Cardano, Geronimo, Offenbarung der Natur und natürlicher dingen auch mancherley subtiler würckungen

Table of contents

< >
[91.] Von weiſſagung auß der eingeweiden beſichtigung/ Das lxxxiij Capittel.
[92.] Von ſtimmen vnnd gethöß ſo der natur zů wider/ Das lxxxiiij Capittel.
[93.] Von mancherlei ſtimmen/ Das lxxxv Capittel.
[94.] Von geſichten vnd geſpenſten auß falſchen vrſachen Das lxxxvj Capittel.
[95.] Von des gemüt weiſſagnng/ Das lxxxvij Capittel.
[96.] Weiſſagung deß vngewitters/ Das lxxxviij Capittel.
[97.] Hieronymi Cardani Doctors der Artznei zů Meyland von Mancherlei wun/ derbaren/ nateürlichen/ vnd kunſtlichen ſachen/ Das ſechßzehend Bůch. Von ſachen ſo über die natur zů verwunderen. Von ſiglen/ Das lxxxix Capittel.
[98.] Von nateürlicher Magia vnd waar ſagung/ Das xc. Capittel.
[99.] Von der kunſt magia nach Artefier vnd Mihinier art/ Das xcj Capittel.
[100.] Zů erſt beſchreibt er der Planeten Characteren alſo.
[101.] Der ringen aber alſo.
[102.] Der ſigillen alſo.
[103.] Von Precantationen/ geſegnen/ oder be beſchwerungen/ Das xcij Capittel.
[104.] Von Geſpenſten/ Geiſteren/ oder Teüfflen vnnd todten/ Das xciij Capittel.
[105.] Hieronymi Cardani Doctors der Artznei zů Meyland von Mancherlei wun/ derbaren/ nateürlichen/ vnd kunſtlichen ſachen/ Das ſiebenzehend Bůch. Von Sachen ſo wirdig zů beſchreiben. Von mancherlei ſitten der völckeren/ Das xciiij Capittel.
[106.] Von mancherlei ſpraachen/ Das xcv Capittel.
[107.] Von Stetten vnd anderen namhaff ten dingen/ Das xcvj Capittel.
[108.] Von ſchatzen/ Das xcvij Capittel.
[109.] Libereien bücher vnd mancherlei exempel der alten koſtlichkeit/ Das xc viij Capittel.
[110.] Em aufflöſung von dem end har/ durch wölche man der erfundenen dingen gebrauch haben mag. Das xcix. Capittel.
[111.] Warumb diſe bücher geſchriben/ vnnd von deren nutzbarkeit/ Das c Capittel.
[112.] Von Subtiliteten. Von ſeltzammen ſachen.
[113.] END.
[114.] Ein kurtzer außzug vnd inhalt aller fürnemmen vnd nutzlicher puncten vnd ar@@k/ len/ ſo in des hochgelerten Hieronymi Cardani/ artzet zů Meyland/ ein vnnd zwentzig bücheren von den ſubteylen hendlen begriffen. Allen liebhabern der nateürlichen vnd künſt-lichen ſachen/ gantz luſtig vnnd nutz-lich zůleſen. Verteütſchet vnnd geordnet durch D. Heinricum Pantaleonem/ in der Vniuerſitet zů Baſel ordenli-chen vnd beſtelten Phyſicum. Anno M. D. lix.
[115.] Dem Erſamen vnd Weiſen her ren Lucas Gebhart/ burger vnnd des Rath in der loblichen ſtatt Baſel/ ſeinem günſtigen lieben herren vnd gůten fründ/ gnad vnnd frid von Gott vnſerem Herren.
[116.] Außzug vonn dem erſten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von anfen gen/ materi/ geſtalt/ vnnd nateürlichen bewegungen.
[117.] Außzug von dem anderen bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den Elementen vnd deren bewegung oder wirckungen.
[118.] Außzug vonn dem dritten bůch der Dubtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von dem Himmel.
[119.] Außzug von dem vierdten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von dem liecht vnnd ſchein.
[120.] Außzug von dem fünfften bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von vermiſchung vnnd vnuollkommenlichen vermiſcheten oder metalliſchen dingen/ etc.
