Buonamici, Francesco, De motu libri X

List of thumbnails

< >
1
1
2
2
3
3
4
4
5
5
6
6
7
7
8
8
9
9
10
10
< >
page |< < of 1055 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s>
                <pb pagenum="83"/>
                <arrow.to.target n="marg744"/>
                <lb/>
              non naturalem; meo quidem iudicio non potes, quòd ea complet definitionem naturalem, & fa­
                <lb/>
              cit vt quæ cęteroqui dialectica fuerat, euadat naturalis. </s>
              <s>Itaque ſi propter quod
                <expan abbr="vnumquodq́">vnumquodque</expan>
              . </s>
              <s>ta­
                <lb/>
              le eſt, & illud magis tale, cùm definitio per formam fiat naturalis acceſsione materiæ, ergo & de­
                <lb/>
              finitio per materiam magis erit naturalis. </s>
              <s>Neque id obſtat quòd forma ſit magis natura quàm
                <lb/>
              materia: eſt enim magis natura, quoad pertinet ad eſſentiam, non autem cauſſa methodi; defini­
                <lb/>
              tio per materiam contrà methodi magis eſt, licet ſit eſſentiæ minus. </s>
              <s>Dices'ne diſſolui compoſitum
                <lb/>
              in rationem materiæ, non quia ſit pars eſſentiæ, ſed quia vehiculum ſit, & ad id neceſſarium, vt
                <lb/>
              forma exiſtat? </s>
              <s>Non licet, opinor; neque enim notat antiquos Ariſtoteles, quòd per materiam de­
                <lb/>
              finirent, quia pars eſſentiæ non eſſet, ſed vehiculum; verùm quòd in illa ſola conquieſcerent. </s>
              <s>Ne­
                <lb/>
              que item verò aſſeritur materiam adiuuare notitiam formæ, quia per ipſam ſubſiſtit: Nanque
                <lb/>
              omnino ſequeretur prius in notitia diſtincta ex poſteriore pendere; proptereà quòd pertinet hoc
                <lb/>
              ad
                <foreign lang="grc">ὓπαρξιν</foreign>
              , non ad
                <foreign lang="grc">οὐσιαν & τὀ τὶ ἐστὶ</foreign>
              , ſed
                <foreign lang="grc">ὓπαρξις</foreign>
              eſt ſingularis caduca, & poſterior; eſſentia
                <lb/>
              vniuerſalis æterna & prior. </s>
              <s>Itaque potius
                <foreign lang="grc">ὓπαρξις</foreign>
              ex eſſentia cognoſcetur, quàm eſſentia ex
                <lb/>
                <foreign lang="grc">ὓπαρξεὠς</foreign>
              . </s>
              <s>Nam cęteroquin quæ D. Thomas, & ſectatores Scoti in medium attulerunt licet
                <lb/>
              apud ipſos valeant admodum, apud nos locum habere non poſſunt. </s>
              <s>Nimirum, ſi materia ſo­
                <lb/>
              lùm vehiculi vicem in definitione ſubiret, etiam ſubſtantiam iri definitum ex additamento
                <expan abbr="quẽ-">quen­
                  <lb/>
                </expan>
                <arrow.to.target n="marg745"/>
                <lb/>
              admodum accidens. </s>
              <s>Etenim ſicuti ſubiectum ponitur in definitione accidentis, velut eius vehicu­
                <lb/>
              lum; non quia ſit pars quiditatis accidentis, vt in ſimitate naſus; ſed quia ſit naturale vehiculum
                <lb/>
              ſimitatis (eſt enim ſi miras accidens,
                <expan abbr="ideoq́">ideoque</expan>
              . </s>
              <s>ſimplex quædam natura) ſic de ſubſtantiæ definitione
                <lb/>
              dicendum foret. </s>
              <s>Deinde quia ſequeretur, vt ſola forma eſſet tota, & completa quiditas, & ſpecies:
                <lb/>
              ex quo efficeretur vt anima hominis ſeparata eſſet totus homo. </s>
              <s>Nec forma cùm materia faceret
                <lb/>
              vnum per ſe, quia fit vnum per ſe ex imperfectis ſolum, non autem ex aliquo perfecto, nunc for­
                <lb/>
              ma perfectum quid eſſet. </s>
              <s>Quin etiam nullum foret diſcrimen inter res materia concretas, & à
                <lb/>
              materia ſeparatas: in vtriſque enim ſola forma eſſet vniuerſa quiditas. </s>
              <s>Nanque etiam ſubiectum
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg746"/>
                <lb/>
              complet quid eſt accidentis. </s>
              <s>Quamobrem ſi ita ſe haberet materia ad formam, vt ſubiectum ad
                <lb/>
              accidens; iam perſpicuum foret, quid de hoc problemate decernendum eſſet; cuius oppoſitum
                <lb/>
              cùm ſumat D. Thomas, id apud nos verum eſſe nullo modo poteſt. </s>
              <s>Neque item concedimus ac­
                <lb/>
              cidens eſſe naturam ſimplicem, quippe quę ſit in alio, à quo item pendet in eo, quòd ſit. </s>
              <s>Quocirca
                <lb/>
              etiam ab Ariſtotele excluſum eſt accidens ab aliis,
                <emph type="sup"/>
              a
                <emph.end type="sup"/>
              quorum eſſe & eſſentia idem ſunt, id quod
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg747"/>
                <lb/>
              ſimplicibus euenire ſolet. </s>
