c Prop. 3.
a Prop. 4.
b Prop. 5.
c Prop. 6.
Deſcriptio communis Propp. III. V. & VI.
Deſcriptio IV.
Cęterùm non ſatis hęc cum Ariſtotelica ſententia con
uenire mihi videntur. Mirum enim admodum eſt aquá
ſua grauitate ſuperare terram, cùm grauior ſeipſa vi
deatur eſſe propter terræ participationem. Tum de
inde quòd non plenè mihi ſatisfaciunt hę rationes, ſi
cauſſam doceri velim, cur lignum & vas, quod alio
quin enatat, tum demum ſubmergatur, vbi aqua ple
num fuerit; nihilominus quia par aquæ illius quæ
continetur in vaſe, pondus exiſtit, ad ſummum in
ſuperficie conſiſteret: attamen ad imum vſque prope
rare conſpicitur. Huc accedit quae perſpicuè veteres confutauit Ariſt. a quia corporum leuium motus ſursum
ad ſuum locum ex grauiorum pulſione fieri contenderent, & profectò videretur illud neceſſariò conſequi,
vt omnia corpora naturalia forent grauia ſecundùm naturam; nulla omnino leuia, quin prorſus eueniret idem, ſi
aër & ignis in ima aquæ ſede collocarentur. Et quauis ab Ariſt. b pulſio concedatur in elementis, vnde terræ
partes contrahantur in orbem, non eſt, mea quidem ſententia, talis, vt de ſuo loco naturali grauia pellat, ſed
vt magis centrum verſus deducat. Itaque confluxus erit in humido ſuperante ad partes inferiores per ſe qui
dem ad centrum, ſed ſi fortè quæ ſunt in ſuo loco reſiſtant (nam propter grauitatem non facilè ſe de ſuo loco
patiuntur extrudi) collapſus in inferiorem ſedem, vt, ſi non directò, ſaltem eo quo poſſunt, modo centrum con
ſequantur: omnino verò per accidens ex hoc impulſu leuia feruntur in ſuum locum, ſed ſuapte natura id etiam ob
tinuere, vt pergrauiora enatent. Proptereà tanti faciemus has cauſſas à mathematicis approbatas, quan
tum cum corporum propenſione conſentiunt, & accipiemus ea quę ſequuntur; ex quibus illa ſequuntur, omittemus,
& quae per humidum quidque quocunque moueatur, ad facilem difficilemque. medij partitionem deducamus, de
qua re ſuprà diximus, qua de elementorum motibus verba fecimus. Ob eam igitur cauſsam videtur id tribuiſſe Phi
loſophus craſsitudini & ſubtilitati medij. quemadmodum de nauibus onerariis dictum eſt ſuprà. Ergo
cauſſa illorum quae à Seneca quærebantur, ad initia ſolita referenda eſt per ſe; dominium videlicet elementorum,
& medij facultatem. quo fit, vt ſi mobile poteſtatem, medij ſuperet, veluti plumbum aquæ continuitatem; per
ipsam moueatur; ſi minus, vt oleum aut lignum, ſeu natiua propenſione, ſiue etiam externa aliqua affectione; plus
aquæ minuſúe ratione virtutis propollentis ſuperemineat, ſed quam liquida ſubeunt; etiam p accidens euenit, vt gra
uia quadam ex parte natarum videantur in aqs. Cur aut vas, vbi plenum fuerit, in aqua mergatur, mox aperiemus.
uenire mihi videntur. Mirum enim admodum eſt aquá
ſua grauitate ſuperare terram, cùm grauior ſeipſa vi
deatur eſſe propter terræ participationem. Tum de
inde quòd non plenè mihi ſatisfaciunt hę rationes, ſi
cauſſam doceri velim, cur lignum & vas, quod alio
quin enatat, tum demum ſubmergatur, vbi aqua ple
num fuerit; nihilominus quia par aquæ illius quæ
continetur in vaſe, pondus exiſtit, ad ſummum in
ſuperficie conſiſteret: attamen ad imum vſque prope
rare conſpicitur. Huc accedit quae perſpicuè veteres confutauit Ariſt. a quia corporum leuium motus ſursum
ad ſuum locum ex grauiorum pulſione fieri contenderent, & profectò videretur illud neceſſariò conſequi,
vt omnia corpora naturalia forent grauia ſecundùm naturam; nulla omnino leuia, quin prorſus eueniret idem, ſi
aër & ignis in ima aquæ ſede collocarentur. Et quauis ab Ariſt. b pulſio concedatur in elementis, vnde terræ
partes contrahantur in orbem, non eſt, mea quidem ſententia, talis, vt de ſuo loco naturali grauia pellat, ſed
vt magis centrum verſus deducat. Itaque confluxus erit in humido ſuperante ad partes inferiores per ſe qui
dem ad centrum, ſed ſi fortè quæ ſunt in ſuo loco reſiſtant (nam propter grauitatem non facilè ſe de ſuo loco
patiuntur extrudi) collapſus in inferiorem ſedem, vt, ſi non directò, ſaltem eo quo poſſunt, modo centrum con
ſequantur: omnino verò per accidens ex hoc impulſu leuia feruntur in ſuum locum, ſed ſuapte natura id etiam ob
tinuere, vt pergrauiora enatent. Proptereà tanti faciemus has cauſſas à mathematicis approbatas, quan
tum cum corporum propenſione conſentiunt, & accipiemus ea quę ſequuntur; ex quibus illa ſequuntur, omittemus,
& quae per humidum quidque quocunque moueatur, ad facilem difficilemque. medij partitionem deducamus, de
qua re ſuprà diximus, qua de elementorum motibus verba fecimus. Ob eam igitur cauſsam videtur id tribuiſſe Phi
loſophus craſsitudini & ſubtilitati medij. quemadmodum de nauibus onerariis dictum eſt ſuprà. Ergo
cauſſa illorum quae à Seneca quærebantur, ad initia ſolita referenda eſt per ſe; dominium videlicet elementorum,
& medij facultatem. quo fit, vt ſi mobile poteſtatem, medij ſuperet, veluti plumbum aquæ continuitatem; per
ipsam moueatur; ſi minus, vt oleum aut lignum, ſeu natiua propenſione, ſiue etiam externa aliqua affectione; plus
aquæ minuſúe ratione virtutis propollentis ſuperemineat, ſed quam liquida ſubeunt; etiam p accidens euenit, vt gra
uia quadam ex parte natarum videantur in aqs. Cur aut vas, vbi plenum fuerit, in aqua mergatur, mox aperiemus.