< >
page |< < (lij) of 997 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="de" type="free">
        <div xml:id="echoid-div89" type="section" level="1" n="14">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s2011" xml:space="preserve">
              <pb o="" file="0108" n="108" rhead="Von mancherlei wunderbaren"/>
            abgeſün{der}t werden/ von wegen des mangels/ wölches dañ auch beſchicht.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s2012" xml:space="preserve">dañ wann die teüchel zůlang lauffen/ werden die bäch erſchöpffet. </s>
            <s xml:id="echoid-s2013" xml:space="preserve">Wölche
              <lb/>
            aber kein mangel an dem waſſer habẽ/ ob ſie wol teüchel oder känel haben/
              <lb/>
            lauffend ſie eintweders für vnd für in das meer/ oder haben nit nach ihrer
              <lb/>
            größe teüchel/ oder nit für vnd für/ wie auch die känel nit. </s>
            <s xml:id="echoid-s2014" xml:space="preserve">oder ſie ghand
              <lb/>
            an von dem ſchnellen zůlauff der waſſeren/ wie von den ſchneẽ harkom̃en. </s>
            <s xml:id="echoid-s2015" xml:space="preserve">
              <lb/>
            Inn dem meer aber nützet gar vyl die verhinderung des gegenlauffenden
              <lb/>
            waſſers/ vnd des außlauffenden vnd einlauffenden. </s>
            <s xml:id="echoid-s2016" xml:space="preserve">auß diſen vrſachẽ wer
              <lb/>
            den die flüß ſelten erſchöpffet/ wiewol zů zeiten allſam̃en.</s>
            <s xml:id="echoid-s2017" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s2018" xml:space="preserve">Das waſſer wirt am aller mehrſten verderbt in den ſoden vnd ciſternen.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s2019" xml:space="preserve">
              <note position="left" xlink:label="note-0108-01" xlink:href="note-0108-01a" xml:space="preserve">wie das waſ-
                <lb/>
              ſer verbeſſert
                <lb/>
              roerde.</note>
            es hilfft auch etwan der rägen vnnd heiſſe zeit darzů/ als wir vorgeſagt ha-
              <lb/>
            bend. </s>
            <s xml:id="echoid-s2020" xml:space="preserve">Wann man es aber gar will leüteren/ ſo laß den leim vnnd was wüſt
              <lb/>
            iſt daruon/ damitt es reyn werde. </s>
            <s xml:id="echoid-s2021" xml:space="preserve">demnach erneüwere diſes mitt ſtätigem
              <lb/>
            ſchöpffen. </s>
            <s xml:id="echoid-s2022" xml:space="preserve">dañ es laufft für vnd für widerumb auß den aderen herzů. </s>
            <s xml:id="echoid-s2023" xml:space="preserve">dem-
              <lb/>
            nach laß inn den ſod ein irrden geſchirr/ das voll ſaltz/ eſſig/ bydrargiro o-
              <lb/>
            der queckſylber iſt/ vnd verſtopff es wol mitt dem kalck ſo in öl bereitet iſt/
              <lb/>
            vnnd laß es ein zeit lang darinnen. </s>
            <s xml:id="echoid-s2024" xml:space="preserve">Ettlich thůnd fiſchlein darein/ wann
              <lb/>
            die lebendig bleibend/ reinigend ſie das waſſer/ wann ſie ſterbend/ ſo ver-
              <lb/>
            derbend ſie es. </s>
            <s xml:id="echoid-s2025" xml:space="preserve">Es ſeind ettlich die ſagend man möge es inn den geſchirren
              <lb/>
            reinigen/ wann man den vmbkreiß/ daran das waſſer ſtoßt/ mitt mandel-
              <lb/>
            kernen reibe/ doch iſt vyl gewüſſer/ daß das böß waſſer mitt der zeit ſich
              <lb/>
            ſelbs leütere/ vnnd widerumb gůt werd/ wölches ſo man es durch ſechet/
              <lb/>
            gantz gůt wirt. </s>
            <s xml:id="echoid-s2026" xml:space="preserve">Doch bedunckt es gantz ſchwerlich zůſein/ das man das on
              <lb/>
            alle bewegung erhalten möge/ wo es nitt durch ein feüwrige krafft erquick
