Buonamici, Francesco, De motu libri X

Page concordance

< >
Scan Original
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
< >
page |< < of 1055 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s>
                <pb pagenum="18"/>
              ſubſtantiæ ſpecie accidens, & cogitatione & re ſeiungi poſſe, vt ab homine album. </s>
              <s>Fortè reſpon­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg182"/>
                <lb/>
              debis. </s>
              <s>Accidens præſeferre geminam notionem, alteram quidem qua eſt accidens, hoc eſt in
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg183"/>
                <lb/>
              ſubiecto, & ſic accidens ſine ſubſtantia cogitari non poſſe fateberis; ita enim eſt ad aliquid ne­
                <lb/>
              ceſſariò; alteram verò qua eſt ens & in vniuerſitate naturæ, ſic pones in ipſo non contineri ſub­
                <lb/>
              ſtantiam. </s>
              <s>Itaque & accidens non denominatiuè, ſed nonnunquam ſubſtantiæ modo per dictio­
                <lb/>
              nem exprimitur. </s>
              <s>idem quoque definitur. </s>
              <s>At definitio non entis ſolùm, ſed entis per ſe exiſtit.
                <lb/>
              </s>
              <s>
                <arrow.to.target n="marg184"/>
                <lb/>
              Et ratio confirmat. </s>
              <s>Siquidem exceptis ijs quæ ſunt ad aliquid, reliqua ſunt entia abſoluta ergò
                <lb/>
              à ſubſtantia ſeparatur accidens: aliter ens abſolutum non eſſet. </s>
              <s>Deinde accidens habet
                <expan abbr="propriũ">proprium</expan>
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg185"/>
                <lb/>
              genus, & propriam differentiam quæ ex eadem ſerie ſumuntur, per quæ definitur. </s>
              <s>itaque ſine
                <lb/>
              ſubſtantia cogitatur. </s>
              <s>Attamen hoc neutiquam à Peripatetico probari poſſe cenſeo. </s>
              <s>quando­
                <lb/>
              quidem notio entis aut generalis quædam accipitur, qua complectitur ea quæ in ſubiecto ſunt,
                <lb/>
              & ea quę non ſunt in ſubiecto. </s>
              <s>aut manet entis ratio in ſuis partibus vt non multò poſt indica­
                <lb/>
              bimus. </s>
              <s>ſed quomodocunque ens vniuocè dicetur de ſuis partibus & ſecus ac conſtituerit Ariſto­
                <lb/>
              teles. </s>
              <s>Etenim eſſe in ſubiecto & non eſſe tanquam contradicentia diuidunt omne ens. </s>
              <s>alterum
                <lb/>
              ergo ex his ens ſit, neceſſe eſt. </s>
              <s>Accipiatur nunc accidens vt ens,
                <expan abbr="idemq́">idemque</expan>
              . </s>
              <s>non, vt in ſubiecto eſt,
                <lb/>
              concipiatur à nobis, aliter in eius notione comprehenderetur ſubiectum; ergo eadem erit notio
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg186"/>
                <lb/>
              ſubſtantiæ & accidentis, ſiue entium omnium, in ſubiectò nimirum non eſſe. </s>
              <s>Itaque ens vni­
                <lb/>
              uocè complectetur omnes ſuas partes. </s>
              <s>
                <expan abbr="multoq́">multoque</expan>
              . </s>
              <s>magis ſi rationem quandam communem cogi­
                <lb/>
              temus quæ partibus eius communicetur. </s>
              <s>Verùm audiamus etiam Ariſtotelem, qui tractans ac­
                <lb/>
              cidens, vt ens ipſum à ſubſtantia ſeparari non poſſe docet
                <emph type="sup"/>
              a
                <emph.end type="sup"/>
              , vbi etiam de accidentis definitione
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg187"/>
                <lb/>
              meminit. </s>
              <s>Ita enim, inquit, ſe habet definitio vt quodquid eſt. </s>
              <s>Ceterùm quod quid eſt non eſt
                <lb/>
              vniuſmodi; ſed vnius primò nempè ſubſtantiæ, ceterorum ex conſecutione & ſubſtantię ſimpli­
                <lb/>
              citer, accidentium quodammodo, & propè ſicuti Logici dicere ſolent, non ens eſſe ens
                <expan abbr="">non</expan>
              quia
                <lb/>
              ſimpliciter ſit non ens, ſed quia non ſit quodammodo, videlicet priuatio entis, nanque, & non
                <lb/>
              ens ſiſtit mentem; & qui audit, quodammodo quieſcit quaſi reſpondeat illi certa notio
                <expan abbr="reiq́">reique</expan>
              . </s>
              <s>ſi­
                <lb/>
              militudo, vt reliquis nominibus ſic & accidentia non dicimus eſſe quantitatem, aut qualitatem,
                <lb/>
              ſed ſubſtantiam quantam ſubſtantiam qualem. </s>
              <s>Vnde infert Ariſtoteles definitiones eſſe ſubſtan­
                <lb/>
              tiæ ſimpliciter, aliorum verò quodammodo. </s>
              <s>Rurſus aſſerit
                <emph type="sup"/>
              b
                <emph.end type="sup"/>
              ſiue nos vnum totum accipiamus
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg188"/>
                <lb/>
              ſubſtantiam ſenſilem cum accidentibus, ſiue etiam ſubſtantiam & accidentia non vt eiuſdem rei
                <lb/>
              partes, ſed vt ordine quodam conſtitutas, ſubſtantia prior eſt reliquis: illa enim non ſunt ſim­
                <lb/>
              pliciter, quantum & quale, verum qualitates & motus ſubſtantiæ, nec aliter ſe habent (ſæpè
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg189"/>
                <lb/>
              enim ea vox apud Ariſtotelem ſumitur, vt nota comparationis) ac non album aut non rectum,
                <lb/>
              neque enim hæc per ſe ſunt, ſed propter album & rectum, & eorum priuationes, nec ſunt entia
                <lb/>
              ſimpliciter, non ad aliud, niſi quòd ſunt aliquid ſubſtantiæ. </s>
              <s>Vides igitur & accidentia conſide­
                <lb/>
              rata vt ſunt entia, non abſolui à ſubſtantia. </s>
              <s>Si in eo quod ſunt non exiſtunt ſine ſubſtantia, con­
                <lb/>
              ſequens item eſt, vt per ſubſtantiam definiantur. </s>
              <s>eadem enim ſolent eſſe principia cur exiſtat res,
                <lb/>
              & quæ in definitione ſumuntur. </s>
              <s>Igitur & quòd ſit & quid ſit à ſubſtantia redundat in
                <expan abbr="accidẽs">accidens</expan>
              .
