Buonamici, Francesco
,
De motu libri X
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
page
|<
<
of 1055
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
>
<
pb
pagenum
="
98
"/>
dit nonnunquam in phyſicis, ſæpius in mathematicis; ſecundus etiam progreſſus adhibendus
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg841
"/>
<
lb
/>
erit. </
s
>
<
s
>
<
expan
abbr
="
Idemq́ue
">Idemque</
expan
>
ordo tenebitur non modo in omni ratiocinatione qua de cauſsis quæritur, ſed
<
lb
/>
etiam in definitione; ſiquidem progreſſus ille primus fit à notis nobis, & reſolutio, vt à gene
<
lb
/>
re tanquam toto, & noto nobis quod per differentias ſecatur in ſuas partes, & ſemper vt à po
<
lb
/>
ſteriore. </
s
>
<
s
>genus enim ſic conſideratum eſt vt totum quòd aiunt integrale; & eſt poſterius parti
<
lb
/>
bus; poſterior verò ſit compoſitio in qua cum genere differentiæ copulantur. </
s
>
<
s
>Habetur itidem
<
lb
/>
compoſitio, cùm progredimur à definitione quid nominis ad definitionem quid rei, quia ſup
<
lb
/>
ponatur definitio quid nominis; at eam ego reſolutionem facerem quòd ſit, vt à poſteriore ad
<
lb
/>
prius. </
s
>
<
s
>Cæterùm ex hac compoſitione exiſtit ſcientia. </
s
>
<
s
>eſt enim ea definitio medium habens
<
lb
/>
quæ item in demonſtratione concluditur per definitionem quid rei. </
s
>
<
s
>Venit hîc mihi in mentem,
<
lb
/>
quanquam demonſtratio quòd eſt, dum ſtruitur, eſt reſolutio; nihilominus & reſolutionem
<
lb
/>
quid communius eſſe; quippe quòd demonſtratio ſit argumentum & complexo terminetur,
<
lb
/>
& eo quòd eſt, reſolutio ſanè imitetur argumentum; neque rem eſſe oſtendat, ſed hoc ſolum
<
lb
/>
rem, & ſimplici terminari poſsit: nihil enim ſimplex oſtenditur argumento: imitatur autem
<
lb
/>
progreſſum tertiæ figuræ, velut inductio; ſubiectum quod eſt medium, res naturales; maior
<
lb
/>
terminus principium motus; minor natura hucuſque reſolutio procedit; ex hoc eſt compoſi
<
lb
/>
tio. </
s
>
<
s
>Omnino autem ſemper antecedit reſolutio compoſitioni, & ex compoſitione erumpit ſcien
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg842
"/>
<
lb
/>
tia. </
s
>
<
s
>Vterque tamen progreſſus in hoc conuenit, vt proficiſcatur ex notis nobis. </
s
>
<
s
>At dices quo
<
lb
/>
modo hoc erit, cùm principia ſint ignota nobis? </
s
>
<
s
>An nota nobis latius patent quàm vulgò cre
<
lb
/>
datur; quod nota nobis effectus ſimpliciter accipit, & ex hoc progreſſu exoriri putat demon
<
lb
/>
ſtrationem quod eſt. </
s
>
<
s
>Nanque nota nobis & ſimplicia & complexa eſſe poſſunt, & eadem ſunt
<
lb
/>
communia & propria, & ad plures ſcientias pertinentia, necnon nota nobis, quia ſine ratiocina
<
lb
/>
tione cognoſcantur, & nota nobis quia per aliud nobis notum notuerint, ex hoc genere notorum
<
lb
/>
compoſitio conſtituitur, & progreſſus ille quem regreſſum dicimus. </
s
>
<
s
>cùm cęteroqui demonſtratio
<
lb
/>
quòd res eſt, proficiſcatur ex effectibus illius ſcientiæ propriis, & ex propriis eius cauſſæ quæ in
<
lb
/>
dagatur. </
s
>
<
s
>Obijcies tamen hîc tu mathemata quæ ex nobis & natura notis effici conſuerunt, &
<
expan
abbr
="
viã
">viam</
expan
>
<
lb
/>
me roges, an'ne ea ſit duplex vt in phyſicis. </
s
>
<
s
>Nam ſi principia ſunt vtroque modo nota; non vide
<
lb
/>
tur requiri primus ille progreſſus quo principia nota fiant ex notis nobis, ſed vnus duntaxat qui
<
lb
/>
eſt à principiis, quem compoſitionem eſſe fatemur: primus enim ille progreſſus ad id inſtitutus
<
lb
/>
eſt, vt principia quæ nobis ignota ſunt, plana fiant; at in mathematicis ſunt clariſsima. </
s
>
<
s
