1quia graſſator ferro uitam uiatori eripuit, ut eum ſpoliaret ueſte?
ſimilis
eſt poſſeſsio auri & argenti. Quoniam uero his omnibus hominum uita be
ne carere non poteſt, cauebimus à prædatoribus, & quia ſemper non poſ
ſumus ex eorum manibus effugere, eſt proprium munus magiſtratus, ſcele
ratos & nefarios homines ad tortorem & carnificem rapere. Belli etiam
cauſa res foſsiles non ſunt: ut enim cum unus aliquis Tyrannus magno a
more inflammatus in mulierem egregia forma, facit bellum oppidanis, iſti
uſmodi belli in effrenata tyranni libidine eſt culpa, non in facie mulieris:
Ita cum alius cæcus cupiditate auri & argenti bellum infert diuitibus po
pulis, metalla extra cauſam ponere debemus, & omnem culpam in auari
tiam transferre. Nam furentes impetus & turpes actiones, quæiura gentium
& ciuium comminuere & uiolare ſolent, oriuntur ex noſtris uitijs. Quare
non recte Tibullus in aurum contulit belli culpam, cum inquit:
eſt poſſeſsio auri & argenti. Quoniam uero his omnibus hominum uita be
ne carere non poteſt, cauebimus à prædatoribus, & quia ſemper non poſ
ſumus ex eorum manibus effugere, eſt proprium munus magiſtratus, ſcele
ratos & nefarios homines ad tortorem & carnificem rapere. Belli etiam
cauſa res foſsiles non ſunt: ut enim cum unus aliquis Tyrannus magno a
more inflammatus in mulierem egregia forma, facit bellum oppidanis, iſti
uſmodi belli in effrenata tyranni libidine eſt culpa, non in facie mulieris:
Ita cum alius cæcus cupiditate auri & argenti bellum infert diuitibus po
pulis, metalla extra cauſam ponere debemus, & omnem culpam in auari
tiam transferre. Nam furentes impetus & turpes actiones, quæiura gentium
& ciuium comminuere & uiolare ſolent, oriuntur ex noſtris uitijs. Quare
non recte Tibullus in aurum contulit belli culpam, cum inquit:
Fames enim & cupiditas auri aliarumque rerum reddit homines cæcos.
Atque impia iſta pecuniarum cupiditas omnibus omni tempore & loco pro
bro fuit & crimini. Quin etiam auaritiæ tantum dediti, quod eius ſerui eſ
ſent, ſemper illiberales & ſordidi ſunt habiti. Similiter auro & argento,
& gemmis expugnauerit aliquis pudicitiam mulierum, multorum fidem
labefactarit, emerit iudicia, innumera ſcelera fecerit, iterum res foſsiles in
culpa non ſunt, ſed inflammatus atque ignitus furor hominum, uel animorum
cæca & impia cupiditas. Quan quam autem in aurum & argentum dicta, in
pecuniam potiſsimum dicantur, tamen quia nominatim eam carpunt Po
etæ, ipſorum conuicia infringenda ſunt: quod uno illo fieri poteſt. His
pecunia eſt bono, qui ea bene utuntur: dat damnum aut malum, qui ma
le. Quamobrem rectiſsime Horatius:
Atque impia iſta pecuniarum cupiditas omnibus omni tempore & loco pro
bro fuit & crimini. Quin etiam auaritiæ tantum dediti, quod eius ſerui eſ
ſent, ſemper illiberales & ſordidi ſunt habiti. Similiter auro & argento,
& gemmis expugnauerit aliquis pudicitiam mulierum, multorum fidem
labefactarit, emerit iudicia, innumera ſcelera fecerit, iterum res foſsiles in
culpa non ſunt, ſed inflammatus atque ignitus furor hominum, uel animorum
cæca & impia cupiditas. Quan quam autem in aurum & argentum dicta, in
pecuniam potiſsimum dicantur, tamen quia nominatim eam carpunt Po
etæ, ipſorum conuicia infringenda ſunt: quod uno illo fieri poteſt. His
pecunia eſt bono, qui ea bene utuntur: dat damnum aut malum, qui ma
le. Quamobrem rectiſsime Horatius:
At homines ingenioſi & ſolertes cum conſideraſſent rerum permutati
onem, qua quondam homines rudes uſi ſunt, & hodie immanes quæ
dam & barbaræ nationes utuntur, qualis eſſet, id eſt, quam difficilis factu
& laborioſa, reperierunt pecuniam. Ea uero nihil utilius excogitari potuit.
Siquidem parua auri argentique maſſa, precium eſt rei magnæ & grauis.
onem, qua quondam homines rudes uſi ſunt, & hodie immanes quæ
dam & barbaræ nationes utuntur, qualis eſſet, id eſt, quam difficilis factu
& laborioſa, reperierunt pecuniam. Ea uero nihil utilius excogitari potuit.
Siquidem parua auri argentique maſſa, precium eſt rei magnæ & grauis.