Buonamici, Francesco, De motu libri X

List of thumbnails

< >
11
11
12
12
13
13
14
14
15
15
16
16
17
17
18
18
19
19
20
20
< >
page |< < of 1055 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s>
                <pb pagenum="93"/>
                <arrow.to.target n="marg803"/>
                <lb/>
                <emph type="sup"/>
              a
                <emph.end type="sup"/>
              At verò hæc omnia planiſsimè intelliges ex Ariſtotele. </s>
              <s>Is enim ita docuit. </s>
              <s>
                <emph type="sup"/>
              b
                <emph.end type="sup"/>
              “Quæcunque verò
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg804"/>
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg805"/>
                <lb/>
              neque
                <expan abbr="intelligẽdam">intelligendam</expan>
              , neque ſenſilem materiam habent, ſtatim vnum quiddam eſſe
                <expan abbr="vnũ">vnum</expan>
              quodque
                <lb/>
              eſt, quemadmodum id ipſum, quod eſt hoc quiddam, hoc quale, hoc quantum. </s>
              <s>Quare non ineſt
                <lb/>
              in definitionibus neque ens, neque vnum. </s>
              <s>Et ipſum quid erat eſſe ſtatim vnum quiddam eſt,
                <expan abbr="quẽ-admodum">quen­
                  <lb/>
                admodum</expan>
              & quod quid dam eſt. </s>
              <s>Proptereà non alia aliqua cauſſa vlli iſtorum, vt vnum ſint, nec
                <lb/>
              vt quiddam ſint. </s>
              <s>ſtatim enim vnumquodque quiddam eſt, & vnum quiddam, non vt in genere
                <lb/>
              in ente & vno, nec tanquam ſint ſeparata præter ſingularia.” Ariſtotelis ipſius verba ſunt hæc.
                <lb/>
              </s>
              <s>
                <foreign lang="grc">Οσἃ δὲ μὴ ἒχει ὑλην μήτε νουτὴν, μήτε αἰστητήν ἐυθύς ὁπερ ἔν τὶ εῖναι ἐστιν ἑκαστον, ὧσπερ καὶ
                  <lb/>
                ὁπερ ὄντι τὸ τὸδε, τὸ ποιόν, τὁ ποσὸν. </foreign>
              </s>
              <s>
                <foreign lang="grc">διο καὶ ὀυκ ἒνεστον ἐν τοῖς ορισμοῖς οῦτε τὁ ὄν, ὀυτε τὸ ἑν,
                  <lb/>
                καὶ τὸ τὶ ἦν εῖναι ἐυθὑς ἐν τι ἐστὶν ὧσπερ, καὶ ὂν τί. διο ὀυκ ἐστὶν ἑτερον τι αἴτιον τοῦ ἓν εῖναἰ ουδενὶ
                  <lb/>
                τόυτων, ὀυδε τοῦ ὄν τὶ εῖναι. </foreign>
              </s>
              <s>
                <foreign lang="grc">ἐυθύς γαρ ἑκαστόν ἐστὶν ὄντι καὶ ἑν τι. </foreign>
              </s>
              <s>
                <foreign lang="grc">ουκ ὡς ἐν γὲνει τῶ ὄντι καὶ τῶ
                  <lb/>
                ἑνὶ ὀυδ' ὡς χωριστῶν ὄυτων παῤα τὰ καθέκαστα</foreign>
              . </s>
              <s>Nam quanuis aliqua mendæ ſuſpicio ſubſit in
                <lb/>
              codice Gręco, & quędam ex his ab interprete Sepulueda omittantur, Alexandri tamen commen­
                <lb/>
              tarij lectionem noſtram perſpicuè receperunt. </s>
              <s>Alia loca mitto
                <emph type="sup"/>
              c
                <emph.end type="sup"/>
              quibus tanquàm certiſsimum aſ­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg806"/>
                <lb/>
              ſumpſit Ariſtoteles ens, vnum & ſimilia non indicare naturam quampiam illis omnibus commu­
                <lb/>
              nem & velut adiunctam, quod poſteà non placuit Auicennæ: ſed vnum quodque per quod eſt, vt
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg807"/>
                <lb/>
              album, aut homo, per idem eſſe ens & vnum, nec per vllum. </s>
              <s>alium naturæ gradum, vt per quem
                <lb/>
              homo eſt animal, aut ſubſtantia. </s>
              <s>Ex quo naſcitur, vt ſi dicamus hominem ens, nihilo plus ſignifi­
                <lb/>
              cemus quàm ſi hominem tantummodo pronuntiaremus. </s>
              <s>Et planè quantum eſt de ente & vno
                <lb/>
              quæ ſunt extra genera & tranſcendentia, perbellè Auicennam reprehendit Auerroës. </s>
              <s>
                <emph type="sup"/>
              d
                <emph.end type="sup"/>
              Si ens &
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg808"/>
                <lb/>
              vnum ſignificant aliquid additum rebus, cùm illud item ſit ens & vnum. </s>
              <s>ſin; nihil omnino eſſet;
                <lb/>
              vel eſt tale ſeipſo, vel per aliquid aliud. </s>
              <s>Quòd ſi ſeipſo ens eſſe fatearis, eodem quoque modo
                <lb/>
              quælibet res poterit eſſe ſeipſa, nec per aliud quicquam. </s>
              <s>Si contrà dixeris: rurſus eadem dici poſ­
                <lb/>
              ſunt. </s>
              <s>nanque & illa, aut eadem ſeipſis erunt, aut per aliud. </s>
              <s>& ſic abibimus in
                <expan abbr="infinitũ">infinitum</expan>
              . </s>
              <s>Sed ſit hoc
                <lb/>
              proprium entis & vnius quæ tranſcendentia ſunt, & omnium maximè communia: cętera tamen
                <lb/>
              idem de reliquis quæ ſunt ad vnum, erit iudicandum. </s>
              <s>Audis igitur Ariſtotelem tibi naturam
                <expan abbr="cõ-munium">con­
                  <lb/>
                munium</expan>