              <lb/>
            etwirt. </s>
            <s xml:id="echoid-s2027" xml:space="preserve">Wölches aber durch das tropffen härfür kommet/ das wirt erhal
              <lb/>
            ten/ dann es iſt ein werme darbey. </s>
            <s xml:id="echoid-s2028" xml:space="preserve">darumb wirt es auch verderbt/ wañ es
              <lb/>
            gar verreücht. </s>
            <s xml:id="echoid-s2029" xml:space="preserve">Deßhalben laßt die feüwrige werme kein faulung zů/ wie
              <lb/>
            auch inn dem gebratenen/ dann ſie verhinderet des luffts würckung. </s>
            <s xml:id="echoid-s2030" xml:space="preserve">wöl-
              <lb/>
            ches aber bewegt wirt/ erhaltet ſich durch ſein kälte. </s>
            <s xml:id="echoid-s2031" xml:space="preserve">dann was treffenlichẽ
              <lb/>
            kalt iſt/ das faulet nitt/ es ſey mitt der that alſo/ oder möge ſonſt alſo wer-
              <lb/>
            den. </s>
            <s xml:id="echoid-s2032" xml:space="preserve">Es mag aber kein feücht ding gar kalt ſein. </s>
            <s xml:id="echoid-s2033" xml:space="preserve">dañ was kalt/ das iſt dick/
              <lb/>
            vnnd was bewegt wirt/ mag des luffts wirckung nitt annemmen. </s>
            <s xml:id="echoid-s2034" xml:space="preserve">wölches
              <lb/>
            aber langſam bewegt wirt/ das leidet nicht von einer kleinen werme/ vnd
              <lb/>
            wirt durch ein große nit verderbt/ dann es verreücht/ vnd werden dempff
              <lb/>
            darauß. </s>
            <s xml:id="echoid-s2035" xml:space="preserve">In dem aber das allgemach entſpringt/ ſeind feüwrige dämpff.</s>
            <s xml:id="echoid-s2036" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s2037" xml:space="preserve">Die vrſach aber der ſchnellen feülung/ auch inn den weyeren/ iſt die er-
              <lb/>
            den. </s>
            <s xml:id="echoid-s2038" xml:space="preserve">dann die werden vermiſchet/ darumb ſeind auch die trüben waſſer ehe
              <lb/>
            faul. </s>
            <s xml:id="echoid-s2039" xml:space="preserve">wölche lauter ſeind/ die werden vorhin trüb/ ehe dann ſie faulend. </s>
            <s xml:id="echoid-s2040" xml:space="preserve">da-
              <lb/>
            rumb iſt bey der faulung des waſſers ein vermiſchung. </s>
            <s xml:id="echoid-s2041" xml:space="preserve">Wann aber dz waſ-
              <lb/>
            ſer bewegt wirt/ reyniget es ſich/ vnnd treybt alles ſo jhm nit zůgehört hin
              <lb/>
            weg/ als man inn den lauteren bronnen ſihet. </s>
            <s xml:id="echoid-s2042" xml:space="preserve">dann was ſchwer iſt/ das falt
              <lb/>
            zůboden/ was leicht iſt/ das treibt es zů obereſt auff die ſeiten. </s>
            <s xml:id="echoid-s2043" xml:space="preserve">was jm aber
              <lb/>
            faſt vermiſchet iſt/ als das ſaltz inn dem meer/ das mag es nit abſünderen.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s2044" xml:space="preserve">dann es mag diſes auffkein orth legen. </s>
            <s xml:id="echoid-s2045" xml:space="preserve">Wann das aber etwas weiters lauf-
              <lb/>
            fet/ leüteret es ſich/ dañ das do vermiſchet iſt/ wirt allgemach von der vor-
              <lb/>
            lauffenden dünnen materien verlaſſen. </s>
            <s xml:id="echoid-s2046" xml:space="preserve">darũb iſt diſes/ ſo am aller ſchnel-
              <lb/>
            ſten laufft/ am lautereſten. </s>
            <s xml:id="echoid-s2047" xml:space="preserve">Wann man aber das mit ſchüttenen verlegt/
              <lb/>
            dringet es vyl ſtercker härfür/ nitt das es ein größere krafft überkomme/
              <lb/>
            </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>