Agricola, Georg, De re metallica Libri XII, Quibus Officia, Instrumenta, Machinae, ac omnia ..., 1556

List of thumbnails

< >
21
21
22
22
23
23
24
24
25
25
26
26
27
27
28
28
29
29
30
30
< >
page |< < of 599 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap id="N10018">
            <p id="N1172A" type="main">
              <s id="N11808">
                <pb pagenum="20" xlink:href="001/01/030.jpg"/>
              & tam intus quàm foris omnes laborandi rationes intueri atque
                <expan abbr="cõtemplari">contemplari</expan>
              . </s>
              <s id="N11828">
                <lb/>
              Nec id ſolum agere debet, ſed interdum aliquos labores ſuſcipere: non ut in
                <lb/>
              ijs ſe frangat, ſed ut & ſua diligentia mercenarios excitet, & eos doceat
                <expan abbr="artẽ">artem</expan>
              . </s>
              <s id="N11832">
                <lb/>
              Etenim bene ſe habet metallum, in quo quid faciendum ſit non præſes mo
                <lb/>
              do,
                <expan abbr="uerũ">uerum</expan>
              dominus etiam docet. </s>
              <s id="N1183C">Quocirca barbarus quidam, ut eſt apud Xe
                <lb/>
              nophontem recte reſpondit regi, oculus domini ſaginat equum, nam dili­
                <lb/>
              gentia domini omnibus in rebus ualet
                <expan abbr="plurimũ">plurimum</expan>
              . </s>
              <s id="N11847">At cum multi
                <expan abbr="cõmunes">communes</expan>
              im
                <lb/>
              penſas faciunt in metalla, ipſis
                <expan abbr="accõmodatum">accommodatum</expan>
              atque utile eſt, ex ſe præfectos
                <lb/>
              fodinarum eligere, item præſides. </s>
              <s id="N11856">Quia enim plerunque ſua homines
                <expan abbr="curãt">curant</expan>
              ,
                <lb/>
              aliena negligunt, non poſſunt illi ſua curare, quin aliena curent, nec aliena
                <lb/>
              negligere, ut ſua non negligant. </s>
              <s id="N11861">Quod ſi nemo ex ipſis eiusmodi
                <expan abbr="officiorũ">officiorum</expan>
                <lb/>
              onera ſuſcipere uelit, aut ſuſtinere poſsit, è re
                <expan abbr="cõmuni">communi</expan>
              erit, ea uiris
                <expan abbr="diligẽtiſsimis">diligentiſsi
                  <lb/>
                mis</expan>
              imponere. </s>
              <s id="N11874">Quondam certe hæc res curæ fuit præfectis metallorum: ſiue
                <lb/>
              domini eſſent reges, ut Priamus
                <expan abbr="aurariorũ">aurariorum</expan>
              circa Abydum, Mydas
                <expan abbr="eorũ">eorum</expan>
              quæ
                <lb/>
              fuerunt in Berimo monte, Gyges, Alyattes, Crœſus eorum, quæ
                <expan abbr="fuerũt">fuerunt</expan>
              ad
                <lb/>
              oppidum deſertum inter Atarneam & Pergamum: ſiue reſpub. </s>
              <s id="N11889">ut Cartha­
                <lb/>
              ginienſes
                <expan abbr="argentariorũ">argentariorum</expan>
              quibus floruit Hiſpania: ſiue familiæ amplæ & illu
                <lb/>
              ſtres, ut Athenis fodinarum Laurei montis. </s>
              <s id="N11894">Hoc porro rationibus domini
                <lb/>
              artis adhuc ignari maxime conducit, ſumptum
                <expan abbr="communẽ">communem</expan>
              ſibi cum alijs po­
                <lb/>
              nere non in foſsione uenæ unius, ſed plurium. </s>
              <s id="N1189F">Nam qui ſolus impenſas fa­
                <lb/>
              cit in unam aliquam fodinam, ſi ſecunda fortuna ipſi uenam
                <expan abbr="abundantẽ">abundantem</expan>
