Cardano, Geronimo, Offenbarung der Natur und natürlicher dingen auch mancherley subtiler würckungen

Table of contents

< >
[31.] Wie man die Plantas vnnd gewächs inn gůtem bauw vnnd ehren halten ſoll/ Das xxiij. Capitel.
[32.] Von wein vnd eſſig/ Das xxiiij. Capitel.
[33.] Von anderen Saten vnnd dem Honig/ Das xxv. Capittel.
[34.] Wie die ding erhalten werdend/ ſo von den Plan tis oder gewächſen harkommend/ Das xxvj. Capittel.
[35.] Hieronymi Cardani Doctors der Artznei zů Meyland von Mancherlei wun/ derbaren/ nateürlichen vnnd kunſtlichen ſachen/ Das ſibend Bůch Von den chieren/ vnnd was von inen kommet. Ein gemeine rechnung der thieren/ vnnd jr vnderſcheid/ das xxvij Capittel.
[36.] Von den vnuolkommen chieren/ Das xxviij. Capitell.
[37.] Von den Schlangen/ Das xxjx Capittel.
[38.] Wie man die kriechenden thier vnnd andere der geleichen vertreiben ſoll/ das xxx Capittel.
[39.] Von vierfüſſigen thieren/ das xxxj Capittel.
[40.] Wie man zů den vierfüſſigen thieren ſorg haben ſoll/ das xxxij Capittel.
[41.] Von der vierfüſſigen thieren eigen ſchafft/ Das xxxiij. Capitel.
[42.] Von den Vöglen/ Das xxxiiij Capittel.
[43.] Wie man zů den vöglen ſorg haben ſoll. das xxxv. Capittel.
[44.] Der vögel eigenſchafft. Das xxxvj. Capittel.
[45.] Von der fiſchen arch vnd vnderſcheid. Das xxxvij. Capitel.
[46.] Wie die fiſch zůerhalten/ vnnd ihre eigenſchafft/ Das xxxviij. Capittel.
[47.] Was von den Thieren kommet/ Das xxxix. Capittel.
[48.] Hieronymi Cardani Doctors der Artznei zů Meyland von Mancherlei wun/ derbaren/ nateürlichen vnnd kunſtlichen ſachen/ Das acht Bůch Von dem Menſchen. Von Menſchlicher natur/ Das xl. Capittel.
[49.] Von den ſinnen/ Das xli. Capittel.
[50.] Von dem gemůt/ Das xlij. Capittel.
[51.] Von des menſchen wunderwerck/ Das xliij. Capitel.
[52.] Wie die kranckheiten wunderbarer geſtalt geheilet werden. Das xliiij. Capittel.
[53.] Von gemeinem iamer/ Das xlv. Capittel.
[54.] Von menſchlicher ſachen ſubſtantz vnnd weſen/ Das xlvj. Capittel.
[55.] Hieronymi Cardani Doctors der Artznei zů Meyland von Mancherlei wun/ derbaren/ nateürlichen vnnd kunſtlichen ſachen/ Das neündt Bůch. Von Bewegungen. Von den Bewegungen ein gemeine rechnung/ Das xlvij. Capittel.
[56.] Von dem ſtättigen vnnd ewigen lauff-Das xlviij Capittel.
[57.] Hieronymi Cardani Doctors der Artznei zů Meyland von Mancherlei wun/ derbaren/ nateürlichen/ vnd kunſtlichen ſachen/ Das zehendt Bůch. Von kunſtreichen feüwren. Von deß feüwrs krafft vnnd erhaltung/ Das xlix. Capittel.
[58.] Von diſtillierung vnd kochung/ das l Capitel.
[59.] Von der Alchemei/ Das li Capittel.
[60.] Von glaß kunſt/ Das lij Capittel.
