Agricola, Georg, De re metallica Libri XII, Quibus Officia, Instrumenta, Machinae, ac omnia ..., 1556

List of thumbnails

< >
31
31
32
32
33
33
34
34
35
35
36
36
37
37
38
38
39
39
40
40
< >
page |< < of 599 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap id="N10018">
            <p id="N1066D" type="main">
              <s id="N1073C">
                <pb pagenum="2" xlink:href="001/01/012.jpg"/>
              præcepta rei metallicæ hos aliosque noſtros libros ſtudioſe diligenterque le
                <lb/>
              gat, aut de quaque re conſulat experientes metallicos, ſed paucos inueni­
                <lb/>
              et gnaros totius artis. </s>
              <s id="N10748">Etenim plerunque alius fodiendi
                <expan abbr="rationẽ">rationem</expan>
              tenet: alius
                <lb/>
              percepit ſcientiam lauandi, alius arte excoquendi confidit: alius diſcipli­
                <lb/>
              nam terræ metiendæ occultat: alius artificioſe fabricatur machinas: alius
                <lb/>
              denique iuris metallici peritus eſt. </s>
              <s id="N10755">At nos ut
                <expan abbr="inueniendorũ">inueniendorum</expan>
              &
                <expan abbr="cõficiendo­rum">conficiendo­
                  <lb/>
                rum</expan>
              metallorum ſcientiam non perfecerimus, hominibus certè ſtudioſis
                <lb/>
              ad eam
                <expan abbr="percipiẽdam">percipiendam</expan>
              magnum afferemus
                <expan abbr="adiumentũ">adiumentum</expan>
              . </s>
              <s id="N1076C">Verum accedamus
                <lb/>
              ad inſtitutam rationem.</s>
            </p>
            <p id="N10771" type="main">
              <s id="N10773">Cvm ſemper fuerit inter homines ſumma de metallis diſſenſio, quod
                <lb/>
              alij eis
                <expan abbr="præconiũ">præconium</expan>
              tribuerent, alij ea grauiter uituperarent, uiſum mihi
                <lb/>
              eſt, antequam metallica præcepta tradam, ueritatis inueſtigandæ cauſa
                <lb/>
              rem ipſam diligenter expendere. </s>
              <s id="N10780">Ordiar autem ab utilitatis quæſtione,
                <lb/>
              quæ duplex eſt, aut enim quæritur, utilis nec ne ſit ars metallica his qui
                <lb/>
              uerſantur in eius ſtudio: aut reliquis hominibus utilis ne ſit, an inutilis. </s>
              <s id="N10787">
                <lb/>
              Qui metallicam cenſent inutilem eſſe his, qui ſuum ſtudium in ipſa collo­
                <lb/>
              cant, aiunt primo uix
                <expan abbr="centeſimũ">centeſimum</expan>
              quemque fodientem metalla, uel id genus
                <lb/>
              alia, fructus ex ea re capere. </s>
              <s id="N10793">Sed metallicos, quia omnes ſuas opes certas
                <lb/>
              & bene conſtitutas
                <expan abbr="committũt">committunt</expan>
              dubiæ & lubricæ fortunæ, plerunque ſpe
                <lb/>
              falli, ſumptibusque & iacturis exhauſtos
                <expan abbr="amariſsimã">amariſsimam</expan>
              tandem uitam, & mi­
                <lb/>
              ſerrimam degere. </s>
              <s id="N107A4">Verum iſti non uident
                <expan abbr="quantũ">quantum</expan>
              diſtet doctus & uſu pe­
                <lb/>
              ritus metallicus ab artis ignaro atque imperito, hic ſine ullo delectu & diſ­
                <lb/>
              crimine fodit uenas, ille eas experitur atque tentat: Sed quia inuenit uel ni­
                <lb/>
              mis anguſtas & duras, uellaxas & putres, ex eo colligit ipſas utiliter fodi
                <lb/>
              non poſſe: itaque fodit ſelectas tantum: quid igitur mirum? </s>
              <s id="N107B3">rerum
                <expan abbr="metalli­carũ">metalli­
                  <lb/>
                carum</expan>
              imperitum damnum facere? </s>
              <s id="N107BC">peritum uero fructus ex foſsione cape­
                <lb/>
              re uberrimos? </s>
              <s id="N107C1">Contingit idem agricolis. </s>
              <s id="N107C4">Nam qui terram arant,
                <expan abbr="ſiccã">ſiccam</expan>
              pa
                <lb/>
              riter & denſam & macram, eique mandant ſemina,
                <expan abbr="tantã">tantam</expan>
              non faciunt meſ­
                <lb/>
              ſem, quantam hi qui ſolum pingue ac putre colunt, & in eo faciunt
                <expan abbr="ſemẽ­tem">ſemen­
                  <lb/>
                tem</expan>
              . </s>
              <s id="N107D9">Cum autem multo plures metallici ſint artis imperiti quàm periti, fit
                <lb/>
              ut metallorum foſsio perpaucis emolumento ſit,
                <expan abbr="detrimentũ">detrimentum</expan>
              afferat mul­
                <lb/>
              tis. </s>
              <s id="N107E4">Siquidem uulgus
                <expan abbr="metallicorũ">metallicorum</expan>
              , quod eſt cognitionis uenarum rude ig
                <lb/>
              narumque, non raro & operam &
                <expan abbr="oleũ">oleum</expan>
              perdit. </s>
              <s id="N107F1">Id enim magna ex parte ſo­
                <lb/>
              let accurrere ad metalla, cum uel propter
                <expan abbr="magnũ">magnum</expan>
              & graue æs
                <expan abbr="alienũ">alienum</expan>
              , quo
                <lb/>
              ſe obſtrinxit,
                <expan abbr="mercaturã">mercaturam</expan>
              depoſuerit, uel laboris
                <expan abbr="cõmutandi">commutandi</expan>
              gratia relique­
                <lb/>
              rit falcem & aratrum. </s>
              <s id="N1080A">Quamobrem ſi quando incidit in uenas
                <expan abbr="metallorũ">metallorum</expan>
                <lb/>
              aliorúmue foſsilium fœcundas, id bona magis fortuna accidit, quàm ali­
                <lb/>
              qua ſubtili animaduerſione. </s>
              <s id="N10815">Quod autem metallica multos auxerit diui­
                <lb/>
              tijs ex hiſtorijs intelligimus, etenim inter ſcriptores antiquos conſtat ali­
                <lb/>
              quot reſ pub. </s>
              <s id="N1081C">florentes, nonnullos reges, plurimos homines priuatos ex
                <lb/>
              metallis eorúmue ramentis diuites eſſe factos. </s>
              <s id="N10821">Quam rem multis claris &
                <lb/>
              illuſtribus exemplis uſus, in primo libro De ueteribus & nouis metallis
                <lb/>
              inſcripto dilataui atque explicaui, ex quibus exemplis apparet metallicam
                <lb/>
              ſuis cultoribus eſſe utiliſsimam. </s>
              <s id="N1082A">Dein de ijdem reprehenſores dicunt me­
                <lb/>
              tallicæ
                <expan abbr="quæſtũ">quæſtum</expan>
              minime eſſe ſtabilem, magniſque laudibus efferunt agricul­</s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>