              me
                <lb/>
              tallis alijsque foſsilibus elargitur, ampliſsimæ pecuniæ fit dominus: ſin ad­
                <lb/>
              uerſa inopem & ſterilem, in omne tempus perdit omnino omnem
                <expan abbr="ſumptũ">ſumptum</expan>
              ,
                <lb/>
              quem in eam impendit. </s>
              <s id="N118B2">Qui uero nummos
                <expan abbr="cõmuniter">communiter</expan>
              cum alijs inſumit in
                <lb/>
              plures uenas alicuius loci nobilitati copia
                <expan abbr="metallorũ">metallorum</expan>
              , ille raro perdit oleum
                <lb/>
              & operam, ſed ipſius optatis plerumque fortuna reſpondet. </s>
              <s id="N118C1">Cum enim ex du
                <lb/>
              odecim uenis in quas
                <expan abbr="cõmunis">communis</expan>
              fit ſumptus una metallis affluens, domino
                <lb/>
              non reddat modo pecuniam impenſam, ſed det præterea
                <expan abbr="lucrũ">lucrum</expan>
              , certe erit ei
                <lb/>
              res metallica ampla & fructuoſa, cui duæ uenæ aut tres, aut quatuor plu­
                <lb/>
              résue effundunt metalla. </s>
              <s id="N118D4">Xenophontis autem non
                <expan abbr="multũ">multum</expan>
              huic diſsimile
                <expan abbr="cõſilium">con
                  <lb/>
                ſilium</expan>
              eſt, quid ipſis Athenienſibus ſit
                <expan abbr="faciendũ">faciendum</expan>
              , ſi nouas argenti uenas ſine
                <lb/>
              detrimento uoluerint quærere. </s>
              <s id="N118E7">Sunt, inquit, Athenienſium decem tribus. </s>
              <s id="N118EA">
                <lb/>
              Itaque ſi ciuitas ſingulis dederit ſeruos pares numero, atque ipſæ
                <expan abbr="cõmuni">communi</expan>
              for­
                <lb/>
              tuna nouas uenas ſecuerint, hoc ſane modo ſi una inuenerit uenam argenti
                <lb/>
              diuitem, utique uniuerſis, id quod habet utilitatem, oſtendet: ſin duæ tribus
                <lb/>
              inuenerint, aut tres, aut quatuor, aut dimidia earum pars, profecto hæc o­
                <lb/>
              pera utiliora fient. </s>
              <s id="N118FA">Spem enim omnes tribus fruſtrari,
                <expan abbr="præteritorũ">præteritorum</expan>
              non eſt
                <lb/>
              ſimile. </s>
              <s id="N11903">Quamuis autem hoc Xenophontis
                <expan abbr="cõſilium">conſilium</expan>
              ſit
                <expan abbr="plenũ">plenum</expan>
              prudentiæ, ta
                <lb/>
              men ei locus non eſt in ullis ciuitatibus, niſi liberis & opulentis. </s>
              <s id="N11910">Nam quæ
                <lb/>
              in regum & principum ditione ſunt, uel tyranni dominatu premuntur, ſine
                <lb/>
              eorum permiſſu non audent facere tales impenſas. </s>
              <s id="N11917">Quæ præditæ ſunt par­
                <lb/>
              uis opibus ac facultatibus, præ indigentia non poſſunt: tum etiam, ut mos
                <lb/>
              eſt noſtrorum
                <expan abbr="hominũ">hominum</expan>
              , reſpub. </s>
              <s id="N11922">nullos habent ſeruos, quos tribubus elo­
                <lb/>
              care poſſent. </s>
              <s id="N11927">Quare hodie qui cum poteſtate ſunt, nomine rerumpub. </s>
              <s id="N1192A">im­
                <lb/>
              penſas agunt in metalla, non aliter ac priuati homines. </s>
              <s id="N1192F">Nonnulli uero do­</s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>