1olim fuiſſe continuos, atque vnam, eandemque; terram continentem, antequam
flumen eos ab inuicem ſepararet; flumenque; ipſum olim altius, vbi ſunt ſigna
illa ambulaſſe; quemadmodum in Pyramo Ciliciæ amne obſeruauit Strabo,
dum libro 12. de illius ripis hæc tradit, mira præterea eſt montis cæſura,
per quam alueus ducitur; nam quemadmodum in petris per medium ſciſſis
contingit, alterius partis depreſſioribus ita conuenire alterius partis emi
nentias, vt coniungi poſſint: ſic videre eſt imminentes flumini petras vtrin
que ferè vſque ad montis ſumma pertendentes duorum, triumuè iugerum
ſpatio concauitates quaſdam eminentijs oppoſitas habere. hæc Strabo de
vno, quod nos in pluribus obſeruauimus. Pręterea videmus quotidie pluuias
aquas, idem quantum poſſunt efficere, ſuperficies montium, eorum maxi
mè, qui coluntur, perpetuò abſumentes, atque ad loca conuallium deducen
tes. hinc videre eſt, montes cæteris duriores, vt ſunt lapidoſi, cæteris altio
res remanſiſſe; quippe qui magis & pluuijs, & fluuialibus aquis ſua duritie
obſtiterunt. idem montani incolæ omnes confirmant, qui omnes aiunt ſibi
hanc montium demolitionem iampridem innotuiſſe, ex eo quod nonnulli
montes olim ſibi impedimento erant, ne arcem, turremuè in vlteriore mon
te ſitam conſpicerent, quam deinde plures poſt annos intermedio monte
depreſſo, commodè videbant. Ad hæc; antiqua in montium verticibus con
ſtituta ædeficia, propterea intercidunt, quia terra hinc, & inde ab aquis
paulatim conſumpta, deorſumque; delapſa, fundamenta ipſorum nuda primò
relinquit; deindé terra etiam ipſa, qua fundamenta innitebatur ſenſim de
lapſa, ipſa quoque fundamenta vnà cum toto ædeficio neceſſe eſt collabi, hu
ius ſigna infinita propemodum videri poſſunt; vnum tamen, quod toti orbi
conſpicuum eſt, non ommittam; Capitolium videlicet Romanum, cuius
modo fundamenta tota extant, quæ olim altè ſub terram deſcendebant. vi
de pulcherrimam hac de re tractationem apud Georgium Agricolam lib. 3.
cap. 1. qui amplius addit illud, quod & mihi maximè probatur; flumina ni
mirum producere montes, collesque; hoc modo; vult enim initio mundi non
extitiſſe tot particulares montes ab inuicem diſcretos, ſed fuiſſe perpetua
quædam terræ iuga eminentia quidem, ſed non tot vallibus diſſecta: v. g.
mons noſter Apenninus erat iugum, ſiue dorſum quoddam terræ eminens
quidem, ſed nullis vallibus in tot particulares colles, aut montes diſſectum;
ſed poſtquam flumina à ſummitate ipſius deorſum fluere cœperunt; paula
tim corrodentes humum in dies magis, ac magis effecerunt valles, atque hac
ratione in colles, montesque; plurimos totus Apenninus diuiſus eſt. hæc de
montibus ſufficiant, nunc ad plana deſcendamus.
