Buonamici, Francesco, De motu libri X

List of thumbnails

< >
31
31
32
32
33
33
34
34
35
35
36
36
37
37
38
38
39
39
40
40
< >
page |< < of 1055 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s>
                <pb pagenum="11"/>
                <arrow.to.target n="marg100"/>
                <lb/>
              ponatur, & in quod illa reſoluantur, ſeu rei principium ſit, ſeu cognitionis. </s>
              <s>Ita in prima phi­
                <lb/>
              loſophia primum illud. </s>
              <s>De quolibet verbum eſſe aſſerere, vel negare. </s>
              <s>in Morali bene educatum
                <lb/>
              eſſe, in mathematica continuum diuidi in infinitum, ex hoc quòd inter duo puncta quantęuis
                <lb/>
              linea ducantur, quòd in quolibet eius ſigno figura deſcribi queat: in arte medica fortè illud.
                <lb/>
              </s>
              <s>Contrariis contraria curari, in hac noſtra Motum eſſe. </s>
              <s>Proximè ab ordine eſt via à notis no­
                <lb/>
              bis quæ rerum occultarum tractationem ad rudium aures accommodat, poſtmodo inſtrumen­
                <lb/>
              ta, quibus fidem facit & docet. </s>
              <s>Itaque magis ij laudantur, qui ſcientiarum principia finita con­
                <lb/>
              ſtituunt, quàm qui infinitatem acceperunt,
                <emph type="sup"/>
              a
                <emph.end type="sup"/>
              vbi eadem vtraque ſecta pręſtare poſsit, ideſt, nos
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg101"/>
                <lb/>
              reddere certiores de cunctis problematis quę in conſiderationem naturalem cadere queunt.
                <lb/>
              </s>
              <s>Atque id non temerè à philoſopho ſumptum. </s>
              <s>Siquidem nihil ſciri poſsit principiis ignoratis.
                <lb/>
              </s>
              <s>Atqui ſi principia fuerint infinita, incerta ſint neceſſe eſt. </s>
              <s>Nanque id quoque tanquam certiſsi­
                <lb/>
              mum ratio ſumit. </s>
              <s>
                <emph type="sup"/>
              b
                <emph.end type="sup"/>
              Infinitum qua infinitum eſt, ſiue ſit numero infinitum, ſeu magnitudine,
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg102"/>
                <lb/>
              ſiue etiam forma, prorſus eſſe ignotum, vt ſi formæ infinitæ inter extrema intercedant,
                <emph type="sup"/>
              c
                <emph.end type="sup"/>
              inter­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg103"/>
                <lb/>
              quas oporteat fieri mutationem; ſi etiam ab imis ad ſumma quibus tanquam terminis prędica­
                <lb/>
              mentum vnumquodque conſiſtit,
                <emph type="sup"/>
              d
                <emph.end type="sup"/>
              aut cauſſarum progreſſus à proximis ad remotas,
                <emph type="sup"/>
              e
                <emph.end type="sup"/>
              aut vni­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg104"/>
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg105"/>
                <lb/>
              uerſum infinitum, quemadmodum voluit Meliſſus, aut denique multæ ſpecies infinitæ, vt cen­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg106"/>
                <lb/>
              ſuit Anaxagoras: vel infinita corpuſcula per inane volitantia, vt accepit Democritus; non po­
                <lb/>
              teſt hæc neque ſenſus, neque mens pertranſire, neque comprehendere. </s>
              <s>Quanquam hîc te mo­
                <lb/>
              nere volumus, infinitum non id ignotum eſſe, quod imperfectum eſt, & perducendum eſt ad
                <lb/>
              aliquem finem,
                <expan abbr="quodq.">quodque</expan>
              vlterius promoueri
                <expan abbr="põt">poteſt</expan>
              , vt poſuit Ariſtoteles: ſed quod omnem mo­
                <lb/>
              dum
                <expan abbr="finesq́">finesque</expan>
              . </s>
              <s>tranſit, vt veteribus placuit. </s>
              <s>
                <expan abbr="Atq.">Atque</expan>
              illud quidem, ſi pro ſubiecto ſumatur, non au­
                <lb/>
              tem pro attributo, hoc eſt id de quo prædicatur infinitum, ignotum eſt: ratio verò infiniti, vt
                <lb/>
              quid ſit id quod infinitum dicimus, & nota eſt, & à phyſico tractatur. </s>
              <s>Conuenit item in bene
                <lb/>
              inſtituta methodo, niſi quid certiſsimè indicet ſenſus, aliqua ratione perſuadere, vel inductio­
                <lb/>
              ne,
                <expan abbr="vbicunq.">vbicunque</expan>
              cauſſa non ſuccurrat, aut ſi cauſſam non habeat; veluti ſi ipſum cauſſa foret: ex­
                <lb/>
              plicare definitione, vt talem pateat eius eſſe naturam, qualem accepimus. </s>
              <s>Nolo tamen te poſtu­
                <lb/>
              lare, definitionem hîc exquiſitam, quæ nulla eſt, niſi ſpeciei ſubſtantiæ, ſed expoſitione nominis
                <lb/>
              eſſe contentum, & ipſa vi termini, vt factum eſt ab Ariſtotele in explicatione principij. </s>
              <s>
                <emph type="sup"/>
              f
                <emph.end type="sup"/>
              Quòd
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg107"/>
                <lb/>
              ſi cauſſa poſsit, afferri cauſſam apponere oportet; rerum enim cauſſas habentium nulla cognitio
                <lb/>
              certa eſt ſine cauſſa. </s>
              <s>Neque id prohibere valet, quo minus cauſſa reddatur, quia res ita perpe­
                <lb/>
              tuò ſe habeat. </s>
              <s>
                <emph type="sup"/>
              g
                <emph.end type="sup"/>
              Vt enim omne id quod cauſſa vacat, perpetuum eſt, at id non reciprocatur.
