Agricola, Georg, De re metallica Libri XII, Quibus Officia, Instrumenta, Machinae, ac omnia ..., 1556

List of thumbnails

< >
181
181
182
182
183
183
184
184
185
185
186
186
187
187
188
188
189
189
190
190
< >
page |< < of 599 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap id="N10018">
            <p id="N14F87" type="main">
              <s id="N153B7">
                <pb pagenum="195" xlink:href="001/01/205.jpg"/>
                <expan abbr="argentũ">argentum</expan>
              ab auro, qua
                <expan abbr="neutrũ">neutrum</expan>
              perit. </s>
              <s id="N153CA">
                <expan abbr="Aurũ">Aurum</expan>
                <expan abbr="aũt">aut</expan>
              , in quo ineſt
                <expan abbr="argentũ">argentum</expan>
              : uel argen
                <lb/>
              tum, in quo aurum, primò coticulæ atteratur: deinde eidem acus auri uel ar­
                <lb/>
              genti ſimillima: quo modo ex lineis productis cognoſcitur, quota argenti
                <lb/>
              portio in auro inſit, quota auri in argento: mox ad
                <expan abbr="argentũ">argentum</expan>
              , quod eſt in au­
                <lb/>
              ro, adijciatur tanta eiuſdem portio, ut auri
                <expan abbr="triplũ">triplum</expan>
              ſit. </s>
              <s id="N153E8">Tum
                <expan abbr="plumbũ">plumbum</expan>
              inijciatur
                <lb/>
              in
                <expan abbr="catillũ">catillum</expan>
                <expan abbr="cinereũ">cinereum</expan>
              , & coquatur: paulò poſt in
                <expan abbr="eundẽ">eundem</expan>
              inijciatur
                <expan abbr="paucũ">paucum</expan>
              æs: ut­
                <lb/>
              pote eius ſemuncia, uel ſemuncia & ſicilicus minoris ponderis: ſi
                <expan abbr="aurũ">aurum</expan>
              uel ar
                <lb/>
                <expan abbr="gentũ">gentum</expan>
                <expan abbr="aliquã">aliquam</expan>
              æris
                <expan abbr="particulã">particulam</expan>
              in ſe non contineat. </s>
              <s id="N15414">Etenim catillus, cùm plum­
                <lb/>
              bum & æs deſunt, quæ conſumat,
                <expan abbr="particulã">particulam</expan>
              auri & argenti ad ſe allicit &
                <expan abbr="cõbibit">com
                  <lb/>
                bibit</expan>
              . </s>
              <s id="N15423">Tandem auri trientem & argenti libram in
                <expan abbr="eundẽ">eundem</expan>
                <expan abbr="catinũ">catinum</expan>
              inijcere et co
                <lb/>
              quere conuenit: nam ſi aurum &
                <expan abbr="argentũ">argentum</expan>
              primò in
                <expan abbr="catillũ">catillum</expan>
              coniecta coquan­
                <lb/>
              tur, is, ut iam dixi,
                <expan abbr="particulã">particulam</expan>
              eius conbibit, &
                <expan abbr="aurũ">aurum</expan>
              , cùm ab argento
                <expan abbr="ſeparatũ">ſeparatum</expan>
                <lb/>
              fuerit, purum non inuenitur. </s>
              <s id="N15448">Coquantur uerò hæc metalla uſque dum ipſum
                <lb/>
                <expan abbr="plumbũ">plumbum</expan>
              & æs conſumantur: atque
                <expan abbr="iterũ">iterum</expan>
              idem utriuſque pondus eodem modo
                <lb/>
              coquatur in altero catillo cinereo: utraque maſſula malleo percuſſa dilatetur:
                <lb/>
              utraque bracteola in fiſtulæ figuram formetur: utraque conijciatur in paruam
                <lb/>
                <expan abbr="ampullã">ampullam</expan>
              uitream: quibus tertiæ aquæ ualentis,
                <expan abbr="quã">quam</expan>
              decimo libro
                <expan abbr="deſcribã">deſcribam</expan>
              ,
                <lb/>
              uncia & drachma maioris ponderis affundantur: lento igni calefiant: quo­
                <lb/>
              modo bullulæ figura margaritis aſſimiles ad fiſtulas adhæreſcere uidentur. </s>
              <s id="N15469">
                <lb/>
              Quo
                <expan abbr="autẽ">autem</expan>
              maior rubor apparuerit, eo melior eſſe aqua iudicatur. </s>
              <s id="N15471">Sed poſt­
                <lb/>
              quam rubor euanuerit, bullulæ candidæ margaritis non tantum figura, ſed
                <lb/>
                <expan abbr="etiã">etiam</expan>
              colore ſimiles
                <expan abbr="eiſdẽ">eiſdem</expan>
              fiſtulis uidentur inſidere: poſt breue tempus aqua
                <lb/>
              effundatur, & infundatur altera:
                <expan abbr="">cum</expan>
              ea rurſus bullulas candidas ſex uel octo
                <lb/>
              excitauerit, effundatur & fiſtulæ
                <expan abbr="eximãtur">eximantur</expan>
              : atque quater aut quinquies aqua
                <lb/>
              fontana lauentur: magis uerò
                <expan abbr="coquãtur">coquantur</expan>
              ex
                <expan abbr="eadẽ">eadem</expan>
              bulliente: nam colore clario
                <lb/>
              re
                <expan abbr="ſplendẽt">ſplendent</expan>
              : poſtea in
                <expan abbr="aureã">auream</expan>
                <expan abbr="phialã">phialam</expan>
              , quæ in manu teneatur,
