1rotæ perducitur totum rotæ pondus in duas æquas partes diuidit, ita vt ta
le pondus in æquilibrio conſtituatur, cum ex vna parte tantum ſit, quantum
ex altera; ex quo fit, vt vel exigua vis ipſam impellere valeat: quando enim
duo æqualia pondera ſunt in æquilibrio, quelibet vis poteſt ea ab æquilibrio
dimouere. quando poſtea rota eſt in motu, vel cum primum ei motus fuerit
à motore inditus, ſemper nutat ad partes illas, ad quas primum fuit incita
ta per impreſſam motionem, quapropter nullo negotio ad eaſdem partes,
ſeu antrorſum mouetur; quò enim vnumquodque vergit, illuc facillimè fer
tur: quemadmodum è contrario difficillimum eſt in contrariam nutus ſui
partem vnumquodque pellere. Huc etiam pertinet, quod nonnulli dicunt,
circuli nimirum periphæriam perenni verſari motu, atque hinc facilius mo
ueri. ſicuti etiam dicunt, quod manentia propterea manent, quia contrani
tuntur, & obſiſtunt mouenti: quod fortè dicebant propter maximam circu
li ad motum aptitudinem. & quia ſicut diameter ad diametrum, ita maio
ris circuli periphæria ad minoris periphæriam (vt poſtea oſtendam) & quia
quo longior diameter eſt, eò facilius, vt initio probaui, mouetur, fit vt etiam
periphæria maioris facilius, quàm minoris moueatur, ſiue dixeris, quod an
gulus maioris circuli ad angulum minoris nutum quendam habet; & quia
facilius mouetur angulus maioris, quàm minoris, fit, vt maior rota adhi
beatur ad minorem mouendam: & quia intra maiorem infinitæ circa idem
centrum concipi poſſunt, hinc fit, vt rotæ maiores facilius moueantur, &
motæ moueant cæteras intra ſe contentas. quod dictum eſt de nutu anguli
maioris circuli ad angulum minoris ex appoſita figura facilè patebit, vbi
97[Figure 97]
pro minore angulo intelligendus eſt arcus C B,
pro maiore autem arcus D E, quorum vterque vo
catur angulus, quoniam angulo A, qui eſt in cen
tro opponuntur. Atque hæc ſufficiant de ijs, quæ
primo modo mouentur.
le pondus in æquilibrio conſtituatur, cum ex vna parte tantum ſit, quantum
ex altera; ex quo fit, vt vel exigua vis ipſam impellere valeat: quando enim
duo æqualia pondera ſunt in æquilibrio, quelibet vis poteſt ea ab æquilibrio
dimouere. quando poſtea rota eſt in motu, vel cum primum ei motus fuerit
à motore inditus, ſemper nutat ad partes illas, ad quas primum fuit incita
ta per impreſſam motionem, quapropter nullo negotio ad eaſdem partes,
ſeu antrorſum mouetur; quò enim vnumquodque vergit, illuc facillimè fer
tur: quemadmodum è contrario difficillimum eſt in contrariam nutus ſui
partem vnumquodque pellere. Huc etiam pertinet, quod nonnulli dicunt,
circuli nimirum periphæriam perenni verſari motu, atque hinc facilius mo
ueri. ſicuti etiam dicunt, quod manentia propterea manent, quia contrani
tuntur, & obſiſtunt mouenti: quod fortè dicebant propter maximam circu
li ad motum aptitudinem. & quia ſicut diameter ad diametrum, ita maio
ris circuli periphæria ad minoris periphæriam (vt poſtea oſtendam) & quia
quo longior diameter eſt, eò facilius, vt initio probaui, mouetur, fit vt etiam
periphæria maioris facilius, quàm minoris moueatur, ſiue dixeris, quod an
gulus maioris circuli ad angulum minoris nutum quendam habet; & quia
facilius mouetur angulus maioris, quàm minoris, fit, vt maior rota adhi
beatur ad minorem mouendam: & quia intra maiorem infinitæ circa idem
centrum concipi poſſunt, hinc fit, vt rotæ maiores facilius moueantur, &
motæ moueant cæteras intra ſe contentas. quod dictum eſt de nutu anguli
maioris circuli ad angulum minoris ex appoſita figura facilè patebit, vbi
97[Figure 97]pro minore angulo intelligendus eſt arcus C B,
pro maiore autem arcus D E, quorum vterque vo
catur angulus, quoniam angulo A, qui eſt in cen
tro opponuntur. Atque hæc ſufficiant de ijs, quæ
primo modo mouentur.
Nunc ad ea, quæ reliquis duobus modis cieri
ſolent, quæ ſcilicet non mouentur ſecundum apſi
dem, ſed aut iuxta planitiem, ideſt, quæ æquidi
ſtanter pauimento collocantur, vt rotæ figulorum,
aut quæ in loco à terra eleuato, vt troclearum or
biculi. rotæ hæ facilius ipſæ, & ea etiam, quæ ipſis annectuntur commouen
tur, quam ſi rectilinea figura conſtarent; non quia parua ſui portione vel
tangant planum, vel offenſent, ſed ob aliam inclinationem, de qua initio
huius operis ante quæſtiones dictum eſt, vbi diximus circulum duas incli
nationes ad motum obtinere, ſecundum quas à motore mouetur; vna eſt,
quam diximus naturalem, qua ſolet cieri ſecundum periphæriam, motor
enim ſemper mouet circulum in periphæria, & ſecundum hanc inclinatio
nem extremum diametri rectà, non circulariter moueretur: hanc inclina
tionem fortè habet à materia grauitante, & in ipſo circulo conſtituta in
æquilibrio: quæ autem in æquilibrio, facillimè cedunt; & qui talia mouent,
quaſi prius mota mouent, & ideò facillimè. Secundum igitur inclinatio
nem hanc, quæ in obliquum eſt, ideſt, quæ ſecundum circunferentiam ſit,
ipſam rotam mouens facillimè mouet. altera latio eſt, ſecundum quam
ſolent, quæ ſcilicet non mouentur ſecundum apſi
dem, ſed aut iuxta planitiem, ideſt, quæ æquidi
ſtanter pauimento collocantur, vt rotæ figulorum,
aut quæ in loco à terra eleuato, vt troclearum or
biculi. rotæ hæ facilius ipſæ, & ea etiam, quæ ipſis annectuntur commouen
tur, quam ſi rectilinea figura conſtarent; non quia parua ſui portione vel
tangant planum, vel offenſent, ſed ob aliam inclinationem, de qua initio
huius operis ante quæſtiones dictum eſt, vbi diximus circulum duas incli
nationes ad motum obtinere, ſecundum quas à motore mouetur; vna eſt,
quam diximus naturalem, qua ſolet cieri ſecundum periphæriam, motor
enim ſemper mouet circulum in periphæria, & ſecundum hanc inclinatio
nem extremum diametri rectà, non circulariter moueretur: hanc inclina
tionem fortè habet à materia grauitante, & in ipſo circulo conſtituta in
æquilibrio: quæ autem in æquilibrio, facillimè cedunt; & qui talia mouent,
quaſi prius mota mouent, & ideò facillimè. Secundum igitur inclinatio
nem hanc, quæ in obliquum eſt, ideſt, quæ ſecundum circunferentiam ſit,
ipſam rotam mouens facillimè mouet. altera latio eſt, ſecundum quam