Von der ſteinen wunderwerck-Das xix. Capittel.
[28.] Hieronymi Cardani Doctors der Artznei zů Meyland von Mancherlei wun/ derbaren/ nateürlichen/ vnnd kunſtlichen ſachen/ Das ſechſt Bůch Von den zweigen oder gewechſen/ vnnd was daruon kommet. Von den gewächſen vnnd jren vnderſchei-den/ Das xx. Capittel.
[29.] Von Planten vnnd gewechſen/ ſo anzeigend daß waſſer vnder jhnen vorhanden ſeye/ Das xxj. Capittel.
[30.] Von der gewächſen wunderzeichen-Das xxij. Capitel.
[31.] Wie man die Plantas vnnd gewächs inn gůtem bauw vnnd ehren halten ſoll/ Das xxiij. Capitel.
[32.] Von wein vnd eſſig/ Das xxiiij. Capitel.
[33.] Von anderen Saten vnnd dem Honig/ Das xxv. Capittel.
[34.] Wie die ding erhalten werdend/ ſo von den Plan tis oder gewächſen harkommend/ Das xxvj. Capittel.
[35.] Hieronymi Cardani Doctors der Artznei zů Meyland von Mancherlei wun/ derbaren/ nateürlichen vnnd kunſtlichen ſachen/ Das ſibend Bůch Von den chieren/ vnnd was von inen kommet. Ein gemeine rechnung der thieren/ vnnd jr vnderſcheid/ das xxvij Capittel.
[36.] Von den vnuolkommen chieren/ Das xxviij. Capitell.
[37.] Von den Schlangen/ Das xxjx Capittel.
[38.] Wie man die kriechenden thier vnnd andere der geleichen vertreiben ſoll/ das xxx Capittel.
[39.] Von vierfüſſigen thieren/ das xxxj Capittel.
[40.] Wie man zů den vierfüſſigen thieren ſorg haben ſoll/ das xxxij Capittel.
[41.] Von der vierfüſſigen thieren eigen ſchafft/ Das xxxiij. Capitel.
[42.] Von den Vöglen/ Das xxxiiij Capittel.
[43.] Wie man zů den vöglen ſorg haben ſoll. das xxxv. Capittel.
[44.] Der vögel eigenſchafft. Das xxxvj. Capittel.
[45.] Von der fiſchen arch vnd vnderſcheid. Das xxxvij. Capitel.
[46.] Wie die fiſch zůerhalten/ vnnd ihre eigenſchafft/ Das xxxviij. Capittel.
[47.] Was von den Thieren kommet/ Das xxxix. Capittel.
[48.] Hieronymi Cardani Doctors der Artznei zů Meyland von Mancherlei wun/ derbaren/ nateürlichen vnnd kunſtlichen ſachen/ Das acht Bůch Von dem Menſchen. Von Menſchlicher natur/ Das xl. Capittel.
[49.] Von den ſinnen/ Das xli. Capittel.
[50.] Von dem gemůt/ Das xlij. Capittel.
< >
page |< < (ccccxxx) of 997 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="de" type="free">
        <div xml:id="echoid-div608" type="section" level="1" n="56">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s13906" xml:space="preserve">
              <pb o="ccccxxx" file="0486" n="486" rhead="Von mancherlei wunderbaren"/>
            nach will anzeigen. </s>
            <s xml:id="echoid-s13907" xml:space="preserve">doch ſolliches anzůzeigen/ ſetzet er ding wölliche er erfa-
              <lb/>
            ren habe.</s>
            <s xml:id="echoid-s13908" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s13909" xml:space="preserve">Zů letſt daß der Magnet/ wann er rund gemachet wirt/ zwen punctẽ ha
              <lb/>
            be/ die geſtrackt gegen einander überſthond. </s>
            <s xml:id="echoid-s13910" xml:space="preserve">vnder wöllichen der ein allwe-
              <lb/>
            gen gegen mitnacht/ {der} ander gegen mittag ſehe/ wañ man jn frey in ein wag
              <lb/>
            hencket/ deßgeleichen wann man diſen in ein hültzene büchßen legt/ vnd ſo
              <lb/>
            lang in dem waſſer vmbweltzet biß diſe puncten/ die er Polos nennet/ recht
              <lb/>
            gegen ſeinen theilen deß himmels ſthond. </s>
            <s xml:id="echoid-s13911" xml:space="preserve">Es iſt aber diſes von vns an an-
              <lb/>
            deren orthen bewiſen. </s>
            <s xml:id="echoid-s13912" xml:space="preserve">Zů dem anderen ſetzet er/ daß die erfarung lernet/ nã
              <lb/>
            lich daß der Mitnächtig Polus/ deß anderen Mittagiſchen an ſich zeücht/
              <lb/>
            vnnd der Mittagiſch den Mitnachtigenn/ wann der ſteinen zwen vnnd
              <lb/>
            rund ſeind. </s>
            <s xml:id="echoid-s13913" xml:space="preserve">wölliches dann auß dem/ ſo zů erſt geſetzet/ volget. </s>
            <s xml:id="echoid-s13914" xml:space="preserve">dann wann
              <lb/>
            der Mitnachtiſch gegen Mitnacht ſicht/ wirt der Mittagig dargegen über
              <lb/>
            ſthen/ dann ſie ſeind gegen einander gſtellet/ als du in der figur ſehen wirſt.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s13915" xml:space="preserve">wann aber der Mittnechtig Polus zů dem Mitnachtigen geſtellet/ oder {der}
              <lb/>
            Mittagig gegen dem Mittagigen/ ſo treibt der ſtercker den ſchwechern hin
              <lb/>
            weg/ vnnd můß ſich wider vmbwenden/ wann das rad yenen vmblauffen
              <lb/>
            mag/ als wir in dem exempel mit dem waſſer angezeigt. </s>
            <s xml:id="echoid-s13916" xml:space="preserve">Das dritt ſo er ſetzt