Aliquot problemata de motibus qui per aquam, vel per aërem & aquam communiter fiunt,
proponuntur. Cap. XXX.
proponuntur. Cap. XXX.
EORVM occaſio quæ nuper expoſuimus, & contra mathematicos (vt opinamur) tranſegi
mus; illa item quæ de grauium motu per aquam & aërem communiter fieri ſolent, à neotericis
in controuerſiam reuocata fuerunt, me quoque adigunt ad rerum nonnullarum cauſſas perquirendas.
Nanque etſi videntur hæc vim problematum redolere, & idcirco ſeparatum quoddam flagitare volu
men; ita poteſt apud me ſignificandæ cauſſæ deſiderium, vt etiam lectoris auctoritate cogat abuti, quae
etſi veluti viator itineris optat finem, ſic & mens exitum quæſtionis attendit; tamen ſicut in antro
feſſum requieſcere nonnunquam eſt iucundum; ſic menti tantiſper in rebus quæ frequenter ſeſe dant,
eſſe curioſam, & illò diuerti placet. Nam præter id quod ſuprà tetigimus ab experientia ſignifica
tum nempe vas, quod cęteroquin eminebat in aquis, vbi plenum aqua fuerit, nihilominus ad imum
proficiſci, quod ſanè difficiles extricatus habet; quin neque id vaſis naturæ potest adſcribi, quod etiam ſi diſ
ſoluatur ex aqua extabit; nec illi aquę, quæ recipitur, cum ipſa propter æqualem poteſtatem, quam habet
cum reliqua, in eadem ſuperficie manere potius debeat: quęſitum quoque eſt; quare ligna quæ per aërem
erecta ceciderunt, vbi ad aquam peruenere, ſtrata fluitare conſuerint. Ego verò primi illius cauſsam duo
capita continere crediderim. Primum quidem, quod pertinet ad motum ipſum qui fit in proprio loco;
alterum verò, cur id aquę illius peculiare ſit, vt naturam ſuam non ſeruet, cùm etiam aër in vaſe naturam ſuam
retinens ex aquis enatet. Arbitror equidem, quam aqua per illud vas, à quo continetur, à toto ſegregata eſt:
ideoque. totius beneficio non pollens, tanquam aliud quid, ab aqua diuerſum, proprium pondus habet, & reliquam
aquam, tanquam medium per quod feratur, opprimit, ſimul diuidit, neque vas, vt lignum simpliciter deſcendit, ſed
mus; illa item quæ de grauium motu per aquam & aërem communiter fieri ſolent, à neotericis
in controuerſiam reuocata fuerunt, me quoque adigunt ad rerum nonnullarum cauſſas perquirendas.
Nanque etſi videntur hæc vim problematum redolere, & idcirco ſeparatum quoddam flagitare volu
men; ita poteſt apud me ſignificandæ cauſſæ deſiderium, vt etiam lectoris auctoritate cogat abuti, quae
etſi veluti viator itineris optat finem, ſic & mens exitum quæſtionis attendit; tamen ſicut in antro
feſſum requieſcere nonnunquam eſt iucundum; ſic menti tantiſper in rebus quæ frequenter ſeſe dant,
eſſe curioſam, & illò diuerti placet. Nam præter id quod ſuprà tetigimus ab experientia ſignifica
tum nempe vas, quod cęteroquin eminebat in aquis, vbi plenum aqua fuerit, nihilominus ad imum
proficiſci, quod ſanè difficiles extricatus habet; quin neque id vaſis naturæ potest adſcribi, quod etiam ſi diſ
ſoluatur ex aqua extabit; nec illi aquę, quæ recipitur, cum ipſa propter æqualem poteſtatem, quam habet
cum reliqua, in eadem ſuperficie manere potius debeat: quęſitum quoque eſt; quare ligna quæ per aërem
erecta ceciderunt, vbi ad aquam peruenere, ſtrata fluitare conſuerint. Ego verò primi illius cauſsam duo
capita continere crediderim. Primum quidem, quod pertinet ad motum ipſum qui fit in proprio loco;
alterum verò, cur id aquę illius peculiare ſit, vt naturam ſuam non ſeruet, cùm etiam aër in vaſe naturam ſuam
retinens ex aquis enatet. Arbitror equidem, quam aqua per illud vas, à quo continetur, à toto ſegregata eſt:
ideoque. totius beneficio non pollens, tanquam aliud quid, ab aqua diuerſum, proprium pondus habet, & reliquam
aquam, tanquam medium per quod feratur, opprimit, ſimul diuidit, neque vas, vt lignum simpliciter deſcendit, ſed