Cardano, Geronimo, Offenbarung der Natur und natürlicher dingen auch mancherley subtiler würckungen

Table of contents

< >
[71.] Hieronymi Cardani Doctors der Artznei zů Meyland von Mancherlei wun/ derbaren/ nateürlichen/ vnd kunſtlichen ſachen/ Das dreyzehend Bůch. Von ſchlechten künſten. Von nochgültigen erfarnuſſen/ Das lxiij. Capittel.
[72.] Was zů der ſchreibkunſt gehört/ Das lxiiij Capittel.
[73.] Von anſtreichungen vnnd zierung/ Das lxv Capittel.
[74.] Von wollüſten/ Das lxvj Capittel.
[75.] Von den farben/ geruchen vnd geſchmacken matery/ Das lxvj Capittel.
[76.] Hieronymi Cardani Doctors der Artznei zů Meyland von Mancherlei wun/ derbaren/ nateürlichen/ vnd kunſtlichen ſachen/ Das vierzehend Bůch. Von heimlicher waarſagung. Ob die waarſagung ſeie/ vnnd ob ſie in allen din/ gen vorhanden/ Das lxviij Capittel.
[77.] Von feürigen wunderzeichen. Das lxix Capittel.
[78.] Von wunder zeichen die in dem lufft beſchehen/ Das lxx Capittel.
[79.] Von wunder zeichen ſo in waſſeren ſeind-Das lxxj Capittel.
[80.] Von wunder zeichen auff erden/ Das lxxij Capittel.
[81.] Von der gewechſen wunder zeichen-Das lxxiij Capittel.
[82.] Von wunderzeichen an wilden vnnd vnge/ zempten thieren/ Das lxxiiij Capittel.
[83.] Von wunderzeichen an zamen thieren/ Das lxxv Capittel.
[84.] Von wunderzeichen an menſchen-Das lxxvj Capittel.
[85.] Von wunderwercken ſo ſich in geburten zůtragend/ Das lxxvij Capittel.
[86.] Hieronymi Cardani Doctors der Artznei zů Meyland von Mancherlei wun/ derbaren/ nateürlichen/ vnd kunſtlichen ſachen/ Das fünffzehend Bůch. Von künſtlicher waarſagung. Weiſſagung auß mancherlei ſachen/ Das lxxviij Capittel.
[87.] Von der Chiromantey/ oder wie man von der hand har ſoll waarſagen/ Das lxxix Capittel.
[88.] Von betrugnuß/ gaucklerei/ vnnd zauberey/ Das lxxx Capittel.
[89.] Von wunderzeichen/ Das lxxxi Capittel.
[90.] Von vogelſchawung oder weiſ/ ſagung/ Das lxxxij Capittel.
[91.] Von weiſſagung auß der eingeweiden beſichtigung/ Das lxxxiij Capittel.
[92.] Von ſtimmen vnnd gethöß ſo der natur zů wider/ Das lxxxiiij Capittel.
[93.] Von mancherlei ſtimmen/ Das lxxxv Capittel.
[94.] Von geſichten vnd geſpenſten auß falſchen vrſachen Das lxxxvj Capittel.
[95.] Von des gemüt weiſſagnng/ Das lxxxvij Capittel.
[96.] Weiſſagung deß vngewitters/ Das lxxxviij Capittel.
[97.] Hieronymi Cardani Doctors der Artznei zů Meyland von Mancherlei wun/ derbaren/ nateürlichen/ vnd kunſtlichen ſachen/ Das ſechßzehend Bůch. Von ſachen ſo über die natur zů verwunderen. Von ſiglen/ Das lxxxix Capittel.
[98.] Von nateürlicher Magia vnd waar ſagung/ Das xc. Capittel.
[99.] Von der kunſt magia nach Artefier vnd Mihinier art/ Das xcj Capittel.
[100.] Zů erſt beſchreibt er der Planeten Characteren alſo.
< >
page |< < (cxxxviij) of 997 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="de" type="free">
        <div xml:id="echoid-div187" type="section" level="1" n="28">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s4673" xml:space="preserve">
              <pb o="cxxxviij" file="0194" n="194" rhead="Von mancherlei wunderbaren"/>
            ren Reckhol{der}er weder erkennet nach beſchriben hatt. </s>
            <s xml:id="echoid-s4674" xml:space="preserve">dann ob er wolange-
              <lb/>
            zeiget/ es ſeyend zweyerley arten deß Reckholders/ ſagt er doch es bringe al
              <lb/>
            lein die eine gattung frucht/ ſo doch beide arthen wölche beſchriben werden
              <lb/>
            frucht tragen. </s>
            <s xml:id="echoid-s4675" xml:space="preserve">Ich woltt auch wetten es hette Theophraſtus vn{der} diſem na-
              <lb/>
            men kein anderen dann den vnſern Reckholder erkennet. </s>
            <s xml:id="echoid-s4676" xml:space="preserve">In Dioſcoriden
              <lb/>
            iſt der jrthumb kommen/ eintweders daß er beide arthen erkennet/ vnd dẽ-
              <lb/>
            nach erſt auß Theophraſto den Cederbaum hinzů gethon/ oder es iſt das
              <lb/>
            Capittel von dem Reckholder verderbt worden/ wölliches mencklich beken
              <lb/>
            net. </s>
            <s xml:id="echoid-s4677" xml:space="preserve">Es iſt gnůgſam bekannt/ daß zweyerley arten deß Reckholders ſeind/
              <lb/>
            wölches nach deß baums vnnd frucht größe vnderſcheiden/ vnnd nitt an
              <lb/>
            jrer oder der bletteren geſtalt. </s>
            <s xml:id="echoid-s4678" xml:space="preserve">Der Cederbaum aber tregt Thañkernen/ vñ
              <lb/>
            hatt ein arth mitt der fiechten. </s>
            <s xml:id="echoid-s4679" xml:space="preserve">Mathiolus volget ſeinem Dioſcoride nach/
              <lb/>
            vnnd vnderſthet (wie man gemeinlich ſagt) diſe frag auff zů löſen/ alſo dz
