Agricola, Georg, De re metallica Libri XII, Quibus Officia, Instrumenta, Machinae, ac omnia ..., 1556

List of thumbnails

< >
391
391
392
392
393
393
394
394
395
395
396
396
397
397
398
398
399
399
400
400
< >
page |< < of 599 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap id="N10018">
            <p id="N1B600" type="main">
              <s id="N1B642">
                <pb pagenum="358" xlink:href="001/01/368.jpg"/>
              let: & ſimul coquere tantulo temporis ſpacio,
                <expan abbr="quãtulo">quantulo</expan>
              quis quindecim paſ­
                <lb/>
              ſus ambulare poſſit: tum catillo forcipe prehenſo hauriendum eſt aurum, &
                <lb/>
              in uas oblongum, quod aquam frigidiſſimam contineat, ex alto infunden­
                <lb/>
              dum paulatim, ne globuli nimis craſſi fiant: quanto enim magis fuerint ina­
                <lb/>
              nes & tenues, minus rotundi, tanto magis ſunt idonei: qua de cauſa bacillo,
                <lb/>
              ab imo ad
                <expan abbr="mediũ">medium</expan>
              in quatuor partes ſciſſo, aqua ſæpius eſt
                <expan abbr="cõmouenda">commouenda</expan>
              . </s>
              <s id="N1B666">Sed
                <lb/>
              bractea ſecetur in particulas & inijciatur, ut etiam globuli
                <expan abbr="argẽtei">argentei</expan>
              , in ampul
                <lb/>
              lam uitream: & tanta aqua eis affuſa, quanta ad digiti altitudinem ſuperet ar
                <lb/>
              gentum, ampulla tegatur ueſica, uel linteo incerato ne exhalet: mox calefiat,
                <lb/>
              donec argentum diſſoluatur: cuius rei ſignum eſt aqua
                <expan abbr="ebulliẽs">ebulliens</expan>
              . </s>
              <s id="N1B679">Reſidet au­
                <lb/>
              tem in fundo aurum colore nigricans, argentum cum aqua
                <expan abbr="permiſtũ">permiſtum</expan>
              ſuper­
                <lb/>
              natat: quam alij effundunt in catinum æreum, & ei affundunt frigidam, quæ
                <lb/>
              argentum ſtatim congelat: id aqua effuſa
                <expan abbr="exemptũ">exemptum</expan>
              ſiccant: ſiccatum
                <expan abbr="coquũt">coquunt</expan>
                <lb/>
              in catino fictili donec liqueſcat:
                <expan abbr="liquatũ">liquatum</expan>
              infundunt in canaliculum ferreum. </s>
              <s id="N1B694">
                <lb/>
              Aurum uerò, quod in ampulla remanſit, eluunt calida, colant, ſiccant, cum
                <lb/>
              pauca chryſocolla, quam boracem uocant, in catino
                <expan abbr="coquũt">coquunt</expan>
              : liquatum item
                <lb/>
              infundunt in canaliculum ferreum. </s>
              <s id="N1B6A0">Alij in ampullam, quæ continet
                <expan abbr="aurũ">aurum</expan>
              &
                <lb/>
              argentum, & aquam, quæ eam ſeparauit, calidam illius ualentis duplam uel
                <lb/>
              triplam infundunt, & in eandem ampullam, uel in catinum, in quem omnia
                <lb/>
              effuſa fuerint, conijciunt bracteolas plumbi nigri & æris: quo modo
                <expan abbr="aurũ">aurum</expan>
                <lb/>
              ad plumbum, argentum ad æs adhæreſcit: atque ſeorſum plumbum ab auro,
                <lb/>
              ſeorſum æs ab
                <expan abbr="argẽto">argento</expan>
                <expan abbr="ſeparãt">ſeparant</expan>
              in catino cinereo. </s>
              <s id="N1B6BD">Sed neutra ratio nobis pro­
                <lb/>
              batur, quod aqua, aurum ab argento ſeparans, pereat, cùm rurſus uſui eſſe
                <lb/>
              poſſit. </s>
              <s id="N1B6C4">Itaque ampulla uitrea interius in fundo in metulam aſſurgens, exterius
                <lb/>
              luto inferiore parte, ut ſupra dixi, obducatur, & in eam inijciatur argentum,
                <lb/>
              quod pendat Romanas libras tres & dimidiam: atque aqua, quæ alterum ab
                <lb/>
              altero ſecernat, infundatur & imponatur in
                <expan abbr="arenã">arenam</expan>
              , quam catinus fictilis aut
                <lb/>
              capſa continet: lenique igni primò calefiat. </s>
              <s id="N1B6D3">Ne uerò exhalet aquam, eius ſupe
                <lb/>
              riori extremitati undique
                <expan abbr="lutũ">lutum</expan>
              illinatur, & tegatur operculo uitreo: cuius nari
                <lb/>
              ſubijciatur altera ampulla, quæ guttas deſtillantes recipiat: ea ſimiliter in ca­
                <lb/>
              pſa, quæ contineat arenam, collocetur. </s>
              <s id="N1B6E0">Coctum autem rubeſcit: ſed cùm ru­
                <lb/>
              bor amplius non apparuerit, ampulla ex catino uel capſa exempta mouea­
                <lb/>
              tur: quo motu aqua incaleſcens iterum rubeſcit. </s>
              <s id="N1B6E7">Quod ſi bis aut ter
                <expan abbr="factũ">factum</expan>
              fu
                <lb/>
              erit,
                <expan abbr="anteaquã">anteaquam</expan>
              alia aqua affundatur, & opus citius perficitur, & aqua minus
                <lb/>
              multa conſumitur. </s>
              <s id="N1B6F6">Sed cum prima omnis deſtillauerit, in ampullam inijcia­
                <lb/>
              tur tantum argentum, quantum prius: nam ſi tam multum ſemel fuerit inie­
                <lb/>
              ctum, aurum ab eo difficulter ſecernitur: atque infundatur altera aqua, ſed ca­
                <lb/>
              lefacta: ut ipſa & ampulla pariter caleant, utque hæc frigore non diſſiliat: quæ
                <lb/>
              quoque, ſi uento frigido affletur, diſſilire ſolet: deinde tertia aqua infundatur:
                <lb/>
              atque etiam, ſi res hoc poſtulauerit, quarta, hoc eſt aqua alia atque alia infunda­
                <lb/>
              tur, donec lateris cocti color auro inſederit. </s>
              <s id="N1B705">Artifici autem ſint in promptu
                <lb/>
              duæ aquæ, quarum una ſit altera ualentior. </s>
              <s id="N1B70A">Efficaciore primò utatur, dein­
                <lb/>
              de minus potente, poſtremò rurſus ualentiore. </s>
              <s id="N1B70F">Sed cùm iam fuluus color fu
                <lb/>
              erit auro, aqua fontana affuſa ſubditis ignibus efferueſcat: quater eadem ab­
                <lb/>
              luatur: uſque eò coquatur in catino dum liqueſcat: aquæ, quibus abluitur au­</s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>