                <lb/>
              </s>
              <s>Atque vt de eo quod eſt accidens in primis verba faciamus. </s>
              <s>planum eſt ipſum ita ſe habere ad
                <lb/>
              ſubſtantiam, vt in ſubiecto quòd eſt dupliciter. </s>
              <s>vel enim eſt vt primum excipiens & alteri tra­
                <lb/>
              dens quod Latini vocant inhęſionis, vel cuius eſt aliqua pars primò excipiens, quod denomina­
                <lb/>
              tionis appellare conſuerunt, eſt verò compoſitum, vt vita ineſt in animali per animum animus
                <lb/>
              primum excipit vitam poſt communicat ipſam animali ex hoc ſubiectorum genere poſſunt eſſe
                <lb/>
              cauſſæ omnes, à quibus aliquod attributum proximè pendet. </s>
              <s>attamen ita ſe habent, vt materiam
                <lb/>
              imitentur in eo quòd vt materia ſe habet ad id, ex quo quiddam neceſſario conſequitur. </s>
              <s>vt ad
                <lb/>
              rubiginem ferrum ſic & cauſſæ ad effecta, idcirco ex his conſtituitur medium demonſtrationis.
                <lb/>
              </s>
              <s>
                <arrow.to.target n="marg190"/>
                <lb/>
                <expan abbr="Similiq́ue">Similique</expan>
              modo accidentis eſſentia pendet à ſubſtantia. </s>
              <s>quoniam hęc principia conſtituunt ac­
                <lb/>
              cidentia, vt ex eorum definitione patet, vbi è demonſtratione elicitur. </s>
              <s>Et profectò ſic rationi
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg191"/>
                <lb/>
              conſentaneum eſt. </s>
              <s>Nanque vbi primum quidpiam alicui conuenit, cęteris ab illo communica­
                <lb/>
              tur. </s>
              <s>Sed quid eſt primùm eſt ipſius ſubſtantiæ. </s>
              <s>Ab illa igitur deſcendit in accidens. </s>
              <s>Oppones
                <lb/>
              hic tu accidens quod exprimitur figura dictionis quæ ſubſtantiæ conueniat. </s>
              <s>obſeruabis ipſum,
                <lb/>
              quatenus definiri poteſt, ſic verò vt non in alio, ſed vt per ſe exiſtens accipitur. </s>
              <s>An hęc non pro­
                <lb/>
              hibent quominus accidens cum ſubſtantia cogitetur. </s>
              <s>ſed id præſtant ſolùm, vt menti ſubijciant
                <lb/>
              in primis ipſum accidens. </s>
              <s>Neque ordinem naturæ peruertunt, ſed ordinem concipiendi mu­
                <lb/>
              tant. </s>
              <s>Nanque eadem natura eſt ſubſtantiæ quantæ, & quantitatis. </s>
              <s>ſiquidem quantitas non eſt
                <lb/>
              ſimpliciter ſed ſubſtantiæ quantitas. </s>
              <s>At qui concipit ſubſtantiam quantam, primum ſubijcit
                <lb/>
              quantitati ſubſtantiam & quantum vult eſſe ſubſtantię attributum, qui uerò concipit quantita­
                <lb/>
              tem, concipit eam quidem, vt ſubſtantiæ quantitatem; ſed cùm duo ſint ratione diuerſa, quan­
                <lb/>
              titas & ſubſtantia, quantitatem primo vult intueri. </s>
              <s>quaſi ſpectet non quid ſubſtantiæ ſimplici­
                <lb/>
              ter eueniat, ſed quid, quatenus eſt quanta. </s>
              <s>Quare abſtractum nihil aliud efficit quàm vt </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>