                <lb/>
              </s>
              <s>
                <arrow.to.target n="marg108"/>
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg109"/>
                <lb/>
                <emph type="sup"/>
              h
                <emph.end type="sup"/>
              Omne id quod perpetuum eſt, cauſſa vacare. </s>
              <s>Nam quòd triangulus
                <expan abbr="cõtineat">contineat</expan>
              duos rectos, in­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg110"/>
                <lb/>
              hæret perpetuò; atqui cauſſa talis euenti redditur à mathematico, quia nimirùm habeat angu­
                <lb/>
              lum externum æqualem duobus internis è regione conſtitutis. </s>
              <s>
                <expan abbr="Solaq́.">Solaque</expan>
              </s>
              <s>illa æterna quæ principia
                <lb/>
              ſunt, cauſſa vacant: non omnia perpetua generatim. </s>
              <s>Et cauſſa quæritur, cur duo motus ex ad­
                <lb/>
              uerſo fiant in cœlo quos tamen æternos eſſe phyſica concludit. </s>
              <s>Si verò non libeat ſubnectere
                <lb/>
              cauſſam,
                <emph type="sup"/>
              i
                <emph.end type="sup"/>
              puta tu, quia non ſit eius loci, vel etiam, quòd longiores explicatus habeat, quibus in
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg111"/>
                <lb/>
              præſentia parcendum ſit: ſaltem ſub forma hypotheſeos accipiendum eſt, id quod velis, non ab­
                <lb/>
              ſolutè pronunciandum, vel, vt fieri conſueuit in legibus edicendum. </s>
              <s>Hæc præcepta ſeruans ad­
                <lb/>
              amuſsim præſtantiſsimus doctor, eo nomine celebratur ab Auerroë, quod nihil vnquàm ſine va­
                <lb/>
              lida ratione dixerit. </s>
              <s>Neque verò quia ſemper cauſſam dictis ſuis adſcripſerit, quî enim rerum,
                <lb/>
              quę cauſſa vacarent, cauſſa reddi poterat? </s>
              <s>eiuſdem enim vitij poſſet argui quod ipſe aliis obie­
                <lb/>
              cit. </s>
              <s>quippe quòd non internoſcerent, quid demonſtrationi foret obnoxium, & quid contrà à
                <lb/>
              demonſtratione abhorreret: verùm, quia quicquid conſtituit & accepit, ita diſpoſuit, vt cuique
                <lb/>
              redderet id quod ſuum eſt, & ratione vſus fuerit, vbi ratio quæreretur,
                <expan abbr="atq.">atque</expan>
              illa quidem acri aut
                <lb/>
              leui pro rei tractandæ
                <expan abbr="cõditione">conditione</expan>
              : quicquid ſine ratione aſſumendum fuerat vel quod eſſet cauſ­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg112"/>
                <lb/>
              ſa, vel quòd alio quodammodo noteſceret, prout de principiis anteà dictum eſt, tamen non ſine
                <lb/>
              valida ratione pronunciarit, quòd afferre potuit rationem ex illo habitu, qui pertinet ad modos
                <lb/>
              ſciendi ductam, qua commotus hoc cum ratione, illud verò ſine ratione acceperit. </s>
              <s>Igitur non
                <lb/>
              ſine valida ratione locutus eſt Ariſtoteles; ſiue ex propriis ipſius rei principiis duceretur, ſiue ex
                <lb/>
              altero habitu, cuius eſt tractare modos ſciendi. </s>
              <s>Non erit item alienum ab habitus huiuſce prin­
                <lb/>
              cipiis, ſi & hoc adiiciamus, quod frequentiſsimè ſolet à phyſicis vſurpari. </s>
              <s>Vnumquoque .ſ. im­
                <lb/>
              petrare ſuam appellationem ab actu. </s>
              <s>
                <emph type="sup"/>
              k
                <emph.end type="sup"/>
              Non eſt hoc noſtrum conſilium de nominum vi diſſe­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg113"/>
                <lb/>
              rere, ſed illa afferre in medio quæ pertinent ad propoſitionis huiuſce notitiam. </s>
              <s>Scire igitur li­
                <lb/>
              cet ea quæ nominibus ſignificantur, ad hæc capita referri, formas,
                <expan abbr="cõpoſita">compoſita</expan>
              , motiones &
                <expan abbr="materiã">materiam</expan>
              .
                <lb/>
              </s>
              <s>
                <emph type="sup"/>
              l
                <emph.end type="sup"/>
                <expan abbr="Neq.">Neque</expan>
              dubium eſt nomen primum ſignificare formam, quoniam verò forma finis eſt vniuerſæ
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg114"/>
                <lb/>
              motionis,
                <expan abbr="eademq́">eademque</expan>
              . </s>
              <s>eſt eſſentia tota, quæ comprehendit materiam quæ cadit in mentem,
                <expan abbr="vtraq.">vtraque</expan>
                <lb/>
              autem hæc principia definitione euoluuntur. </s>
              <s>ſi idem ſignificant nomen & definitio; profectò
                <lb/>
              nomen ſic formam ſignificabit, vt vniuerſam notet eſſentiam. </s>
              <s>tamen quae in eſſentia primæ ſunt </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>