flumen eos ab inuicem ſepararet; flumenque; ipſum olim altius, vbi ſunt ſigna
illa ambulaſſe; quemadmodum in Pyramo Ciliciæ amne obſeruauit Strabo,
dum libro 12. de illius ripis hæc tradit, mira præterea eſt montis cæſura,
per quam alueus ducitur; nam quemadmodum in petris per medium ſciſſis
contingit, alterius partis depreſſioribus ita conuenire alterius partis emi
nentias, vt coniungi poſſint: ſic videre eſt imminentes flumini petras vtrin
que ferè vſque ad montis ſumma pertendentes duorum, triumuè iugerum
ſpatio concauitates quaſdam eminentijs oppoſitas habere. hæc Strabo de
vno, quod nos in pluribus obſeruauimus. Pręterea videmus quotidie pluuias
aquas, idem quantum poſſunt efficere, ſuperficies montium, eorum maxi
mè, qui coluntur, perpetuò abſumentes, atque ad loca conuallium deducen
tes. hinc videre eſt, montes cæteris duriores, vt ſunt lapidoſi, cæteris altio
res remanſiſſe; quippe qui magis & pluuijs, & fluuialibus aquis ſua duritie
obſtiterunt. idem montani incolæ omnes confirmant, qui omnes aiunt ſibi
hanc montium demolitionem iampridem innotuiſſe, ex eo quod nonnulli
montes olim ſibi impedimento erant, ne arcem, turremuè in vlteriore mon
te ſitam conſpicerent, quam deinde plures poſt annos intermedio monte
depreſſo, commodè videbant. Ad hæc; antiqua in montium verticibus con
ſtituta ædeficia, propterea intercidunt, quia terra hinc, & inde ab aquis
paulatim conſumpta, deorſumque; delapſa, fundamenta ipſorum nuda primò
relinquit; deindé terra etiam ipſa, qua fundamenta innitebatur ſenſim de
lapſa, ipſa quoque fundamenta vnà cum toto ædeficio neceſſe eſt collabi, hu
ius ſigna infinita propemodum videri poſſunt; vnum tamen, quod toti orbi
conſpicuum eſt, non ommittam; Capitolium videlicet Romanum, cuius
modo fundamenta tota extant, quæ olim altè ſub terram deſcendebant. vi
de pulcherrimam hac de re tractationem apud Georgium Agricolam lib. 3.
cap. 1. qui amplius addit illud, quod & mihi maximè probatur; flumina ni
mirum producere montes, collesque; hoc modo; vult enim initio mundi non
extitiſſe tot particulares montes ab inuicem diſcretos, ſed fuiſſe perpetua
quædam terræ iuga eminentia quidem, ſed non tot vallibus diſſecta: v. g.
mons noſter Apenninus erat iugum, ſiue dorſum quoddam terræ eminens
quidem, ſed nullis vallibus in tot particulares colles, aut montes diſſectum;
ſed poſtquam flumina à ſummitate ipſius deorſum fluere cœperunt; paula
tim corrodentes humum in dies magis, ac magis effecerunt valles, atque hac
ratione in colles, montesque; plurimos totus Apenninus diuiſus eſt. hæc de
montibus ſufficiant, nunc ad plana deſcendamus.
Contrarium igitur omninò accidere videmus in planis, quoniam eædem
aquæ, quæ ex montibus quotidie terram ſecum deducunt, eam ad humilio
ra loca, vt ſunt plana, & campeſtria, ſiue ibi ſint maria, ſiue arida, compor
tant, eamque; ibidem deponunt. hinc videmus antiqua ædeficia in planis locis
exſtructa, eſſe iam penè tota ſepulta, contra quam in montanis, cuius exem
plum habes etiam Romæ propè ipſum Capitolium, in Arcu triumphali Sep
timij, qui iam ferè totus ruinoſa vndique terra obruitur. ſic Pantheon. ſic
etiam templa Epiſcopalia, quæ plerunque ſatis peruetuſta ſunt, admodum
infra terram conſpiciuntur. Idem affirmant cœmentarij, & architectores
aquæ, quæ ex montibus quotidie terram ſecum deducunt, eam ad humilio
ra loca, vt ſunt plana, & campeſtria, ſiue ibi ſint maria, ſiue arida, compor
tant, eamque; ibidem deponunt. hinc videmus antiqua ædeficia in planis locis
exſtructa, eſſe iam penè tota ſepulta, contra quam in montanis, cuius exem
plum habes etiam Romæ propè ipſum Capitolium, in Arcu triumphali Sep
timij, qui iam ferè totus ruinoſa vndique terra obruitur. ſic Pantheon. ſic
etiam templa Epiſcopalia, quæ plerunque ſatis peruetuſta ſunt, admodum
infra terram conſpiciuntur. Idem affirmant cœmentarij, & architectores