Cardano, Geronimo, Offenbarung der Natur und natürlicher dingen auch mancherley subtiler würckungen

Table of contents

< >
[81.] Von der gewechſen wunder zeichen-Das lxxiij Capittel.
[82.] Von wunderzeichen an wilden vnnd vnge/ zempten thieren/ Das lxxiiij Capittel.
[83.] Von wunderzeichen an zamen thieren/ Das lxxv Capittel.
[84.] Von wunderzeichen an menſchen-Das lxxvj Capittel.
[85.] Von wunderwercken ſo ſich in geburten zůtragend/ Das lxxvij Capittel.
[86.] Hieronymi Cardani Doctors der Artznei zů Meyland von Mancherlei wun/ derbaren/ nateürlichen/ vnd kunſtlichen ſachen/ Das fünffzehend Bůch. Von künſtlicher waarſagung. Weiſſagung auß mancherlei ſachen/ Das lxxviij Capittel.
[87.] Von der Chiromantey/ oder wie man von der hand har ſoll waarſagen/ Das lxxix Capittel.
[88.] Von betrugnuß/ gaucklerei/ vnnd zauberey/ Das lxxx Capittel.
[89.] Von wunderzeichen/ Das lxxxi Capittel.
[90.] Von vogelſchawung oder weiſ/ ſagung/ Das lxxxij Capittel.
[91.] Von weiſſagung auß der eingeweiden beſichtigung/ Das lxxxiij Capittel.
[92.] Von ſtimmen vnnd gethöß ſo der natur zů wider/ Das lxxxiiij Capittel.
[93.] Von mancherlei ſtimmen/ Das lxxxv Capittel.
[94.] Von geſichten vnd geſpenſten auß falſchen vrſachen Das lxxxvj Capittel.
[95.] Von des gemüt weiſſagnng/ Das lxxxvij Capittel.
[96.] Weiſſagung deß vngewitters/ Das lxxxviij Capittel.
[97.] Hieronymi Cardani Doctors der Artznei zů Meyland von Mancherlei wun/ derbaren/ nateürlichen/ vnd kunſtlichen ſachen/ Das ſechßzehend Bůch. Von ſachen ſo über die natur zů verwunderen. Von ſiglen/ Das lxxxix Capittel.
[98.] Von nateürlicher Magia vnd waar ſagung/ Das xc. Capittel.
[99.] Von der kunſt magia nach Artefier vnd Mihinier art/ Das xcj Capittel.
[100.] Zů erſt beſchreibt er der Planeten Characteren alſo.
[101.] Der ringen aber alſo.
[102.] Der ſigillen alſo.
[103.] Von Precantationen/ geſegnen/ oder be beſchwerungen/ Das xcij Capittel.
[104.] Von Geſpenſten/ Geiſteren/ oder Teüfflen vnnd todten/ Das xciij Capittel.
[105.] Hieronymi Cardani Doctors der Artznei zů Meyland von Mancherlei wun/ derbaren/ nateürlichen/ vnd kunſtlichen ſachen/ Das ſiebenzehend Bůch. Von Sachen ſo wirdig zů beſchreiben. Von mancherlei ſitten der völckeren/ Das xciiij Capittel.
[106.] Von mancherlei ſpraachen/ Das xcv Capittel.
[107.] Von Stetten vnd anderen namhaff ten dingen/ Das xcvj Capittel.
[108.] Von ſchatzen/ Das xcvij Capittel.
[109.] Libereien bücher vnd mancherlei exempel der alten koſtlichkeit/ Das xc viij Capittel.
[110.] Em aufflöſung von dem end har/ durch wölche man der erfundenen dingen gebrauch haben mag. Das xcix. Capittel.
