Agricola, Georg, De re metallica Libri XII, Quibus Officia, Instrumenta, Machinae, ac omnia ..., 1556

List of thumbnails

< >
11
11
12
12
13
13
14
14
15
15
16
16
17
17
18
18
19
19
20
20
< >
page |< < of 599 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap id="N10018">
            <p id="N10771" type="main">
              <s id="N1082A">
                <pb pagenum="3" xlink:href="001/01/013.jpg"/>
              turam. </s>
              <s id="N10838">Quàm autem uere hoc dicant non uideo: cum argentaria metalla
                <lb/>
              Fribergi ad annos iam
                <expan abbr="quadringẽtos">quadringentos</expan>
              inexhauſta durent, plumbaria Goſe
                <lb/>
              lariæ ad ſexcentos, quorum utrunque ex annalium monumentis conquiri
                <lb/>
              poteſt: Schemnicij uero & Cremnicij communia argenti et auri ad octin
                <lb/>
              gentos, quod antiquiſsima
                <expan abbr="incolarũ">incolarum</expan>
              priuilegia loquuntur. </s>
              <s id="N1084B">Sed dicunt
                <lb/>
              ſingularum fodinarum quæſtum ſtabilem non eſſe quaſi uero metallicus
                <lb/>
              uni fodinæ aut ſit aut addictus eſſe debeat, ac non multi
                <expan abbr="cõmuniter">communiter</expan>
              im­
                <lb/>
              penſas faciant in metalla: aut peritus artis non fodiat
                <expan abbr="alterã">alteram</expan>
              uenam, ſi pri­
                <lb/>
              oris fortuna eius uotis amplius non
                <expan abbr="reſpõderit">reſponderit</expan>
              : attamen Schonbergij me
                <lb/>
              talli, quod Fribergi eſt, quæſtus ſupra hominis ætatem ſtabilis
                <expan abbr="permãſit">permanſit</expan>
              . </s>
              <s id="N10868">
                <lb/>
              Verum mihi
                <expan abbr="">non</expan>
              eſt in animo derogare aliquid de dignitate agriculturæ,
                <lb/>
              minusque ſtabilem
                <expan abbr="quæſtũ">quæſtum</expan>
              metallicorum eſſe, non libenter modo, ſed
                <expan abbr="etiã">etiam</expan>
                <lb/>
              ſemper fatebor, quod uenæ tandem deſinant effundere metalla, cum agri
                <lb/>
              in
                <expan abbr="perpetuũ">perpetuum</expan>
              efferre fruges ſoleant. </s>
              <s id="N10882">Sed metallicorum quæſtus quo minus
                <lb/>
              eſt ſtabilis, eò eſt uberior, ut inita ratione quod ſtabilitati deeſt, ubertate
                <lb/>
              reperiatur æquari: Etenim fodinæ plumbariæ quæſtus annuus cum fru­
                <lb/>
              ctibus agri optimi
                <expan abbr="cõparatus">comparatus</expan>
              , ipſis triplus aut
                <expan abbr="minimũ">minimum</expan>
              duplus eſt. </s>
              <s id="N10893">Quot
                <lb/>
              ergo partibus antecedit eiſdem fructibus quæſtus
                <expan abbr="argẽtariæ">argentariæ</expan>
              uel aurariæ
                <lb/>
              uenæ? </s>
              <s id="N1089E">Quocirca uere ac ſcite Xenophon ſcripſit de
                <expan abbr="Athenienſiũ">Athenienſium</expan>
              argen­
                <lb/>
              tarijs metallis. </s>
              <s id="N108A7">Eſt terra in qua, ſi
                <expan abbr="ſementẽ">ſementem</expan>
              feceris, non fundit fruges, ſi ue­
                <lb/>
              ro eam foderis, multo plures alit, quàm ſi fruges ferret. </s>
              <s id="N108B0">Habeant igitur
                <lb/>
              ſibi agricolæ uberes campos colantque colles fertiles
                <expan abbr="frugũ">frugum</expan>