                <expan abbr="cõiectæ">coniectæ</expan>
              ſenſim le­
                <lb/>
              ni ignis calore
                <expan abbr="ſiccẽtur">ſiccentur</expan>
              : mox phiala imponatur in carbones
                <expan abbr="ardẽtes">ardentes</expan>
              , et carbo
                <lb/>
              nibus tegatur, ac oris flatu modico
                <expan abbr="inſpirẽtur">inſpirentur</expan>
              : tunc
                <expan abbr="flammã">flammam</expan>
                <expan abbr="cæruleã">cæruleam</expan>
                <expan abbr="emittẽt">emittent</expan>
              :
                <lb/>
              ad
                <expan abbr="extremũ">extremum</expan>
              fiſtulæ
                <expan abbr="appẽdantur">appendantur</expan>
              , quib. </s>
              <s id="N154CD">ſi par pondus erit, artifex
                <expan abbr="harũ">harum</expan>
                <expan abbr="rerũ">rerum</expan>
              la
                <lb/>
                <expan abbr="borẽ">borem</expan>
              fruſtra non ſuſcepit. </s>
              <s id="N154DD">Poſtremò ambæ in altera lance poſitæ ponderen
                <lb/>
              tur. </s>
              <s id="N154E2">Vnæ
                <expan abbr="tantũmodo">tantummodo</expan>
              quaternæ ſiliquæ
                <expan abbr="">non</expan>
                <expan abbr="numerẽtur">numerentur</expan>
              propter
                <expan abbr="argentũ">argentum</expan>
                <expan abbr="q̊d">quod</expan>
                <lb/>
              remanet in auro, & ab eo ſeparari
                <expan abbr="">non</expan>
              poteſt. </s>
              <s id="N154FF">Ex
                <expan abbr="fiſtularũ">fiſtularum</expan>
                <expan abbr="aũt">aut</expan>
              ponduſculo eo
                <lb/>
              gnoſcimus pondus & auri & argenti
                <expan abbr="q̊d">quod</expan>
              in maſſa ineſt. </s>
              <s id="N15510">Quod ſi quis artifex
                <lb/>
                <expan abbr="tantũ">tantum</expan>
                <expan abbr="argentũ">argentum</expan>
                <expan abbr="">non</expan>
              adiecerit ad
                <expan abbr="aurũ">aurum</expan>
              , ut eius
                <expan abbr="triplũ">triplum</expan>
              ſit, ſed
                <expan abbr="duplũ">duplum</expan>
              uel
                <expan abbr="ſeſtertiũ">ſeſtertium</expan>
              ,
                <lb/>
              ei opus eſt
                <expan abbr="ualẽtiore">ualentiore</expan>
              aqua, quæ aurum ab
                <expan abbr="argẽto">argento</expan>
              ſecernat: qualis eſt quarta:
                <lb/>
              ſed
                <expan abbr="utrũ">utrum</expan>
              aqua,
                <expan abbr="quã">quam</expan>
              auro & argento adhibet, eis conueniat, an plus minusué
                <lb/>
                <expan abbr="quã">quam</expan>
              oportet ualens ſit, ex effectu cognoſcitur: mediocris bullulas in fiſtulis
                <lb/>
              excitat: &
                <expan abbr="ampullã">ampullam</expan>
              atque
                <expan abbr="operculũ">operculum</expan>
              eximio rubore inficere uidetur: imbecilli­
                <lb/>
              or
                <expan abbr="eadẽ">eadem</expan>
              exiguo rubore tingere,
                <expan abbr="ualẽtior">ualentior</expan>
              fiſtulas diſrumpit. </s>
              <s id="N1555D">Ad
                <expan abbr="argentũ">argentum</expan>
              ue­
                <lb/>
                <expan abbr="purũ">purum</expan>
              , in quo ineſt aliqua auri portio,
                <expan abbr="">non</expan>
              adijciatur aliud,
                <expan abbr="">cum</expan>
              in catillo cine
                <lb/>
              reo
                <expan abbr="coquũtur">coquuntur</expan>
              priuſque
                <expan abbr="ſeparẽtur">ſeparentur</expan>
              , ſed præter
                <expan abbr="plumbũ">plumbum</expan>
              ad beſſem eius
                <expan abbr="quadrãs">quadrans</expan>
                <lb/>
              uel triens æris, minora pondera intelligo. </s>
              <s id="N15586">At ſi
                <expan abbr="argentũ">argentum</expan>
                <expan abbr="etiã">etiam</expan>
              in ſe
                <expan abbr="cõtineat">contineat</expan>
              ali
                <lb/>
                <expan abbr="quã">quam</expan>
              æris
                <expan abbr="portionẽ">portionem</expan>
              , & poſtque
                <expan abbr="">cum</expan>
                <expan abbr="plũbo">plumbo</expan>
              fuerit
                <expan abbr="excoctũ">excoctum</expan>
              appendatur, &
                <expan abbr="poſtqueaurũ">poſtque
                  <lb/>
                aurum</expan>
              ab eo fuerit
                <expan abbr="ſecretũ">ſecretum</expan>
              : altero modo cognoſcimus
                <expan abbr="quantũ">quantum</expan>
              æris in eo fue­
                <lb/>
              rit, altero
                <expan abbr="quantũ">quantum</expan>
              auri. </s>
              <s id="N155BE">Sed uilia metalla experimenti gratia
                <expan abbr="etiã">etiam</expan>
              hodie
                <expan abbr="cõburũtur">combu</expan>
              </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>