Cardano, Geronimo, Offenbarung der Natur und natürlicher dingen auch mancherley subtiler würckungen

Table of contents

< >
< >
page |< < (dcclxxxi) of 997 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="de" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1108" type="section" level="1" n="115">
          <pb o="dcclxxxi" file="0837" n="837"/>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div1111" type="section" level="1" n="116">
          <head xml:id="echoid-head146" xml:space="preserve">Außzug vonn dem erſten bůch
            <lb/>
          der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors
            <lb/>
          der Artzney zů Meyland/ etc.</head>
          <head xml:id="echoid-head147" xml:space="preserve">Von anfen gen/ materi/ geſtalt/ vnnd
            <lb/>
          nateürlichen bewegungen.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s24737" xml:space="preserve">ES iſt auß der altenn Philoſo
              <lb/>
            phen bücheren genůgſam bekannt/ daß nicht
              <lb/>
            lätes in der welt erfunden/ ſonder alles mitt
              <lb/>
            matery erfüllet iſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s24738" xml:space="preserve">deßhalbẽ ein wunderbar
              <lb/>
            liecht von verſtendigen erdacht vnd erfun-
              <lb/>
            den wordẽ. </s>
            <s xml:id="echoid-s24739" xml:space="preserve">Man ſoll
              <lb/>
              <figure xlink:label="fig-0837-01" xlink:href="fig-0837-01a" number="144">
                <variables xml:id="echoid-variables103" xml:space="preserve">A B C F E D</variables>
              </figure>
            ein geſchirr inn eines
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0837-01" xlink:href="note-0837-01a" xml:space="preserve">wunderbar
                <lb/>
              liecht.</note>
            thurns gſtalt machẽ/
              <lb/>
            ſo allein ein loch ha-
              <lb/>
            be mit D verzeichnet/
              <lb/>
            (damit man es verſtã
              <lb/>
            de) durch welches mã
              <lb/>
            das öl hinein ſchütten mag/ biß das es gar erfüllet
              <lb/>
            iſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s24740" xml:space="preserve">es ſoll gantz von gůtem zinn ſein/ wann man di-
              <lb/>
            ſes auch vmbkeret/ wie es jetz ligt/ mag das öl nit zů
              <lb/>
            dem D herauß kom̃en. </s>
            <s xml:id="echoid-s24741" xml:space="preserve">dañ wañ diſes ſo in dem C iſt/ herauß lüffe/ ſtig das
              <lb/>
            ſchwerer hinab/ weil es lär were/ zů dem D/ vnd das inn dem B geweſen zů
              <lb/>
            dem C/ vnd das in dem A were zů dem B. </s>
            <s xml:id="echoid-s24742" xml:space="preserve">deßhalben müſte in dem A etwas
              <lb/>
            läres ſein. </s>
            <s xml:id="echoid-s24743" xml:space="preserve">damit aber nicht läres in dem A bleibe/ ſthet es ſtill. </s>
            <s xml:id="echoid-s24744" xml:space="preserve">alſo thůt jm
              <lb/>
            auch das öl in dem B/ vnd in dem C/ vnd in dem D. </s>
            <s xml:id="echoid-s24745" xml:space="preserve">darũb laufft gar nicht
              <lb/>
            herauß. </s>
            <s xml:id="echoid-s24746" xml:space="preserve">Wie mag es aber zů ghẽ/ ſo dz liecht breñet/ vñ dz öl in dem F verzee
              <lb/>
            ret iſt/ daß durch den kenel E/ das öl auß dem D kom̃en mag. </s>
            <s xml:id="echoid-s24747" xml:space="preserve">dañ hie möch
              <lb/>
            te yemãd vermeinẽ/ es müſte aber die läre zůgelaſſen werdẽ? </s>
            <s xml:id="echoid-s24748" xml:space="preserve">Dañ ob gleich
              <lb/>
            das öl von der werme hinauß gezogen/ oder von jm ſelbs herab gange/ iſt
              <lb/>
            kein vnderſcheid ſo vyl des lären rechnung belanget. </s>
            <s xml:id="echoid-s24749" xml:space="preserve">Es lernet vns aber
              <lb/>
            die erfarnuß daß das liecht brennet/ vñ das geſchirr alſo allgemach lär wirt.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s24750" xml:space="preserve">es faret auch das öl nit von ihm ſelbs hinab. </s>
            <s xml:id="echoid-s24751" xml:space="preserve">darumb iſt deſſen vrſach/ daß
              <lb/>
            das feüwr durch ſein werme das öl ſubteyler vnd dünner machet. </s>
            <s xml:id="echoid-s24752" xml:space="preserve">wañ nun
              <lb/>
            diſes dünn worden/ lauffet es auß vnd geſchwillet/ biß zů des D loch/ vnd
              <lb/>
            ſteiget hie mit der leicht theil überſich inn das geſchirr vnd ampelen/ da wir
              <lb/>
            das A geſchriben haben. </s>
            <s xml:id="echoid-s24753" xml:space="preserve">weil auch vyl lufft darinnen begriffenn/ wirt das
              <lb/>
            orth voll lufft/ vnnd mehret fich alſo nach vnd nach/ weil das öl gantz auß-
              <lb/>
            lauffet. </s>
            <s xml:id="echoid-s24754" xml:space="preserve">darumb můß man hie auch fleißig acht nemmẽ/ daß der kenel D E
              <lb/>
            F nit zůkurtz/ oder das liecht vnnd dachten in dem F zů groß ſeye. </s>
            <s xml:id="echoid-s24755" xml:space="preserve">dann es
              <lb/>
            wurd durch diſe beide weg das öl auß großer hitz zů bald auff lauffen/ vnd
              <lb/>
            alſo verſchüttet werden.</s>
            <s xml:id="echoid-s24756" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s24757" xml:space="preserve">Auff ſolliche weyß habend die Atheniẽſer ein ampelen vñ liecht erdacht/
              <lb/>
            </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>