              gratia: metalli­
                <lb/>
              cis ualles tenebricoſas
                <expan abbr="relinquãt">relinquant</expan>
              , & montes ſteriles, ut ex ipſis eruant
                <expan abbr="gẽ­mas">gen­
                  <lb/>
                mas</expan>
              & metalla, non precia modo frugum, ſed rerum
                <expan abbr="omniũ">omnium</expan>
              quæ uendun
                <lb/>
              tur. </s>
              <s id="N108CB">Tum dicunt periculoſum eſſe metallicæ operam dare, quod metallo­
                <lb/>
              rum foſſores interimantur modo ab aere peſtifero, quem ſpiritu ducunt,
                <lb/>
              modo haurientes puluerem pulmones
                <expan abbr="exulcerãtem">exulcerantem</expan>
              , macie extabeſcant:
                <lb/>
              modo intereant, ruinis montium oppreſsi: nunc uero de ſcalis in puteos
                <lb/>
              delapſi brachia, crura, ceruices frangant,
                <expan abbr="nullũ">nullum</expan>
              autem utilitatis fructum
                <lb/>
              tanti æſtimare debere, ut propter eius
                <expan abbr="magnitudinẽ">magnitudinem</expan>
              ſalus hominis & uita
                <lb/>
              ad ducatur in
                <expan abbr="maximũ">maximum</expan>
              quodque periculum & extremum diſcrimen. </s>
              <s id="N108EA">Hæc
                <lb/>
              quidem fateor
                <expan abbr="perquã">perquam</expan>
              grauia eſſe atque adeo plena terroris & periculi, ut
                <lb/>
              ipſorum
                <expan abbr="uitandorũ">uitandorum</expan>
              cauſa cenſerem metalla
                <expan abbr="fodiẽda">fodienda</expan>
              non eſſe, ſi uel ſæpius
                <lb/>
              in ea incurrerent
                <expan abbr="metallorũ">metallorum</expan>
              foſſores, uel ab eis ſibi nulla
                <expan abbr="ratiõe">ratione</expan>
              cauere poſ
                <lb/>
              ſent. </s>
              <s id="N10909">Qui enim non potior eſſet uiuendi ratio, quam uel uniuerſa
                <expan abbr="poſsidẽ­di">poſsiden­
                  <lb/>
                di</expan>
              , nedum metalla? </s>
              <s id="N10912">quanque qui ſic perit, poſsidet quidem nulla, ſed ea re­
                <lb/>
              linquit hæredi. </s>
              <s id="N10917">Cum autem raro eiusmodi accidant, & improuidis dun­
                <lb/>
              taxat foſſoribus, metallicos non abſterrent à foſsione
                <expan abbr="metallorũ">metallorum</expan>
              , ut nec à
                <lb/>
              ſuo artificio fabros materiarios abſterret unus aliquis ex ipſis, qui, quia
                <lb/>
              incaute egit, ab alto ædificio delapſus
                <expan abbr="animã">animam</expan>
              efflauit. </s>
              <s id="N10928">Iſta reſpondi ad ſin­
                <lb/>
              gula, quæ mihi obijcere ſolent hi, qui uociferantur rem
                <expan abbr="metallicã">metallicam</expan>
              ſuis cul­
                <lb/>
              toribus eſſe inutilem, cum quod ſumptus impendant ad
                <expan abbr="incertũ">incertum</expan>
              caſum,
                <lb/>
              tum quod ipſa
                <expan abbr="cõmutabilis">commutabilis</expan>
              ſit & pernicioſa. </s>
              <s id="N1093D">Nunc uenio ad eos qui e­
                <lb/>
              andem cæteris hominibus utilem non eſſe aiunt, quia ſcilicet metalla &
                <lb/>
              gemmæ, & reliqua foſsilium genera ipſis inutilia ſint. </s>
              <s id="N10944">Quod contendunt </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>