              <s>Neque item valet apud nos. </s>
              <s>Si forma eſſet tota rei quiditas, animam
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg748"/>
                <lb/>
              hominis ſeparatam fore vniuerſum hominem: quandoquidem non pugnant hæc ſecum:
                <expan abbr="formã">formam</expan>
              ,
                <lb/>
              eſſe totam hominis quiditatem, & eam non eſſe hominem totum, quia totus homo vltra quidita­
                <lb/>
              tem habet quoque materiam ſenſilem, & toto poſteriorem. </s>
              <s>Proptereà dictum ſępè eſt ab Ariſto­
                <lb/>
              tele rationem eſſe explicationem formæ non compoſiti:
                <emph type="sup"/>
              b
                <emph.end type="sup"/>
              nec compoſita definitione explicari
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg749"/>
                <lb/>
              propter acceſsionem materiæ: & id neceſſariò conſequi, ſi definitione explicaretur compoſitum,
                <lb/>
              vt bis idem repeteretur, non ſecus atque ſiquis naſum ſimum definite vellet; etenim ſimum per
                <lb/>
              naſum definiendum eſt, quare ſi naſum ſimum definire velis, & naſum in eius definitione ſume­
                <lb/>
              re cogeris. </s>
              <s>Neque verò ego id dico, quin compoſitum ſit id cuius definitio quæritur & quid eſt:
                <lb/>
              ſed quòd non eſt id quod definitione exponitur; illius quidem eſt quid eſt & definitio; ſed ipſum
                <lb/>
              non eſt: itaque definitur quòd eius eſſentia quæritur; non definitur autem, quia partes eius non
                <lb/>
              omnes explicantur definitione. </s>
              <s>Adde etiam; quia non videtur item abſurdum Ariſtoteli totam
                <lb/>
              quiditatem eſſe totum hominem qui mente
                <expan abbr="cõprehendendus">comprehendendus</expan>
              eſt: idem quoque teſtabatur Auer­
                <lb/>
              roës. </s>
              <s>Neque enim quiditas eſt ſine mente: ideò & id explicat primò quod eſt in mente; &
                <expan abbr="quoniã">quoniam</expan>
                <lb/>
              homo ille qui eſt in mente, compoſitus eſt ex materia & forma: non verebor etiam dicere totam
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg750"/>
                <lb/>
              formam ex eiſdem partibus eſſe
                <expan abbr="cõpoſitam">compoſitam</expan>
              : nam materia quę mente concipitur & eſt toto prior,
                <lb/>
              eſt pars formæ; & vt Ariſtotelico verbo vtar; eius formæ, quæ eſt quiditas.
                <foreign lang="grc">μέρως μέν ὁ̂υν ἔστὶ,
                  <lb/>
                καὶ τοῦ εῖδους</foreign>
              . </s>
              <s>“Pars igitur eſt formæ; nempe ea materia ſine qua forma cogitari non poteſt”, &
                <lb/>
              cùm
                <foreign lang="grc">εῖδος</foreign>
              & forma ſit vox ambigua qua notatur ſpecies, & qualitas, vnde eſſentia deriuatur; ne
                <lb/>
              labamur in hoc; & ſpeciei partem ſuſpicemur eſſe ſolum materiam; ſeipſum explicat Ariſtoteles
                <lb/>
              dicens, “
                <foreign lang="grc">εἶδός δὲ λὲγο τὸ τί ἧν εἷναι</foreign>
              ”. </s>
              <s>ideſt formam
                <emph type="sup"/>
              c
                <emph.end type="sup"/>
              dico quod quid erat eſſe. </s>
              <s>Nam quamuis
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg751"/>
                <lb/>
              poſtea T. 37. videatur monuiſſe carnes & oſſa non eſſe formæ partes, ſed materiam; tametſi
                <expan abbr="mẽ-te">men­
                  <lb/>
                te</expan>
              ſeuocari nequeat ab illis forma, quòd ſine illis non exiſtit; memineris iam Ariſtotelem diſtin­
                <lb/>
              xiſſe partes in eas quæ ſunt priores & poſteriores toto, atque aſſeueraſſe eas quæ ſunt toto prio­
                <lb/>
              res, eſſe partem definitionis, formę ac quiditatis; ſed enim carnes & oſſa huiuſmodi non eſſe, &
                <lb/>
              ita ſe habere ad formam vt æs ad circulum, vt ſi omnes circuli ænei forent: nihilo enim magis eſ­
                <lb/>
              ſet eſſentiæ pars: at non ita de corde iudicandum eſt. </s>
              <s>Verùm quòd vtraque ſunt in mente, mate­
                <lb/>
              ria, non quidem ſenſilis, ſed mente comprehendenda eſt in eo quod definitur, & definitione. </s>
              <s>Qua­
                <lb/>
              propter neque etiam id verendum eſt, ne quamuis vniuerſa quiditas
                <expan abbr="totã">totam</expan>
              rei eſſentiam explicet;
                <lb/>
              totum
                <expan abbr="definitũ">definitum</expan>
              exponat: eſt enim vt totum exponit, quippe, id quod ſola mente
                <expan abbr="cõprehenditur">comprehenditur</expan>
              , </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>