< >
page |< < (xc) of 997 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="de" type="free">
        <div xml:id="echoid-div135" type="section" level="1" n="22">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s3198" xml:space="preserve">
              <pb o="xc" file="0146" n="146" rhead="Von mancherlei wunderbaren"/>
            beleidigen. </s>
            <s xml:id="echoid-s3199" xml:space="preserve">dañ der vnwill zeigt gnůgſam an daß die feiſte von natur ein vn
              <lb/>
            anmüetiger geſchmack iſt/ dañ er entſthet allein von dem feiſten. </s>
            <s xml:id="echoid-s3200" xml:space="preserve">Deßhalbẽ
              <lb/>
            wie geſagt/ iſt das geſaltzen in der ſubſtantz dẽ ſüſſen geleich/ dz feiſt aber iſt
              <lb/>
            võ des brauchs vñ noturfft halbẽ angenem̃ wordẽ. </s>
            <s xml:id="echoid-s3201" xml:space="preserve">Wañ es aber die maß ü-
              <lb/>
            bertriffet/ verletzet dz geſaltzen von {der} werme wegẽ/ dañ es ſtim̃et mitt {der} mit
              <lb/>
            telmäſſigẽ materiẽ/ darum̃ zerſpreittet es die zũgẽ mehr dañ es ſolte/ vñ wirt
              <lb/>
            dẽ räſen vñ ſcharpffen geleich/ ſo mã fleiſſig darauff achtet. </s>
            <s xml:id="echoid-s3202" xml:space="preserve">dañ wañ die ma-
              <lb/>
            tery mehr iſt/ dañ dz geſaltzẽ/ wirt es bitter/ wañ aber ſeinen vyl iſt/ wirt es
              <lb/>
            {der} ſcherpffe geleich. </s>
            <s xml:id="echoid-s3203" xml:space="preserve">dañ wañ einer zů vyl ſaltz in die ſpyß thůt/ wirt er ein hitz
              <lb/>
            entpfindẽ/ gleich wie des pfeffers iſt/ aberdoch nit gantz vñd gar. </s>
            <s xml:id="echoid-s3204" xml:space="preserve">dañ wie ge
              <lb/>
            meldet/ iſt die ſcherpffe in einer ſubteilen ſubſtantz/ das geſaltzen aber in ei-
              <lb/>
            ner mittelmäſſigen. </s>
            <s xml:id="echoid-s3205" xml:space="preserve">deßhalbẽ verletzet dz ſcharpff die zungẽ mehr/ dz geſal-
              <lb/>
            tzen aber iſt lenger vnangenẽ. </s>
            <s xml:id="echoid-s3206" xml:space="preserve">Wañ aber dz geſaltzẽ nach {der} vyle nit gemeret/
              <lb/>
            ſon{der} allein auß gröſſe {der} hitz/ wirtes etwz bitter. </s>
            <s xml:id="echoid-s3207" xml:space="preserve">das feiſt aber beleidiget mit
              <lb/>
            ſeiner werme gar nicht/ dañ die werme wirt võ dẽ feüchtẽ hinderſich getribẽ/
              <lb/>
            ſon{der} es beleidiget wañ jrẽ zů vyl iſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s3208" xml:space="preserve">dañ weil die werme wenig krafft/ macht
              <lb/>
            ſi allein võ wegẽ jrer qualitet/ dz das inſtrumẽt {der} entpfindligkeit naſſ wirt/
              <lb/>
            vñ etwz nachlaſſet/ gleich wie ein riem̃ẽ in dẽ öl o{der} waſſer. </s>
            <s xml:id="echoid-s3209" xml:space="preserve">deßhalbẽ entpfin-
              <lb/>
            den diſe/ ſo deſſen zů voll ſeind/ des anderen geſchmack nitt/ vnd habẽd ein
              <lb/>
            abſch eühen dorab/ darum̃ zeigẽd {der} feiſt/ vñ der geſaltzẽ/ vñ bitter gſchmack
              <lb/>
            ein zim̃liche werme an/ wañ mã deren für ſich ſelbs entpfindet. </s>
            <s xml:id="echoid-s3210" xml:space="preserve">dẽ ſcharpffen
              <lb/>
            o{der} räſſen entpfindet mã nitt võ im ſelbs/ es ſeye dañ die zũgẽ zertheilet. </s>
            <s xml:id="echoid-s3211" xml:space="preserve">dañ
              <lb/>
            ein ſolliche ſubteile ſubſtãtz/ weil ſie in dẽ mẽſchlichẽ cörper entſtandẽ/ thei-
              <lb/>
            let not halbẽ die zũgẽ võ einanderẽ. </s>
            <s xml:id="echoid-s3212" xml:space="preserve">dann weil ſolliches {der} pfeffer geleich thůt
              <lb/>