< >
page |< < (cccxxx) of 997 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="de" type="free">
        <div xml:id="echoid-div472" type="section" level="1" n="47">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s10766" xml:space="preserve">
              <pb o="cccxxx" file="0386" n="386" rhead="Von mancherley wunderbaren"/>
            aber ein große werme/ ſo tringt ſie bald hindurch/ wölches dañ ein vrſach {der}
              <lb/>
            verderbnuß. </s>
            <s xml:id="echoid-s10767" xml:space="preserve">Der ein tag auß diſen iſt/ nach dem der tag am kürtzeſten/ der
              <lb/>
            ander/ wañ er am lengſten geweſen. </s>
            <s xml:id="echoid-s10768" xml:space="preserve">Es iſt aber ein gůtte anzeigung daß ſol
              <lb/>
            liches kein wunderwerck/ weil es nit allemal beſchicht/ vnd nit überal/ ſon-
              <lb/>
            der ſie fallen ab vnd verderbẽ/ wañ ſie zů lär ſeind. </s>
            <s xml:id="echoid-s10769" xml:space="preserve">dañ in allen denẽ dingen
              <lb/>
            ſo leichtlich geenderet werden/ hat man acht/ ob etwas ongefahr lang belei-
              <lb/>
            be/ vnd verwundert man ſich dann darab/ vnd vermeinet es ſeye ein heilig
              <lb/>
            keit darhinder. </s>
            <s xml:id="echoid-s10770" xml:space="preserve">dann die heiligkeit hat vyl gůtter günner.</s>
            <s xml:id="echoid-s10771" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s10772" xml:space="preserve">Es beſchicht vyl wunderbares bey den eyerẽ/ weil ſie nit faſt vollkom̃en/
              <lb/>
            als wann etlich zwey dotter/ die andere zwey weyſſes habend/ vnd wañ das
              <lb/>
            innerlich heütlin von dem auſſern vnderſcheidẽ. </s>
            <s xml:id="echoid-s10773" xml:space="preserve">alſo verlauffet ſich vyl bey
              <lb/>
            jnen/ wann ſie zů groß/ zů klein/ zů dunn/ zů weich ſchalen/ zů blauw ſcha-
              <lb/>
            len/ vnd anders dergleichen/ ſeind. </s>
            <s xml:id="echoid-s10774" xml:space="preserve">wölliches dann von der vnuollkom̃en-
              <lb/>
            heit beſchicht/ wiewol ſie zů zeytten auch etwas anders bedeüten. </s>
            <s xml:id="echoid-s10775" xml:space="preserve">Wie ghet
              <lb/>
            es aber zů/ wann man ſie nach der lenge zůſamẽ trucket/ daß ſie nit brechen/
              <lb/>
            vnd wann ſolliches beſeytz beſchicht/ daß ſie bald brechen? </s>
            <s xml:id="echoid-s10776" xml:space="preserve">es hatt kein ande
              <lb/>
            te vrſach dann wie auch das holtz/ wölches man überzwerch bricht vnd nitt
              <lb/>
            nach der lenge. </s>
            <s xml:id="echoid-s10777" xml:space="preserve">dann es beduncket mich es habe ein andere vrſach weder Ari-
              <lb/>
            ſtoteles angezeigt/ ſo von dẽ Poris vnd lufft o{der} dãpff lö chlinẽ hargenom̃en.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s10778" xml:space="preserve">dann was grad vnnd geſtrackt/ bricht nit/ ſo veerr vnd es geſtracktiſt/ ſon-
              <lb/>
            der es můß gebogen ſein.</s>
            <s xml:id="echoid-s10779" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s10780" xml:space="preserve">Darumb wann man die eyer bey beiden ecken zů ſamen trucket/ vnnd ye
              <lb/>
            minder ſie rond ſeind/ brechen ſie nitt/ dann man trucket ſie nach der gerede
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0386-01" xlink:href="note-0386-01a" xml:space="preserve">wie man die
                <lb/>
              eyer nitt zer
                <lb/>
              trucke.</note>
            zů ſamen. </s>
            <s xml:id="echoid-s10781" xml:space="preserve">Was aber geſtrackt/ bricht nit/ dann es zeücht ſich zůſamen/ vnd
              <lb/>
            beſchirmend ſich die zůſamen ſtoſſende theil vnder einanderen. </s>
            <s xml:id="echoid-s10782" xml:space="preserve">darumb be-
