Agricola, Georg, De re metallica Libri XII, Quibus Officia, Instrumenta, Machinae, ac omnia ..., 1556

List of thumbnails

< >
151
151
152
152
153
153
154
154
155
155
156
156
157
157
158
158
159
159
160
160
< >
page |< < of 599 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap id="N10018">
            <p id="N137A9" type="main">
              <s id="N137B0">
                <pb pagenum="150" xlink:href="001/01/160.jpg"/>
              milia. </s>
              <s id="N137B8">Hæc machina
                <expan abbr="">tum</expan>
              conſtrui ſolet, cùm nimis multæ aquæ in
                <expan abbr="lacunã">lacunam</expan>
              con
                <lb/>
                <expan abbr="fluxerũt">fluxerunt</expan>
              : atque has duas machinas uis
                <expan abbr="aquarũ">aquarum</expan>
              uerſat, omninoque aquæ
                <expan abbr="trahũt">trahunt</expan>
                <lb/>
              aquas. </s>
              <s id="N137D2">Hoc uerò eſt indicium accretionis et diminutionis aquarum, quas in
                <lb/>
              ſe continet lacuna ſubterranea, ſiue eas aquas hæc altera machina pilis hau­
                <lb/>
              ſtas per fiſtulas efferat, ſiue prima, ſiue tertia, aliaúe. </s>
              <s id="N137D9">Et rabis, quæ eſt ſupra
                <lb/>
              puteum tam altum quàm profunda eſt lacuna, altera parte lapis, aſſer altera,
                <lb/>
              uterque uno fune appenſus. </s>
              <s id="N137E0">Sed hic tamen ferreo filo, quod pendet ab altero
                <lb/>
              eius capite demittitur: & quidem lapis uſque ad oris putei latus, aſſer uerò re­
                <lb/>
              ctà per puteum in lacunam, cuius aquis innatat. </s>
              <s id="N137E7">Is aſſer tam grauis eſt, ut
                <expan abbr="filũ">filum</expan>
                <lb/>
              ferreum, quod ipſius fibulam ferream hamulo prehendit, unà cum fune de­
                <lb/>
              orſum, lapidem ſurſum trahere poſsit: itaque quo magis aqua decreſcit, eo ma
                <lb/>
              gis aſſer deorſum fertur, lapis ſurſum: quo uerò magis accreſcit, eò magis
                <expan abbr="cõtrà">con
                  <lb/>
                trà</expan>
              aſſer ſurſum fertur, lapis deorſum. </s>
              <s id="N137FA">Hic cùm ferè trabem contingit, quia ſi
                <lb/>
              gnum dat aquas ex lacuna pilis per fiſtulas eſſe exhauſtas, machinæ præfe­
                <lb/>
              ctus riui canales occludit, rotamque ſiſtit: cùm ferme terram, quæ eſt ad oris
                <lb/>
              putei latus, attingit, quia ſignificat lacunam eſſe aquis, quæ in eam rurſus
                <expan abbr="cõfluxerunt">con
                  <lb/>
                fluxerunt</expan>
              , repletam (aquæ enim attollunt aſſerem, atque ita lapis & funem &
                <lb/>
              filum ferreum retrahit) idem præfectus canales recludit: quare aquæ riui ite
                <lb/>
              rum percutientes rotæ pinnas uerſant machinam. </s>
              <s id="N1380D">Quoniam uerò operarij
                <lb/>
              plerunque anniuerſarijs diebus feſtis non laborant, & profeſtis non ſemper
                <lb/>
              prope machinam, atque ea, ſi res hoc poſtulat, continenter trahit aquas, tinti­
                <lb/>
              nabuli ſonus aſsiduè auditus declarat machinam hanc æquè ac primam in­
                <lb/>
              tegram & nulla re
                <expan abbr="impeditã">impeditam</expan>
              uerſari: id ex axiculo ligneo, quem
                <expan abbr="cõtinent">continent</expan>
              tra
                <lb/>
              bes, quæ ſunt ſupra
                <expan abbr="puteũ">puteum</expan>
              , funiculo appenſum eſt. </s>
              <s id="N13826">Alter uerò funiculus lo
                <lb/>
              gus, cuius ſuperius caput ad axiculum religatum eſt, demittitur in puteum:
                <lb/>
              inferiori eius capiti alligatum eſt lignum: quod quoties axis manus percu­
                <lb/>
              tiunt, toties tintinabulum
                <expan abbr="cõmotum">commotum</expan>
              ſonitum reddit. </s>
              <s id="N13833">Tertia
                <expan abbr="aũt">aut</expan>
              iſtius ge­
                <lb/>
              neris machina tunc utuntur metallici, cùm nullus riuus, qui uerſet rotam, de
                <lb/>
              duci poteſt: cuius hæc eſt fabrica. </s>
              <s id="N1383E">Cauernam primò fodiunt: quam etiam ro
                <lb/>
              buſtis tignis & aſſeribus conſtruunt, ne latera ruinas edant, quæ
                <expan abbr="labefactẽt">labefactent</expan>
                <lb/>
              machinam & homines lædant. </s>
              <s id="N13849">At ſuperiorem cauernæ partem contegunt
                <lb/>
              tignis: ut equi machinam trahentes per ea poſsint incedere. </s>
              <s id="N1384E">Deinde
                <expan abbr="iterũ">iterum</expan>
              ti­
                <lb/>
              gna ad ſedecim, longa pedes quadraginta, lata & craſſa pedem unum, fibu­
                <lb/>
              lis in ſummo
                <expan abbr="cõiuncta">coniuncta</expan>
              , in imo diuaricata erigunt: eorumque ſingulorum infe
                <lb/>
              riora capita in ſingulorum tignorum humi ſtratorum formis includunt, &
                <lb/>
              tertio quodam connectunt: quo modo rurſus fit area circuli ſpeciem
                <expan abbr="habẽs">habens</expan>
              ,
                <lb/>
              cuius linea dimetiens ſit
                <expan abbr="pedũ">pedum</expan>
              quinquaginta. </s>
              <s id="N1386B">Per foramen, quod eſt in me­
                <lb/>
              dia area, deſcendit axis quadrangulus ſtatutus, longus pedes quinque & qua
                <lb/>
              draginta, craſſus & latus ſeſquipedem: cuius codax inferior uoluitur in catil
                <lb/>
              lo tigni humi in cauerna ſtrati, ſuperior in catillo tigni, quod in ſummo ſub
                <lb/>
              fibula in formis duorum tignorum erectorum eſt incluſum. </s>
              <s id="N13876">Catillus inferi­
                <lb/>
              or diſtat ab altero cauernæ latere, item ab eiuſdem fronte & à tergo pedes
                <lb/>
              XVII. axi ad pedem ſupra inferius caput eſt rota dentata: cuius linea dimeti­
                <lb/>
              ens habet pedes XXII.</s>
              <s id="N1387F">Ea rota conſtat ex quatuor radijs & octo curuaturis. </s>
              <s id="N13882">
                <lb/>
              Radij ſunt longi pedes XV. craſsi & lati dodrantem: quorum alterum caput </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>