Buonamici, Francesco, De motu libri X

List of thumbnails

< >
11
11
12
12
13
13
14
14
15
15
16
16
17
17
18
18
19
19
20
20
< >
page |< < of 1055 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s>
                <pb pagenum="91"/>
                <arrow.to.target n="marg789"/>
                <lb/>
              malis. </s>
              <s>Proinde variæ ſunt eiuſmodi nominum formulæ, & ex iis quædam dicuntur ad vnum, ab
                <lb/>
              vno
                <expan abbr="nõnulla">nonnulla</expan>
              , atque ab vno, vt puto, quęcunque ab eo primo, velut originis principio proficiſcun­
                <lb/>
              tur, cuiuſmodi ſunt efficiens & materia. </s>
              <s>Quæ vero gratia cuiuſpiam ſunt, quoniam ad ipſum di­
                <lb/>
              riguntur, ad vnum optimè dici poterunt. </s>
              <s>illa item quæ ad alterius ſimilitudinem nuncupantur,
                <lb/>
              ad vnum rectè dici poſſe crediderim. </s>
              <s>quòd mens ab hoc quod præſens eſt, ad illud feratur, vnde
                <lb/>
              ſimilitudo ducta eſt, cui quoque ſi proprium cauſſæ genus aſsignare libeat, mea quidem ſenten­
                <lb/>
              tia licebit ſtatuere formam. </s>
              <s>tale enim cauſſæ genus eſt
                <foreign lang="grc">παραδειγμα</foreign>
              , & exemplar quod ad
                <expan abbr="formã">formam</expan>
                <lb/>
              Peripatetici referunt. </s>
              <s>Quia tamen ordo ille non à rei natura perpetuò pendet, ſed à nobis ipſis.
                <lb/>
              </s>
              <s>quapropter in eadem re diuerſos diuerſam ſimilitudinem obſeruantes, & analogiam conſtituen­
                <lb/>
              tes diuerſis item nominibus tandem rem appellaſſe perſpicimus, vtputa, in vite ſplendorem ſpe­
                <lb/>
              ctantes gemmam latini dixere: noſtri lachrymam; itaque oculum vocarunt, & hi partem montis
                <lb/>
              inferiorem pedem ad animalis ſimilitudinem nominarunt, illi radices ad ſimilitudinem plantæ.
                <lb/>
              </s>
              <s>Inde quoque analogicè cauſſa formalis in eiuſmodi appellatione accipienda erit. </s>
              <s>Cæterùm quia
                <lb/>
              communia quæ ſunt ad vnum, præſeferunt ordinem quendam, vt hęc plenius intelligantur, ſcire
                <lb/>
              licet. </s>
              <s>Non omnium ordinem obſtare vniuocationi, ſed illum qui quoquomodo reſpiciat
                <expan abbr="eſſentiã">eſſentiam</expan>
              .
                <lb/>
              </s>
              <s>Cùm verò ordo qui reſpicit eſſentiam, ſit ordo naturæ, atque hic, vel perfectionis quo id quod
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg790"/>
                <lb/>
              perfectius eſt, anteponitur, vel originis quo prius imperfectius eſſe ſolet. </s>
              <s>nulli dubium eſſe debet,
                <lb/>
              quin vterque ordo & ſeorſum & ſimul vniuocationem tollere queat. </s>
              <s>Etenim vt ad vnum, vel
                <lb/>
              ab vno omnia in medicina reſpiciunt ſanitatem. </s>
              <s>Hæc finis eſt & omnium perfectiſsima in arte
                <lb/>
              medica. </s>
              <s>materia prius exiſtit, quàm forma & compoſitum, quæ & imperfectiſsima. </s>
              <s>Et ſubſtantia
                <lb/>
              prior eſt accidente & origine & perfectione. </s>
              <s>Verumenimuero, cùm ordo qui reſpicit eſſentiam
                <lb/>
              geminus eſſe poſsit, aut ad id quod participatur, vt animal ab homine & equo, aut ad ea quę par­
                <lb/>
              ticipant, vt homo & equus. </s>
              <s>ſi hęc animaduertantur, inficiari non poſſumus, quin adſit ordo per­
                <lb/>
              fectionis. </s>
              <s>In vnoquoque enim genere ſpecies vna eſt quæ reliquorum ſolet eſſe menſura. </s>
              <s>quia
                <lb/>
              verò communibus ęquè participant, vnde vniuocationis ratio ducitur; vniuocationi hic ordo
                <expan abbr="">non</expan>
                <lb/>
              obſtat: ſed ille plane, ſi non æquè communi participant. </s>
              <s>quòd ſanè tùm contingit, cum prioris
                <lb/>
              cuiuſpiam interuentu, quancunque cauſſæ rationem ſubeat,
                <expan abbr="cõmuni">communi</expan>
              participat poſterius. </s>
              <s>exem­
                <lb/>
              plig. </s>
              <s>affirmatio & negatio ſunt enunciationes: affirmatio quidem prior, negatio poſterior. </s>
              <s>Atta­
                <lb/>
              men ita eſt enunciatio negatio, quia continet affirmationem, & ad affirmationem ordine
                <expan abbr="quodã">quodam</expan>
                <lb/>
              neceſſariò refertur. </s>