              <lb/>
            gibt es ſich auch daß die gerade eben als dick/ wie lang ſie ſeind. </s>
            <s xml:id="echoid-s10783" xml:space="preserve">doch brechen
              <lb/>
            die lengere belder/ dann ſie laſſend ſich ehe biegen. </s>
            <s xml:id="echoid-s10784" xml:space="preserve">dann die biegung iſt ein
              <lb/>
            anfang deß bruchs. </s>
            <s xml:id="echoid-s10785" xml:space="preserve">Darumb werdenn zwo vrſach/ daß diſe der geſtalt bre-
              <lb/>
            chend/ vnnd der anderen nitt. </s>
            <s xml:id="echoid-s10786" xml:space="preserve">namlich der dampff löcheren gelegenheit/ ſo
              <lb/>
            nach der breitte ſthand/ vnd diſe nennen wir ſpannaderen/ als auch an dem
              <lb/>
            holtz vnnd ſteinen/ vorab am Onyx vnder den edlen geſteinen/ dẽnach wie
              <lb/>
            man ſie geſtrackt zůſamen trucke oder nitt. </s>
            <s xml:id="echoid-s10787" xml:space="preserve">alſo bricht etwas/ wann man es
              <lb/>
            lär zůſamen trucket. </s>
            <s xml:id="echoid-s10788" xml:space="preserve">dann diſe můß den gantzen laſt ertragẽ. </s>
            <s xml:id="echoid-s10789" xml:space="preserve">alſo můß man
              <lb/>
            Ariſtotelem verſthen.</s>
            <s xml:id="echoid-s10790" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s10791" xml:space="preserve">Damit du nun diſe brecheſt/ ſo truck die beſeytz nach den dampff löchern.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s10792" xml:space="preserve">
              <figure xlink:label="fig-0386-01" xlink:href="fig-0386-01a" number="33">
                <description xml:id="echoid-description47" xml:space="preserve">lapidis longitudo</description>
                <variables xml:id="echoid-variables25" xml:space="preserve">C E D A F B</variables>
              </figure>
            Solliches zeiget diſe figur bald an. </s>
            <s xml:id="echoid-s10793" xml:space="preserve">Du ſichſt daß die lufft oder dãpff
              <lb/>
            löcher beſeytz ſthand von dem A in das C/ von dem B in das D/ von
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0386-02" xlink:href="note-0386-02a" xml:space="preserve">Der ſteint lẽ
                <lb/>
              ge.</note>
            dem E in das F. </s>
            <s xml:id="echoid-s10794" xml:space="preserve">doch ſeind die dampff löcher an dem holtz von dem A
              <lb/>
            gegen dem B/ vnnd von dem C gegen dem D etwas offenbarlicher.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s10795" xml:space="preserve">Dann die ſpannaderen deß holtzes ſeind überzwerch nitt gar gantz. </s>
            <s xml:id="echoid-s10796" xml:space="preserve">
              <lb/>
            doch ſeind die dampff löchlin nach der lenge etwas größer. </s>
            <s xml:id="echoid-s10797" xml:space="preserve">Sy bre-
              <lb/>
            chend aber nitt wann man ſie geſtrackt zůſamen trucket/ dann die lä
              <lb/>
            re ſünderet ſich nitt von einanderen/ ſonder wirt von den ſteyfferen
              <lb/>
            orthen zůſamen getrucket.</s>
            <s xml:id="echoid-s10798" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s10799" xml:space="preserve">Darumb wann man den Eſchbaum vnd faſt alles an{der} holtz anſchlecht/
              <lb/>
            vorab wann es grün iſt/ ſpaltet es vyl ehe nach der lenge/ dañ es überzwerch
              <lb/>
            zerſpalte/ ob wol die vereinbarnng in der lenge vyl größer. </s>
            <s xml:id="echoid-s10800" xml:space="preserve">diſes beſchicht
              <lb/>
            darumb/ weil die dampff löchlin überzwerch alſo klein/ daß man vermeint
              <lb/>
            die ſpannaderen ſeyend gantz. </s>
            <s xml:id="echoid-s10801" xml:space="preserve">es ſeind aber die dampff löchlin nach der len-
              <lb/>
            </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>