              <lb/>
            er ſagt/ es habe der Cederbaum ein beſondere arth/ vnnd der größer Reck-
              <lb/>
            holder auch ein beſondere. </s>
            <s xml:id="echoid-s4680" xml:space="preserve">Wiewolich nitt darwider bin/ daß man vn{der} den
              <lb/>
            größeren Reckholderẽ etliche vnderſcheid/ wie auch vnder andern gewech-
              <lb/>
            ſen finden mag/ aber doch nitt ſo groß/ daß ſie die arten vnd gattungen en-
              <lb/>
            deren möchten. </s>
            <s xml:id="echoid-s4681" xml:space="preserve">Weil diſen grund die alten nitt vermercket/ vnnd die leüth
              <lb/>
            zů vnſeren zeytten nitt wüſſen/ ſeind große jrthumen entſtanden/ als man
              <lb/>
            die arten vnderſcheiden wöllen/ vnnd alſo geſprochen/ der Cederbaum tra
              <lb/>
            ge beer. </s>
            <s xml:id="echoid-s4682" xml:space="preserve">Es wirt aber Mathiolus nit zů laſſen d@ einerley Cederbeüm dañ-
              <lb/>
            kernen habend/ vnnd das billich. </s>
            <s xml:id="echoid-s4683" xml:space="preserve">Dann thůn der gleichen als wann nicht
              <lb/>
            daruon geſchriben/ wölches dañ beſſer iſt weder übel geſchriben/ vnd man
              <lb/>
            wölte die gewechs inn jre arthen abtheilen/ vnd vermeinte der Cederbaum
              <lb/>
            trüge dannkernen/ wölcher doch ein glatten ſtammen vnnd bletter wie die
              <lb/>
            bechthannen hat/ darzů treffenlichen hoch wachſe/ Wölcher were ſo vnſin
              <lb/>
            nig der ein ſolliche gleiche arth mitt dem Reckholder an der frucht/ blette-
              <lb/>
            ren/ vnnd holtz wölte ein Cederbaum nennen? </s>
            <s xml:id="echoid-s4684" xml:space="preserve">Doch wöllend wir vnns zů
              <lb/>
            dem daß etwas nützer iſt wenden/ es reüwet mich daß ich můß wider mein
              <lb/>
            gewonheit/ die falſche meinungen ab zů wenden/ vil wort/ vnnd wenig ver
              <lb/>
            ſtand harauß laſſen.</s>
            <s xml:id="echoid-s4685" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s4686" xml:space="preserve">Wir wöllend deß bechs vrſach angreiffen/ wölliches ein großen vnder-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0194-01" xlink:href="note-0194-01a" xml:space="preserve">Bechſs natur.</note>
            ſcheid von dem hartz hatt. </s>
            <s xml:id="echoid-s4687" xml:space="preserve">wiewol der nit betrogen würt/ wölcher das bech
              <lb/>
            ein grob vnnd verbrennet hartz nennet. </s>
            <s xml:id="echoid-s4688" xml:space="preserve">Man ſagt/ man nemme diſes auß
              <lb/>
            dem Picea oder bechbaum/ etlich aber auß dem thannen holtz/ vnnd inn
              <lb/>
            ſumma auß allem dem da es veilfaltigcklichẽ harauß fleüſſet/ dann es lauf-
              <lb/>
            fet auß allen hartzechtigen dingen/ doch nitt alſo faſt/ daß es den koſten er
              <lb/>
            tragen möcht. </s>
            <s xml:id="echoid-s4689" xml:space="preserve">Daß weich bech aber fleüſſet von dem Cederbaum/ das iſt
              <lb/>
            von dem größeren Reckholder. </s>
            <s xml:id="echoid-s4690" xml:space="preserve">dann das hartz iſt dicker/ vnd das bech dün
              <lb/>
            ner. </s>
            <s xml:id="echoid-s4691" xml:space="preserve">beiderley bech das gäl vnnd das ſchwartz iſt bey vns zů ſamen geloffen
              <lb/>
            vnnd hert/ vnnd lauffet auß einem wol zeyttigen dannenholtz. </s>
            <s xml:id="echoid-s4692" xml:space="preserve">dannenhar
              <lb/>
            kömen auch die liechtſpän/ wölches eigentlich das marck von einem alten
              <lb/>
            bechbaum iſt/ dieweil es bald brennet vnd ein häl feüwr gibt. </s>
            <s xml:id="echoid-s4693" xml:space="preserve">doch nennen
              <lb/>
            wir in gemein einen liechtſpan/ das hartzechtig holtz/ wölliches gern bren-
              <lb/>
            net/ darumb nimmet man auch die von dem lerchbaum/ vnnd den dañen.</s>
            <s xml:id="echoid-s4694" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s4695" xml:space="preserve">Damittich aber zů letſt diſen handel zů dem end bring/ iſt der Griechen
              <lb/>
            Cederbaum die höhere arth deß Reckholders/ wölliche ein größere frucht
              <lb/>
            tregt. </s>
            <s xml:id="echoid-s4696" xml:space="preserve">Der Hebreeren Ceder aber/ iſt ein fruchtbarliche fiechten/ vnd wirt
              <lb/>
            </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>