>Hîc ego
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg843
"/>
<
lb
/>
non negabo eſſe nonnulla principia ſcientiarum quæ prorſus demonſtrari non poſsint; quia verò
<
lb
/>
ſunt communiſsima, non ſatisfaciunt quæſitis, quantumuis arctentur, & contrahantur ad certas
<
lb
/>
affectiones. </
s
>
<
s
>Etenim cognitio fit ex cauſsis rei proximis. </
s
>
<
s
>Itaque etiam hic ex notis nobis ea veſti
<
lb
/>
ganda quæ ſunt nota natura, quod præſtat analyſis; poſtmodo ab iis, tanquam notis, eſt nobis ſeu
<
lb
/>
retrocedendum, ſiue deſcendendum. </
s
>
<
s
>Quapropter vniuersè ſemper à notis nobis eſt
<
expan
abbr
="
incohandũ
">incohandum</
expan
>
,
<
lb
/>
& vt à notis nobis progredi conuenit, & natura poſterioribus: quoniam, & ſi ſunt prima ſimpli
<
lb
/>
citer; non tamen prima exiſtunt, ſi cum cauſsis rerum proximis conferantur quæ quidem cauſſæ
<
lb
/>
omnem quæſtionem terminant & abſoluunt. </
s
>
<
s
>Ita ſemper erit progreſſus ille primus, quanuis ſit
<
lb
/>
à natura notis, analyticus. </
s
>
<
s
>Vt ſi ſuper data recta linea triangulum æquilaterem conſtituere opor
<
lb
/>
teat, & planum ſit, ex eius definitione conſtare ipſum ex tribus lineis æqualibus, prætereà ſemi
<
lb
/>
diametros circulorum æqualium eſſe æquales: attamen ex eo concluditur, vt cauſſa propinquio
<
lb
/>
re, quòd vna ex ijs lineis ſit ſemidiameter communis duobus circulis æqualibus, & reliquæ illi
<
lb
/>
æquales coëant in vnum in interſectione circulorum æqualium, quod ex principiis illis, vel alio
<
lb
/>
modo nobis notuit. </
s
>
<
s
>Ita ergo & reſolutio præcedit. </
s
>
<
s
>Cùm verò duo ſint genera illorum quæ
<
lb
/>
ſciuntur in mathematicis, problemata, ſcilicet, & theoremata. </
s
>
<
s
>de problematis ſatis conſtat, cum
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg844
"/>
<
lb
/>
iis principiis communibus conſiſtant, & inſuper in theoremata facile conuertantur; docent verò
<
lb
/>
mathematici reſoluere theoremata, & problemata igitur reſolui poſſunt. </
s
>
<
s
>Quanquam quid dico
<
lb
/>
mathematicos id docere, cùm doceat idem quoque Ariſtoteles? </
s
>
<
s
>
<
emph
type
="
sup
"/>
a
<
emph.end
type
="
sup
"/>
Quamobrem in omni item
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg845
"/>
<
lb
/>
ratione mathematica reſolutio requiritur. </
s
>
<
s
>Quia verò tum ſcimus, cùm ex cauſa cognoſcimus
<
lb
/>
effectum, & hoc eſt componere; planum quòd vtraque via ſit neceſſaria, & in vſu apud omnes
<
lb
/>
contemplantes reſolutio nimirum quæ eſt à notis nobis & poſterioribus non modo effectibus, ſed
<
lb
/>
aliis adnexis, & communibus, ſiue ſimul etiam ſint nota natura, vt de primis ſcientiarum princi
<
lb
/>
piis dictum eſt, ſiue etiam ignota. </
s
>
<
s
>Quocirca ſic defendi poterit nota nobis, vnde ratio noſtra
<
lb
/>
cœpit, eſſe poſteriora natura; Adeſt & compoſitio, cum effectus cuius expetitur ſcientia, & cauſ
<
lb
/>
ſa veſtigatur, ex ipſa cauſſa cognoſcitur. </
s
>
<
s
>At verò quòd illa principia communia & indemon
<
lb
/>
ſtrabilia ſint poſteriora cauſsis proximis, etiam ſignificaſſe videtur Auerroës, qui ad nota no
<
lb
/>
bis, vnde ſumendum ſit initium philoſophiæ naturalis, retulerit illa principia communiſsi
<
lb
/>
ma quæ medio vacant. </
s
>
<
s
>
<
emph
type
="
sup
"/>
b
<
emph.end
type
="
sup
"/>
Cùm ergo illa ſint ex notis nobis, & notitia rerum obſcurarum
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg846
"/>
<
lb
/>
ex eorum reſolutione paretur: profectò etiam ab his eſt reſolucio. </
s
>
<
s
>Quòd ſi reſolutio </
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>