              ad vnum explanantem, ex quibus inſtar corollarij colligemus. </s>
              <s>Cùm partes eorum ſolæ
                <lb/>
              per ſe ſint, non poſſe primùm illorum definitiones conſtitui ex genere & differentiis; ſed potius
                <lb/>
              ex notionibus quibuſdam quæ nobis ſignificent, vt Græci dicunt
                <foreign lang="grc">διαφόρους τινὰς ἰδιότντας</foreign>
              , ideſt
                <lb/>
              differentes quaſdam proprietates, quemadmodum illæ ſunt, non eſſe in ſubiecto & eſſe in ſubie­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg809"/>
                <lb/>
              cto quibus ſigillatim accidens & ſubſtantia deſcribuntur, & illarum actus potius ſenſui notiores
                <lb/>
              quàm natura priores. </s>
              <s>Sequitur etiam, vt communiter definiri nequeant, ſed ſeorſum vnaquęque
                <lb/>
              pars ſua ipſius propria definitione ſit euoluenda. </s>
              <s>Neque de illo communi demonſtratio colliga­
                <lb/>
              tur, quatenus ipſum eſt. </s>
              <s>Et quanuis ab Ariſtotele vſurpetur ea vox, quatenus, quæ vniuerſitatem
                <lb/>
              ſignificare conſueuit: vt cùm dicitur primam philoſophiam contemplari ens, quatenus ens: vni­
                <lb/>
              uerſitas illa potius eſt collectiua, ideſt, pertinet ad omnes eius partes quàm ad commune aliquod
                <lb/>
              & abuſus quidam eſt vocis illius, aut ſi ita dicere placet eſt vniuerſitas rationis non rei. </s>
              <s>Sed ea
                <lb/>
              fuit Ariſtoteli conſuetudo in tractandis iis quæ ſunt ad vnum, vt proprietates de primo demon­
                <lb/>
              ſtrarentur, quemadmodum in ipſo præcipuè ſubſiſtunt: ſecundum analogiam verò ad cętera ſi­
                <lb/>
              gnificata transferrentur: nec componens methodus quæ eſt à communioribus ad minus
                <expan abbr="cõmu-nia">commu­
                  <lb/>
                nia</expan>
              in illis explicandis obſeruaretur. </s>
              <s>Niſi fortè ea ſit compoſitio, qua procedimus ab eorum pri­
                <lb/>
              ma parte ad alias; quandò prima illa ſimplicior eſt, cùm ſine reliquis eſſe &
                <expan abbr="cõcipi">concipi</expan>
              queat, reliquæ
                <lb/>
              ſine illa non item, ob
                <expan abbr="eamq́">eamque</expan>
              . </s>
              <s>cauſſam ſint magis compoſitæ. </s>
              <s>Nam cęteroqui progreſſus in hiſce
                <lb/>
              notionibus à partibus ad totum in mente & ſecundum rationem reſoluens eſt. </s>
              <s>ſiquidem
                <expan abbr="cõmu-">commu­
                  <lb/>
                </expan>
                <arrow.to.target n="marg810"/>
                <lb/>
              ne ſecundum rationem ſimplicius, & prius ſit, quàm partes; at verò natura & reipſa magis com­
                <lb/>
              poſitum, atque poſterius. </s>
              <s>Ita fit, vt progreſſus à partibus ad totum in hoc rerum genere duplex
                <lb/>
              fit, aut naturæ, aut mentis; atque mentis quidem progreſſus ſit reſoluens, naturæ autem ſit com­
                <lb/>
              ponens. </s>
              <s>Sed hæc multò accuratius infra diſſerentur, vbi de methodorum conſtitutione nonnulla
                <lb/>
              tractare decreuimus. </s>
              <s>Hæc profectò nobis redolere videntur antiquam illam
                <expan abbr="puramq́ue">puramque</expan>
              philoſo­
                <lb/>
              phiam Peripateticam, nec ab vlla adhuc factionum macula contaminatam. </s>
              <s>Neque enim appro­
                <lb/>
              bare poſſumus illorum iudicium qui commune omnium genus analogum ſtatuunt,
                <expan abbr="multoq́">multoque</expan>
              . </s>
              <s>mi­
                <lb/>
              nus communiſsimam, tametſi analogam differentiam, à nulla certa
                <expan abbr="determinataq́">determinataque</expan>
              . </s>
              <s>virtute deriua­
                <lb/>
              tam, quod video recepiſſe nonnullos, quanuis accuratos & graues ſcriptores, quorum nomen de
                <lb/>
              induſtria ſilentio prætermittimus, ne aut doctiſsimorum hominum diligentiam infringamus, aut
                <lb/>
              in inuidiæ, maleuolentiæúe crimen incidamus: dum eorum lapſibus & ſæpiſsimè dignis venia
                <lb/>
              notatis,
                <expan abbr="tantisq́">tantisque</expan>
              . </s>
              <s>laboribus in ſuſpicionem falſi vocatis ab eorum lectione veri cupidos abſterrea­
                <lb/>
              mus. </s>
              <s>Tu interim rationes noſtras audito. </s>
              <s>Primùm enim ea quæ à nobis explicata ſunt, planè
                <expan abbr="mõ-ſtrant">mon­
                  <lb/>
                ſtrant</expan>
              illud commune poſterius eſſe ſuis partibus, nec quicquàm deponere præter parteis quàm
                <lb/>
              ordinem quendam. </s>
              <s>Quamobrem tota eius communis ratio ducitur à partibus; idque in ente </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>