Biancani, Giuseppe, Aristotelis loca mathematica, 1615

List of thumbnails

< >
81
81
82
82
83
83
84
84
85
85
86
86
87
87
88
88
89
89
90
90
< >
page |< < of 355 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s id="s.001486">
                <pb pagenum="81" xlink:href="009/01/081.jpg"/>
                <expan abbr="hucuſq;">hucuſque</expan>
              grauitat, v. g. ſi lapis illuc deſcenderet, non quieſceret ſtatim ac
                <lb/>
              prima ipſius pars ad mundi centrum pertingeret, ſed reliquæ ipſius partes
                <lb/>
              adhuc grauitarent,
                <expan abbr="ſicq́">ſicque</expan>
              ; vlterius primam partem impellerent, donec lapi­
                <lb/>
              dis medium, mundi medio congrueret: quo facto lapis quieſceret. </s>
              <s id="s.001487">quæ num
                <lb/>
              vera ſint, vt intelligamus, oportet prius præmittere, iuxta Mathematicos
                <lb/>
              duplex eſſe medium, ſiue centrum cuiuſuis magnitudinis: aliud enim eſt
                <lb/>
              centrum molis, aliud eſt centrum grauitatis. </s>
              <s id="s.001488">centrum molis eſt illud pun­
                <lb/>
              ctum, à quo extrema æquidiſtant: centrum grauitatis eſt punctum illud, à
                <lb/>
              quo extrema æque ponderant, ſiue à quo graue ſuſpenſum æquè ponderat,
                <lb/>
              ſiue in æquilibrio manet. </s>
              <s id="s.001489">Porrò in corporibus regularibus, ſi vniformia ſint
                <lb/>
              idem, & vnum ſunt centrum molis, ac centrum grauitatis: vt in ſphæra
                <lb/>
              plumbea, idem erit
                <expan abbr="vtrumq;">vtrumque</expan>
              centrum: ſi verò difformia ſint in grauitate,
                <lb/>
              vt in ſphæra partim plumbea, partim lignea, diuerſum erit centrum molis,
                <lb/>
              à centro grauitatis; illud enim erit in medio ſphæræ; centrum verò graui­
                <lb/>
              tatis in parte plumbea exiſtet. </s>
              <s id="s.001490">In corporibus deinde irregularibus, etiamſi
                <lb/>
              ſint vniformis ponderis, aliud tamen eſſe poteſt centrum molis à
                <expan abbr="cẽtro">centro</expan>
              gra­
                <lb/>
              uitatis, vt in corpore oblongo, cuius alterum extremum ſit reliquis parti­
                <lb/>
              bus multò maius, vti eſt claua: vbi centrum molis erit in medio longitudi­
                <lb/>
              nis clauæ; centrum verò grauitatis, erit propinquius capiti clauæ. </s>
              <s id="s.001491">quando
                <lb/>
              igitur Ariſt. ait, graue deſcenſurum, donec ipſius medium, ſiue centrum,
                <lb/>
              mundi centrum attingat; benè dicit, ſi de medio grauitatis intelligat; ma­
                <lb/>
              lè autem ſi de medio molis. </s>
              <s id="s.001492">quia grauia omnia ratione centri grauitatis
                <lb/>
              ponderant,
                <expan abbr="neq;">neque</expan>
              manent; niſi ipſum maneat: quare niſi ipſum
                <expan abbr="attingãt">attingant</expan>
              cen­
                <lb/>
              trum mundi ſemper grauitabunt, & mouebuntur. </s>
              <s id="s.001493">Verum enim verò ex an­
                <lb/>
              tiquorum monumentis manifeſtum eſt, Archimedem, qui multò poſt Ari­
                <lb/>
              ſtotelem floruit, primum omnium de centro grauitatis eſſe philoſophatum,
                <lb/>
              qua ratione dicendum eſſet, Ariſtotelem de centro, molis loquutum eſſe,
                <lb/>
              & perinde non
                <expan abbr="vſquequaq;">vſquequaque</expan>
              verè.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.001494">
                <arrow.to.target n="marg113"/>
              </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.001495">
                <margin.target id="marg113"/>
              113</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.001496">Tex. 109.
                <emph type="italics"/>
              (Præterea
                <expan abbr="quoq;">quoque</expan>
              & per ea, quæ apparent ſecundum ſenſum, neque
                <lb/>
              enim Lunæ eclypſes tales
                <expan abbr="haberẽt">haberent</expan>
              deciſiones; nunc enim in ijs, quæ ſecundum men­
                <lb/>
              ſem fiunt, figurationibus, omnes accipit diuiſiones: etenim recta fit, & vtrinque
                <lb/>
              curua, & concaua)
                <emph.end type="italics"/>
              probat terram eſſe ſphæricam ratione aſtronomica, ex
                <lb/>
              Lunæ eclypſibus deſumpta: nam niſi terra eſſet rotunda, nunquam Luna in
                <lb/>
              eclypſi haberet tales deciſiones, ideſt non haberet falcatas, aut lunulatas
                <lb/>
              partes illas, quæ in eclypſi obſcurantur, & quaſi à Luna reſecantur. </s>
              <s id="s.001497">quam­
                <lb/>
              uis enim ſingulis menſibus Luna terminetur modo linea concaua, vt quan­
                <lb/>
              do noua eſt; modo recta, vt quando diuidua eſt: modo vtrinque curua, vt
                <lb/>
              cum à diuidua ad plenilunium tendit. </s>
              <s id="s.001498">quod fuſius primo Poſter. tex. 30. ex­
                <lb/>
              poſui. </s>
              <s id="s.001499">in eclypſibus tamen ſemper curuam habet lineam illam, quæ partem
                <lb/>
              eclypſatam deſinit; vt paulo poſt explicabo. </s>
              <s id="s.001500">Vide precedentem textum 59.
                <lb/>
              & ca, quæ ibi annotaui,
                <expan abbr="quæq;">quæque</expan>
              tibi propoſui, & plenam huius loci intelligen­
                <lb/>
              tiam aſſequeris. </s>
              <s id="s.001501">vide etiam, quæ mox ſubdam circa huius loci reliquum.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.001502">
                <arrow.to.target n="marg114"/>
              </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.001503">
                <margin.target id="marg114"/>
              114</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.001504">Ibidem
                <emph type="italics"/>
              (Circa autem eclypſes, ſemper curuam habet terminătem lineam: qua­
                <lb/>
              re quoniam eclypſim patitur propter terræ obiectionem, terræ
                <expan abbr="circumferẽtia">circumferentia</expan>
              ſphæ­
                <lb/>
              rica exiſtens, figuræ cauſa erit)
                <emph.end type="italics"/>
              probat rotunditatem terræ ab eclypſi lunari,
                <lb/>
              ex eo, quod Luna ſphæricè eclypſetur, quod innuitur illis verbis, </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>