              <s>Ita quoque accidens eſt ens eò quòd entis. </s>
              <s>Et quamuis ad vnum ſint, nimirum
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg791"/>
                <lb/>
              ad ſubſtantiam naturalem corpus caducum atque cęleſte, & in caduci eſſentia cęleſte concipi
                <expan abbr="">non</expan>
                <lb/>
              videatur. </s>
              <s>in hoc Auerroëm audio, vt antehàc monui, qui eſſentiam & quid eſt logicè accipiat quę
                <lb/>
              patet per omne cauſſarum genus. </s>
              <s>Hæc enim noſtratia pendent à ſuperioribus tanquam à cauſsis
                <lb/>
              efficientibus. </s>
              <s>Ita igitur inæqualis participatio communis vniuoci vim minuit, ſed inæqualis gra­
                <lb/>
              dus perfectionis in partibus non minuit. </s>
              <s>Vnde etiam Ariſtoteles primas ſubſtantias poſuit indi­
                <lb/>
              uiduas, & inter ſecundas ſpeciem magis quàm genus; quia penderent ſuperiores ab inferioribus
                <lb/>
              in eo quòd eſſent, ſed ſpecies ſub eodem genere ſubſtantias æquè conſtituit, licet gradibus perfe­
                <lb/>
              ctionis aliquæ anteirent. </s>
              <s>Cauſſa hæc fuit; quia non pendent à ſe viciſsim in eo quòd ſint, verùm
                <lb/>
              ſeorſum exiſtere poſſunt. </s>
              <s>Quamobrem ſic quoque Ariſtotelis dictum accipiemus, vbi vult diui­
                <lb/>
              ſionem generis adminiſtrari per illa quæ ſint natura ſimul, non ſanè quin ordo perfectionis inter
                <lb/>
              ipſa intercedat: ſed quia poſsit vnaquæque ſeorſum conſiſtere quæ ſcilicet ſub eodem genere
                <expan abbr="cõ-tinentur">con­
                  <lb/>
                tinentur</expan>
              . </s>
              <s>Ergo ab oppoſito, ſi ſub eodem communi à ſe viciſsim pendeant in eo quòd ſint, qua­
                <lb/>
              cunque ratione id eueniat, ordo naturæ vniuocationi prorſus obſtabit. </s>
              <s>Quantum verò eſt de eo
                <lb/>
              quòd arcenda ſint hæc communia à definitionibus, nanque illa iubet pellere Ariſtoteles à defini­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg792"/>
                <lb/>
              tionibus quæ ſunt extra prædicamentum,
                <emph type="sup"/>
              a
                <emph.end type="sup"/>
              & non vniuoca; quiſpiam facilè ambiget, & de illius
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg793"/>
                <lb/>
              præcepti veritate dubitabit, aut accuſet Ariſtotelem inobſeruantiæ; quandò ſępiſsimè communia
                <lb/>
              hæc in Ariſtoteleis definitionibus obſeruata reperiuntur. </s>
              <s>Nam ſic natura principium definitur,
                <lb/>
              & motus actus, ac coctio perfectio: principium verò, actus & perfectio ſunt ad vnum, & extra
                <lb/>
              quodque
                <expan abbr="prædicamentũ">prædicamentum</expan>
              . </s>
              <s>Sed ita fortaſſe ratio
                <expan abbr="viaq́">viaque</expan>
              . </s>
              <s>ſedandę controuerſię veſtigabitur, ſi monue­
                <lb/>
              rimus ea non accipi in definitionibus veluti communia, ſed contracta ad certam ſpeciem à qua
                <lb/>
              reapſe non diſtinguantur. </s>
              <s>Nequis verò ſuſpicetur inanem eſſe illam definitionem; quia ſcilicet
                <lb/>
              idem per idem definiri videatur: audiat ea notionem habere ſimpliciorem, & ob id ratione
                <expan abbr="priorẽ">priorem</expan>
                <lb/>
              quàm habeat ſpecies definita. </s>
              <s>Sic fieri, vt non eadem ſint vtique definitio & definitum, & quòd
                <lb/>
              per prius & notius ea definitio tradatur quæ conſtat è nominibus ad vnum. </s>
              <s>Ne verò te
                <expan abbr="cõturbet">conturbet</expan>
              ,
                <lb/>
              quòd diximus notionem communis quod eſt ad vnum, eſſe ſimpliciorem & magis vniuerſalem
                <lb/>
              quàm ſit notio partium; ne fortè credas à partibus ſeuocari commune, atque eſſe aliam
                <expan abbr="notionẽ">notionem</expan>
                <lb/>
              eius à partium notione diuerſam. </s>
              <s>Dupliciter enim ſimplicior & communior à nobis ponitur eius
                <lb/>
              notio quod eſt ad vnum. </s>
              <s>Primùm, quaſi ſit indeterminata, vt ſcilicet dum profertur, tam ad
                <expan abbr="vnũ">vnum</expan>
                <lb/>
              quàm ad alterum concipiendum mentem ferre poſsit. </s>
              <s>Non dico vnum neceſſariò ſine altero. </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>