            wañ mã in darzů hebt/ warũ wolte nes nitt auch die ſch arpffe feüchte thůn/
              <lb/>
            wañ mã ſie hinein getruncken oder abhin geſchlucket hatt? </s>
            <s xml:id="echoid-s3213" xml:space="preserve">wañ mã aber/
              <lb/>
            mit diſem ſolliches nit entpfindet/ iſt es ein anzeigung daß es an dreyen or-
              <lb/>
            then übel ſthet/ nam̃lich das ein treffẽliche groſſe werme iñ dẽ leib iſt/ dz die
              <lb/>
            zũg krãck iſt/ vñ dz mã des böſſen nitt entpfindt. </s>
            <s xml:id="echoid-s3214" xml:space="preserve">eintweder weil mã zũ theil
              <lb/>
            nitt wol bey ſiñen/ o{der} die natur {der} entpfindligkeyt auß gröſſe {der} kranckheytt
              <lb/>
            überwũdẽ iſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s3215" xml:space="preserve">doch ſchründet die zũgẽ nitt allwegẽ võ einer ſcharpffẽ feüchte
              <lb/>
            auff/ ſon{der} auch võ einer geſaltzenẽ/ vñ dz offtermal/ als in einer bößẽ raud
              <lb/>
            an {der} haut. </s>
            <s xml:id="echoid-s3216" xml:space="preserve">ſolliches iſt auch nit ſo tödlich. </s>
            <s xml:id="echoid-s3217" xml:space="preserve">Deßhalbẽ ob wol die bitterkeyt võ
              <lb/>
            einer zim̃lichẽ werme entſthet/ als dz geſaltzẽ vñ dz feiſt/ iſt ſie doch vyl böſer
              <lb/>
            dañ dz geſaltzẽ/ ſo vyl dz geſaltzẽ böſer iſt dañ dz feiſt/ dañ ſie iſt trockner.</s>
            <s xml:id="echoid-s3218" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <note position="left" xml:space="preserve">Bitterkeytt.</note>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s3219" xml:space="preserve">Es erfreüwet ſich die menſchliche natur (wie geſagt) vorab die zungẽ ab {der}
              <lb/>
            feüchte. </s>
            <s xml:id="echoid-s3220" xml:space="preserve">Wo har kommet dañ dẽ bitteren ſollicher ſchad har? </s>
            <s xml:id="echoid-s3221" xml:space="preserve">vñ warum̃ hat
              <lb/>
            man alſo ein greüwel dorab? </s>
            <s xml:id="echoid-s3222" xml:space="preserve">Darumb dz diſes nitt allein zů auſſerſt ſther
              <lb/>
            von wegẽ ſeiner ſubſtãtz/ ſonder auch zů auſſereſt/ ſo {der} mẽſchlichẽ natur gar
              <lb/>
            zů wi{der}. </s>
            <s xml:id="echoid-s3223" xml:space="preserve">Darum̃ habend die bittere ding den rechtẽ warẽ gebrauch {der} geſchma
              <lb/>
            cken nitt/ nam̃lich {der} narung. </s>
            <s xml:id="echoid-s3224" xml:space="preserve">dañ kein bitterkeyt ſpeyſſet/ ſo ver vnd es bit-
              <lb/>
            ter iſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s3225" xml:space="preserve">vñ dz gar bitter iſt/ ſpeyſſet gar nicht. </s>
            <s xml:id="echoid-s3226" xml:space="preserve">Es ſpeyſet auch diſes nit allein
              <lb/>
            gar nicht/ ſonder verzeeret auch die narung {der} anderẽ ſpeyſen. </s>
            <s xml:id="echoid-s3227" xml:space="preserve">dañ die bitter
              <lb/>
            keyt iſt trockener/ vñ darum̃ auch dicker/ dañ ſie iſt mehr jrdiſch we{der} das ge-
              <lb/>
            ſaltzen. </s>
            <s xml:id="echoid-s3228" xml:space="preserve">darum̃ entſthet ſie auß deren/ wañ der ſubteiler theil gar verzeert iſt.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s3229" xml:space="preserve">Es hinderet aber nicht/ dz die bitterkeyt nitt ſolte mitt {der} ſubteilẽ ſubſtantz
              <lb/>
            vermiſchet ſein/ wie auch dz räß dẽ dicken nit/ doch ſind ſie nit in inẽ. </s>
            <s xml:id="echoid-s3230" xml:space="preserve">So vyl
              <lb/>
            ſeye genuog võ den geſchmackẽ geſagt/ nũ wöllẽ wirauff die geruch kom̃en.</s>
            <s xml:id="echoid-s3231" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>