              <lb/>
            iſt/ daß der agent vnnd thäter mehr thůt/ dañ widerſthet. </s>
            <s xml:id="echoid-s13917" xml:space="preserve">ſolliches ſagt er/
              <lb/>
            habe er erfaren.</s>
            <s xml:id="echoid-s13918" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s13919" xml:space="preserve">Wann diſes beſtimmet/ nim̃et er ein rundes lauter ſilber/ wie eines run-
              <lb/>
            denſpiegels keſtlin/ vnnd theilet diſes zů ring vmb auß/ thůt auch zů einer
              <lb/>
            yeden außtheilung ein eyſene nadel/ vnd ſetzet eine einer zißererbſen weytt
              <lb/>
            von einanderen/ demnach hefftet er in die mitten einen Herculiſchen ſtein
              <lb/>
            oder Magnetẽ/ ſo eigentlichẽ eines eyes geſtalt hatt. </s>
            <s xml:id="echoid-s13920" xml:space="preserve">alſo daß die Poli zů o-
              <lb/>
            bereſt deß eyes weren/ vnd ſetzet das rad auff die achs/ vnd in deſſen centrũ
              <lb/>
            vnd mittelpuncten ein ſilberen ſtil/ als wann es deß rads diameter were. </s>
            <s xml:id="echoid-s13921" xml:space="preserve">es
              <lb/>
            iſt die achs vnd der ſtil vnbeweglich/ aber das rad bewegt ſich. </s>
            <s xml:id="echoid-s13922" xml:space="preserve">daß aber ſol
              <lb/>
            ches allwegen ſolle vmblauffen/ probiert er alſo.</s>
            <s xml:id="echoid-s13923" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <figure number="58">
            <description xml:id="echoid-description64" xml:space="preserve">Meridies</description>
            <description xml:id="echoid-description65" xml:space="preserve">Oriens.</description>
            <description xml:id="echoid-description66" xml:space="preserve">Styl@ lap. Her. Arge@
              <lb/>
            cule us.</description>
            <description xml:id="echoid-description67" xml:space="preserve">Occidens</description>
            <description xml:id="echoid-description68" xml:space="preserve">Septentrio</description>
            <variables xml:id="echoid-variables46" xml:space="preserve">A B C D E F G H K L M N O P Q R S T V X Y Z ?? ℞ {στ} θ</variables>
          </figure>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s13924" xml:space="preserve">Dieweil die auſſereſte theil deß ſteins die nechere
              <lb/>
            örther an ſich ziehend/ auch nach der gelegenheit/
              <lb/>
            vnnd das ein eyſen gegen Mitnacht/ vnd das an-
              <lb/>
            der gegen Mittag richtet/ beſchicht/ daß das O in
              <lb/>
            das P hinab fahret/ vnnd das P in Q/ deßgelei-
              <lb/>
            chen das A in B/ vnnd das B in C. </s>
            <s xml:id="echoid-s13925" xml:space="preserve">dann alſo fah-
              <lb/>
            ret das theil in Orient gegen Mitnacht/ vnnd das
              <lb/>
            in Occident gegen Mittag. </s>
            <s xml:id="echoid-s13926" xml:space="preserve">deßhalben werden ſie
              <lb/>
            einanderen beholffen/ vnd alſo ein lauff ſein nach
              <lb/>
            der etſtẽ ſchlußred. </s>
            <s xml:id="echoid-s13927" xml:space="preserve">Weil auch nach {der} drittẽ ſchluß-
              <lb/>
            red ein yedes theil mehr an ſich zeücht/ dañ darwider ſtrebt/ widerſthend di
              <lb/>
            ſe theil F vnd T/ G vnd V min{der} dann die theil N ℞ vnd A gezogen werdẽ.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s13928" xml:space="preserve">vnd vorab weil die vorderẽ in dẽ gewicht vnd ſchnůrſchlecht ſthond/ vñ deß
              <lb/>
            halbẽ nach jrer natur vnbeweglich. </s>
            <s xml:id="echoid-s13929" xml:space="preserve">die theil aber ſo gegen Orient vñ Occi-
              <lb/>
            dent/ ſeind vngleich vñ beweglich. </s>
            <s xml:id="echoid-s13930" xml:space="preserve">Wañ aber yemãd ſagt dz {der} Occidẽtaliſch
              <lb/>
            theil/ wañ er auffſteigt/ wi{der}ſthet/ ſo {der} Orientaliſch hinab fart. </s>
            <s xml:id="echoid-s13931" xml:space="preserve">ſpricht er als
              <lb/>
            vyl den lauff jrer ſchwere belanget/ ſeyend ſie im gewicht/ wie auch dz ober
              <lb/>
            vñ vn{der}theil. </s>
            <s xml:id="echoid-s13932" xml:space="preserve">deßhalbẽ/ ſo vtl die ſchwere belãgt/ hindert ſie nicht/ dañ ſo vyl
              <lb/>
            das rad ſchwer iſt/ wölliches doch gar klein iſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s13933" xml:space="preserve">dieweil dann deß ſteins bewe
              <lb/>
            </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>